Shu kunlarda ko‘pchilikning og‘zida bir xil gap: “Dollar 9000 bo‘libdi, endi nima bo‘ladi?”
Bunday xavotirli savol Alloh taologa bo‘lgan tavakkulning ozligidan kelib chiqadi.
Ha, dollar oshdi va buning evaziga narxlar qimmatladi. Lekin rizq Vohid, Qahhor, Razzoq bo‘lgan Zotning zimmasida. Dollar paydo bo‘lmasidan oldin odamlar ochlikdan o‘layotganmidi?! Yurtlarda qahatchilik boshlanganmidi?! Dollar nima u?! Bandaning rizqini belgilab beradigan, uning och qolish yoki qolmasligini hal qilib beradigan kuchmi?! Biz musulmonmiz! Musulmon odam “Mening rizqimni Robbim beradi” degan e’tiqodda bo‘lishi kerak!
Alloh taolo O‘zining suyukli Payg‘ambariga shunday xitob qiladi:
وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا ۖ لَا نَسْأَلُكَ رِزْقًا ۖ نَّحْنُ نَرْزُقُكَ ۗ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَىٰ
“Ahlingizni namoz o‘qishga buyuring va o‘zingiz ham (namoz o‘qishda) chidamli bo‘ling! Biz Sizdan rizq so‘ramaymiz, (balki) O‘zimiz Sizga rizq beramiz. Chiroyli oqibat – jannat (ahli) taqvonikidir” (Toha surasi, 132-oyat).
Xo‘sh, boshimizga tashvishlar, musibatlar nima sababdan keladi?
Alloh taolo O‘zining Kalomida shunday degan:
وَمَا أَصَابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَيَعْفُو عَنْ كَثِيرٍ وَمَا أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ
“(Ey, insonlar!) Sizlarga ne musibat yetsa, bas, o‘z qo‘llaringiz qilgan narsa (gunoh) sabablidir. Yana U ko‘p (gunohlar)ni afv etib turur. (Aks holda musibat bundan ham ko‘p bo‘lur edi.) Sizlar yerda (hech kimni) ojiz qoldiruvchi emassizlar. Sizlar uchun Allohdan o‘zga biror (haqiqiy) do‘st ham, yordamchi ham yo‘qdir” (Sho‘ro surasi, 30-31-oyatlar).
Salafi solihlarning birlariga: “Narxlar qimmatladi” deyildi. Shunda u kishi: “Uni istig‘for bilan tushiringlar!” dedilar.
Demak, boshimizga tushayotgan musibatlar, narxlarning qimmatlashi kabi muammolar bizning sodir etgan gunohlarimiz sababli bo‘ladi. Shu bois ixlos bilan “Astag‘firulloh”ni ko‘p aytishimiz kerak.
Bir a’robiyga: “Bir burda non bir dinor bo‘libdi” deyilganda, u: “Allohga qasamki, agar bug‘doy doni bir dinor bo‘lsa ham, bu meni tashvishga solmaydi. Men Allohga, U Zot menga buyurganidek ibodat qilaman. U O‘zi va’da qilganidek menga rizq beradi” dedi.
Biz ko‘pincha o‘zimizga buyurilgan ishlarni unutib, Alloh taolo O‘z zimmasiga olgan masalada yugurib-yelamiz. Ya’ni rizq masalasida. Ammo o‘zimizga buyurilgan ibodatlarni qilishda, bandalikni o‘z o‘rniga qo‘yishda sustkashlik qilamiz. Alloh bizga buyurgan ibodatlarni o‘z vaqtida ado etsak, U Zot bizning rizqimizni ziyoda qilib beradi.
Bandaning rizqida tanglik bo‘lishi qilgan gunohlari sababidan ekani ushbu hadisda ham ta’kidlanadi.
Sevikli Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Banda sodir etgan gunohi tufayli rizqdan mahrum bo‘ladi” deganlar.
Shu bois gunohlarimizga ko‘p istig‘for aytib, tavbada bardavom bo‘laylik!
Insonlar Salama ibn Dinorning oldiga borib, unga: “Ey Abu Hozim! Ko‘rmaysizmi, narx-navo qimmatlabdi” deyishdi. Shunda u kishi: “Bundan nega tashvishlanyapsizlar?!! Narx-navo arzonligida bizga rizq bergan Zot narx-navo qimmatlaganda ham bizga rizq beradi” dedilar. Mana bu tavakkul va ishonchning yuksak ko‘rinishidir.
Agar maxluqlarning rizqi dollarga bog‘liq bo‘lganida, dollar oshgan paytda osmonda parvoz qilayotgan qushlar, dengizda suzib yurgan baliqlar va quruqlikdagi barcha jonzotlar ochlikdan o‘lib ketgan bo‘lardi.
Alloh taolo bizni ibodatda, tavbada bardavom bandalaridan qilib, rizqimizni ziyoda va barakali etsin!
Nozimjon Hoshimjon tayyorladi
Inson hayotida eng qimmatbaho ne’matlardan biri vaqtdir. U nihoyatda tez o‘tadi, biror narsaga bog‘lab, to‘xtatib, ortga qaytarib bo‘lmaydi. Har lahza inson umridan bir bo‘lakdir. Shuning uchun vaqtni samarali o‘tkazish, uni qadrlash har bir aqlli inson uchun juda muhim.
Har insonga bir umr berilgan. U yillar, oylar, kunlar, daqiqalar bilan hisoblanadi. Bir soat bekorga ketsa, umrimizdan bir qism bekor ketgan bo‘ladi. Ko‘pincha biz "ertaga qilib qo‘yaman", "keyinroq boshlayman" deya o‘zimizni aldab qo‘yamiz. Aniq reja asosida hayot kechirish, har bir kunni maqsadli va mazmunli o‘tkazish vaqtdan unumli foydalanishning asosiy yo‘lidir. Ilm o‘rganish, mehnat qilish, sog‘liqqa e’tibor qaratish, oila va yaqinlarga vaqt ajratish — bularning bari vaqtning to‘g‘ri taqsim qilinishi bilan bo‘ladi.
Tan olish kerak, zamonaviy texnologiyalar, ijtimoiy tarmoqlar va axborot oqimi vaqtimizni o‘g‘irlab, bizni chalg‘itmoqda. Lekin ayb o‘zimizda. Ba’zan keraksiz narsalarga soatlab vaqt sarflaymiz, keyin esa "vaqtim yetmadi" deb shikoyat qilamiz. Shuning uchun ham hayotda "nimalar muhim, nimalar esa vaqt sarflashga arzimaydi" degan savolga aniq javob topib olish lozim. Vaqtga e’tiborli inson – mas’uliyatli insondir. U har bir vazifani o‘z vaqtida bajaradi, orzulari sari qat’iyat bilan intiladi va hayotini nazorat qila oladi.
Islom dinida ham vaqtga alohida ahamiyat berilgan. Qur’oni karimdagi Asr surasida Alloh taolo asr (vaqt)ga qasam bilan insonning zararda ekani ta’kidlagan. Bu esa vaqtning beqiyos ekanini yana bir bor yodga soladi. Faqat iymon keltirgan va yaxshi amallar qilgan, bir-birlariga Haq (yo‘li)ni tavsiya etgan va bir-birlariga (mana shu Haq yo‘lida) sabr-toqat qilishni tavsiya etgan zotlargina najot topishi aytilib, ulgurib qolishga da’vat etilgan. Demakki, vaqtni to‘g‘ri sarflay olgan insongina yutuqqa erishadi. Hayotimizdagi har bir daqiqa – bebaho xazina. Undan oqilona foydalanib qolish kerak, azizlar.
Abdulvohid ISAQOV,
Namangan shahridagi
“Miryoqubboy Mirhakimboy”
jome masjidi imom xatibi