O‘zbekistonlik hojilar ulug‘ ibodat manosiklarining asosiylarini ado etib, Mino vodiysidan Makka shahridagi mehmonxonaga qaytdilar. Yetti mingdan ziyod yurtdoshimiz dunyodagi millionlab dindoshlari qatori zimmalaridagi Allohning farzi – haj amallarini bajardilar.
“Haj – 2019” ishchi guruhi hojilarning ibodatlari dinimiz talablariga muvofiq, qiyinchiliksiz va talafotlarsiz o‘tishi uchun hamma ishni qilib, bor kuch-g‘ayratlarini safarbar etdilar.
Hojilarimiz buyuk ibodat, poklanish, bandalikni izhor qilish orqali dunyo hayotida bilib-bilmay qilgan gunohlarini avf etishi va rahmatini so‘rab, Alloh azza va jallaga iltijo qildilar.
Hojilar Makkai mukarramada Hazrati Ibrohim, Hazrati Ismoil alayhimussalom va Hazrati Muhammad sollallohu alayhi vasallam yurgan yerlarini ziyorat etdilar. Arafot ma’rifatga, Muzdalifa shuurga erishish joyi ekanini anglab yetdilar. Arafotda turish – mahsharning bu dunyodagi kichik bir ko‘rinishi ekanini tushunib yetdilar.
Mino vodiysidagi minglab chodir barcha shahar va qishloqlarning qadridan ustun ekanini fahm etdilar. Minoda shayton bilan mujodala etish uchun tosh otish va qurbonlik so‘yib, hazrati Ibrohim va Ismoilning itoatkorligidan o‘rnak olish imkoni katta saboq bo‘ldi.
Shaytonni toshbo‘ron qilish yomonliklarni inkor qilishdir. Haj ibodatining yakuniga yetib kelayotgan hoji bu sa’y-harakati ila shaytonga va uning yo‘liga ergashganlarga o‘zining nafratini izhor etdi.
Tili, rangi, millati, madaniyati turlicha bo‘lgan millionlab mo‘min-musulmonlar bir tanu bir jon bo‘lib ado etgan muborak haj ana shunday muhim ahamiyatlarga egadir. Ibodat niyati ila muqaddas yerlar tomon qilingan ushbu safar kishiga o‘zining hayotini yangidan sarhisob qilish, o‘zlikni anglash imkonini berdi.
Rasuli Akram sollallohu alayhi vasallamga ko‘ra, haj ibodatini mukammal ado etgan kishining mukofoti jannatdir. Yosh to‘la ko‘zlarini, poklanib, top toza bo‘lib qolgan qalbini Allohning Baytidan uza olmay, o‘z ona-Vataniga qaytishga chog‘langan hoji endi mutlaqo boshqa insondir.
Biz barcha hojilarning hajlari mabrur, ibodatlari maqbul bo‘lishini Alloh taolodan so‘raymiz.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Savol: Ba’zi yemakxonlar taom yetkazib berishni kechiktirgani uchun buyurtmadan tashqari qo‘shimcha taom taqdim etar ekan. Shu ish joizmi? Agar reklamada qo‘shimcha bepul taom berish emas, balki yetkazib berilgan taomning pulini olmaslik aytilgan bo‘lsa, hukm qanday bo‘ladi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym.
1. Taomga buyurtma berish bitimi shariatdagi istisno’, ya’ni buyurtma asosida ma’lum mahsulotni tayyorlab berish shartnomasiga to‘g‘ri keladi. Agar savoldagi shart faqat reklamada aks etib, buyurtma jarayonida alohida bunday shart qo‘yilmasa, sotuvchi tarafidan berilgan bu va’da joiz hisoblanadi va unga vafo qilishi kerak bo‘ladi.
Agar buyurtma berishda yetkazib berish kechikishi sababli qo‘shimcha taom berish sharti qo‘yilsa, bu shartnomaning bir qismiga aylanadi. Bitimdagi bunday shart moliyaviy jarima sanaladi. Mahsulot tayyorlab berish (istisno’) bitimida sotuvchiga nisbatan moliyaviy jarima qo‘llashga ruxsat etiladi.
Demak, qo‘shimcha bepul taom berish va’da ko‘rinishida bo‘lsa ham, shartnomada aks etgan bo‘lsa ham joiz ekan.
2. Yetkazib berish kechiksa, buyurtma qilingan taomning pulini olmaslik faqat reklamada aks etib, buyurtma jarayonida bunday shart qo‘yilmasa, bu ham sotuvchi tarafidan berilgan va’da bo‘ladi va joiz hisoblanadi. Ammo buyurtma berish jarayonida yuqoridagi shart qo‘yilsa, bu shartnomaning bir qismiga aylanadi. Shartnomada esa buyurtma summasidan voz kechish shartini qo‘yish durust emas.
Demak, buyurtma qilingan taomning pulini olmaslik va’da ko‘rinishida bo‘lsa joiz, bitimda shart qilinsa, joiz emas. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi