Boshlang‘ich sinflarga arab tilidan dars o‘tadigan muallim o‘quvchilardan imtihon olibdi. Imtihon javoblarini tekshirgach, javob varaqalarini yana o‘zlariga tarqatibdi. Shunda o‘quvchilardan biri: “Ustoz, mening javoblarimga birorta ham tuzatish qo‘ymagansiz. Barchasini to‘g‘ri bajarganim ko‘rinib turibdi. Ammo nega menga o‘n balldan sakkiz ball qo‘ydingiz?” deb so‘rabdi. Muallim: “Sening so‘z tuzishdagi kamchiliging tufayli ikki ball kam qo‘ydim” deb javob beribdi. “Men o‘n ball olishni xohlayman” deb ustozi bilan tortishib ketibdi o‘quvchi. Haqiqatan ham u imtihondagi barcha savollarga to‘g‘ri javob bergan va yozma ishni ham juda yaxshi yozgan edi. Biroq ustoz uning sinfdagi eng iqtidorli, a’lochi o‘quvchi ekanligini tan olgisi kelmayotgan edi. Ustoz o‘quvchiga: “Agar menga jannat tuprog‘idan olib kelsang, senga o‘n ball qo‘yib beraman” deb shart qo‘ydi. Ustoz bu sharti bilan o‘quvchini chorasiz qoldirishni va o‘n ball qo‘ymaslikni xohlayotgan edi. Ertasi kuni o‘quvchi muallimga hamyonini to‘ldirib tuproq olib keldi. Ustozi undan “Bu nima?” deb so‘radi. “Jannat tuprog‘i” deya javob berdi o‘quvchi. “Qayerdan olding buni?” deb hayron bo‘ldi ustoz. O‘quvchi shunday deb javob berdi: “Onamni tuproq ustidan yurgizdim va o‘sha tuproqdan hamyonimga solib, olib kelaverdim. Esingizda bo‘lsa, bir kuni bizga “Jannat onalar oyog‘i ostidadir” degan hadisni aytgan edingiz”. Bu javobni eshitgan ustoz nima qilishini bilmay, dovdirab qoldi. Keyin shogirdining zakovatiyu farosatiga qoyil qolib, unga o‘n ball qo‘yib berdi.
“Vaziyatlarni boshqarish san’ati”
kitobi asosida Nozimjon Hoshimjon tayyorladi
G‘am-qayg‘usiz hayotni kutib yashayotgan qizga «Siz kutayotgan kun bu dunyoda hech qachon kelmaydi», deb aytish kerak.
Alloh taolo «Biz insonni mashaqqatda yaratdik», degan (Balad surasi, 4-oyat).
Bu hayot – g‘am-tashvishli, azob-uqubatli, mashaqqatli hayotdir. Mo‘min odam buni juda yaxshi tushunadi. Bu dunyoda qiynalsa, azob cheksa, oxiratda albatta xursand bo‘lishini biladi. Inson mukammal baxtni faqatgina oxiratda topadi. Shuning uchun ulug‘lardan biriga «Mo‘min qachon rohat topadi?» deb savol berishganda, «Ikkala oyog‘ini ham jannatga qo‘yganida», deb javob bergan ekan.
Allohning mehribonligini qarangki, oxirat haqida o‘ylab, unga tayyorgarlik ko‘rish hayotni go‘zal qiladi, qayg‘ularni kamaytirib, uning salbiy ta’sirini yengillatadi, qalbda rozilik va qanoatni ziyoda qiladi, dunyoda solih amallarni qilishga qo‘shimcha shijoat beradi, musibatga uchraganlarni bu g‘am-tashvishlar, azob-uqubatlar bir kun kelib, bu dunyoda bo‘lsin yoki oxiratda bo‘lsin, baribir yakun topishiga ishontiradi. Oxirat haqida o‘ylab, faqat solih amallar qilishga intilish insonni baxtli qiladi.
Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: «Kimning g‘ami oxirat bo‘lsa, Alloh uning qalbiga qanoat solib qo‘yadi, uni xotirjam qilib qo‘yadi, dunyoning o‘zi unga xor bo‘lib kelaveradi. Kimning g‘ami dunyo bo‘lsa, Alloh uning dardini faqirlik qilib qo‘yadi, parishon qilib qo‘yadi, vaholanki dunyodan unga faqat taqdir qilingan narsagina keladi».
Alloh taolo faqat oxirat g‘ami bilan yashaydigan (oxirat haqida ko‘p qayg‘uradigan, har bir amalini oxirati uchun qiladigan) qizning qalbini dunyoning matohlaridan behojat qilib qo‘yadi. Qarabsizki, bu qiz har qanday holatda ham o‘zini baxtli his qiladi, hayotidan rozi bo‘lib yashaydi. Xotirjamlikda, osoyishtalikda, qanoatda yashagani uchun istamasa ham qo‘liga mol-dunyo kirib kelaveradi. Zero, Alloh taolo oxirat g‘amida yashaydigan, shu bilan birga, hayotiy sabablarni ham qilish uchun harakatdan to‘xtamagan kishining rizqini kesmaydi, uni ne’matlariga ko‘mib tashlaydi.
Ammo Alloh taolo bor g‘am-tashvishi dunyo bo‘lgan qizni faqirlar qatorida qilib qo‘yadi. Bunday qiz mol-dunyoga ko‘milib yashasa ham, o‘zini faqir, bechora his qilaveradi. Natijada dardi yangilanaveradi, dardiga dard qo‘shilaveradi, fikrlari tarqoq bo‘lib, iztirobga tushadi. Afsuski, shuncha yelib-yugurgani bilan faqat dunyoning ne’matlariga erisha oladi, oxiratda nasibasi bo‘lmaydi.
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.