O‘zbekistonlik hojilar ulug‘ ibodat manosiklarining asosiylarini ado etib, Mino vodiysidan Makka shahridagi mehmonxonaga qaytdilar. Yetti mingdan ziyod yurtdoshimiz dunyodagi millionlab dindoshlari qatori zimmalaridagi Allohning farzi – haj amallarini bajardilar.
“Haj – 2019” ishchi guruhi hojilarning ibodatlari dinimiz talablariga muvofiq, qiyinchiliksiz va talafotlarsiz o‘tishi uchun hamma ishni qilib, bor kuch-g‘ayratlarini safarbar etdilar.
Hojilarimiz buyuk ibodat, poklanish, bandalikni izhor qilish orqali dunyo hayotida bilib-bilmay qilgan gunohlarini avf etishi va rahmatini so‘rab, Alloh azza va jallaga iltijo qildilar.
Hojilar Makkai mukarramada Hazrati Ibrohim, Hazrati Ismoil alayhimussalom va Hazrati Muhammad sollallohu alayhi vasallam yurgan yerlarini ziyorat etdilar. Arafot ma’rifatga, Muzdalifa shuurga erishish joyi ekanini anglab yetdilar. Arafotda turish – mahsharning bu dunyodagi kichik bir ko‘rinishi ekanini tushunib yetdilar.
Mino vodiysidagi minglab chodir barcha shahar va qishloqlarning qadridan ustun ekanini fahm etdilar. Minoda shayton bilan mujodala etish uchun tosh otish va qurbonlik so‘yib, hazrati Ibrohim va Ismoilning itoatkorligidan o‘rnak olish imkoni katta saboq bo‘ldi.
Shaytonni toshbo‘ron qilish yomonliklarni inkor qilishdir. Haj ibodatining yakuniga yetib kelayotgan hoji bu sa’y-harakati ila shaytonga va uning yo‘liga ergashganlarga o‘zining nafratini izhor etdi.
Tili, rangi, millati, madaniyati turlicha bo‘lgan millionlab mo‘min-musulmonlar bir tanu bir jon bo‘lib ado etgan muborak haj ana shunday muhim ahamiyatlarga egadir. Ibodat niyati ila muqaddas yerlar tomon qilingan ushbu safar kishiga o‘zining hayotini yangidan sarhisob qilish, o‘zlikni anglash imkonini berdi.
Rasuli Akram sollallohu alayhi vasallamga ko‘ra, haj ibodatini mukammal ado etgan kishining mukofoti jannatdir. Yosh to‘la ko‘zlarini, poklanib, top toza bo‘lib qolgan qalbini Allohning Baytidan uza olmay, o‘z ona-Vataniga qaytishga chog‘langan hoji endi mutlaqo boshqa insondir.
Biz barcha hojilarning hajlari mabrur, ibodatlari maqbul bo‘lishini Alloh taolodan so‘raymiz.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Zulhijja oyining 8 kuni “Tarviya kuni” deyiladi.
“Tarviya” deyilishiga sabab o‘sha kuni hojilar zam-zam suvidan qonib-qonib ichadilar.
“Tarviya” – “tafakkur” ma’nosida ham qo‘llaniladi. Chunki zulhijjaning sakkizinchi kechasida Ibrohim alayhissalom tushlarida o‘g‘illari Ismoil alayhissalomni qurbonlik qilayotganlarini ko‘radilar va bu tush shaytoniymi yoki rahmoniy deya o‘sha kunni tafakkur bilan o‘tkazadilar. Shunga ko‘ra, bu kun “Tarviya – tafakkur kuni” deyiladi.
Mino lug‘atda – “orzu, istak” degan ma’nolarni bildiradi. Makka va Muzdalifa oralig‘idagi qishloqning nomi. Arablar odamlar to‘plangan joyni “mino” deb atashadi. Mino Masjidul-harom shimolidan 7 km. uzoqlikda joylashgan.
Bu yerda Ibrohim alayhissalom shaytonga tosh otganlar, qurbonlik qilganlar. Nabiy sollallohu alayhi vasallam ham aynan shu joyda tosh otib, qurbonliklarini ado etganlar. Bu muqaddas makonda Nasr va Mursalot suralari nozil bo‘lgan.
Hojilar zulhijjaning sakkizinchi kuni bomdod namozidan so‘ng Minoga qarab yo‘l olishadi. Minoda tarviya kunining peshin, asr, shom, xufton hamda arafa kunining bomdod namozlari o‘qiladi. Keyin arafotga jo‘nab, o‘ninchi kuni yana Minoga qaytishadi va ikki kun shaytonga tosh otishni davom ettirishadi.
Minoda bajarilishi zarur bo‘lgan amallar haqida Qur’oni karimda bunday marhamat qilinadi: «Va o‘zlariga bo‘ladigan manfaatlarga shohid bo‘lsinlar. Ma’lum kunlarda ularga rizq qilib bergan chorva hayvonlarini (so‘yishda) Allohning ismini zikr qilsinlar. Bas, ulardan yenglar va bechora va faqirlarga ham yediringlar. So‘ngra o‘zlaridagi kirlarni ketkazsinlar, nazrlariga vafo qilsinlar va “Qadimgi uy”ni tavof qilsinlar”, deganimizni esla» (Haj surasi, 28-29-oyatlar).
Ushbu oyatda Mino kunlari jamarotda tosh otish, qurbonlik qilish va soch oldirib ehromdan chiqish kabi amallarni ado etish ta’kidlanmoqda. Mino kunlari ushbu uchta amalni mukammal tarzda bajarish vojibdir.
Alloh taolo qilayotgan va qiladigan barcha solih amallaringizni O‘z dargohida qabul etsin. O‘zi kuch-quvvat bersin..
Davron NURMUHAMMAD