Quyidagi xitob mo‘min-musulmonlarni qirg‘inbarot qilayotgan, onalarni farzand dog‘ida ezib, ayollarni beva, bolalarni yetim qilib qoldirayotgan, yurtlarni vayron etib, nohaq qonlar to‘kayotgan, bir so‘z bilan aytganda, musulmonlarga zulm qilayotgan zolimlarga qaratiladi!
Ey zolim, atrofingdagi odamlarni o‘lim birma-bir o‘z domiga tortib ketayotganini ko‘rib turibsan. O‘zing hisob kuniga nima tayyorlading?!
Ey zolim, zulm qilishingda senga yordam berganlar qiyomat kuni hisob qilinayotganingda ham senga yordam beradilar deb o‘ylaysanmi?!
Ey zolim, yaxshiliklaring, savoblaring senga shu qadar arzimas narsa bo‘ldimiki, barchasini mazlumlarga ulashib beryapsan?!
Ey zolim, qancha odamlarning haqqini poymol etding?!
Ey zolim, qancha insonlarning qonini to‘kib, ularni yashash, ibodat qilish, erkinlik haqqidan mahrum etding?!
Ey zolim, qiyomat kuni barcha mazlumlar sendan o‘z haqlarini olayotganlarida ahvoling qanday bo‘lishini o‘ylab ko‘rmaysanmi?!
Ey zolim, qalbing Alloh taolodan qo‘rqmaydigan darajada shu qadar muzlab ketdimi?!
Ey zolim, bandalarga zulm qilib, shu ishingdan lazzatlanadigan darajada bag‘ritosh bo‘lib ketdingmi?!
Ey zolim, mazlumning duosi darhol yoki biroz keyinroq bo‘lsa ham ijobat etilishini unutdingmi?!
Ey zolim, mazlumning Robbisi borligini, U mazlumni himoya qilishini bilmaysanmi?!
Ey zolim, qalbingdagi qattiqlik, yuzingdagi qarolik haqida hech o‘ylab ko‘rganmisan?!
Ey zolim, qalbingda zulmingning asarini sezmayapsanmi?! O‘zingni hammaning ichida turib ham yolg‘iz his qilmayapsanmi?!
Ey zolim, zulmdan nega to‘xtamayapsan?! Seni zulmga undayotgan narsa nima?! Kibrmi yo qaysarlikmi yoki tug‘yonmi?!
Ey zolim, biror marta “Allohga nima deb javob beraman?” deya o‘ylab ko‘rganmisan?!
Ey zolim, dunyoyu oxiratdagi ahvoling qanday bo‘lishidan, seni nimalar kutib turganidan qo‘rqmaysanmi?
Ey zolim, sen zulm qilgan kishilar kaftlarini duoga ochib, nigohlarini samoga qaratib duo qilayotganlarida nima deyishlarini bilasanmi?! Ular sening ustingdan Odil Zotga shikoyat qilishyapti!
Ey zolim, ularning duolaridan qo‘rqmaysanmi?!
Ey zolim, zulm orqali qo‘lga kiritgan barcha narsalaring mazlumlarning birgina duosi bilan yo‘q bo‘lib ketishini nega o‘ylab ko‘rmaysan?!
Alloh taolo Shuaro surasining 227-oyatida quyidagicha marhamat qiladi:
وَسَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنقَلَبٍ يَنقَلِبُونَ
“Zulm qilganlar esa, tezda qaysi ag‘darilish joyiga ag‘darilishlarini bilurlar”.
Olamlarga rahmat qilib yuborilgan Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: «Zulmdan saqlaninglar. Zero, zulm qiyomat kuni zulmat bo‘lur. Ziqnalikdan saqlaninglar. Zero, ziqnalik sizlardan oldingilarni halok etdi – ularni o‘zaro qonlarini to‘kishga va harom ishlarni halol qilishga olib keldi» (Muslim rivoyati).
Alloh taolo zulmni shu qadar yomon ko‘rganidan hadisi qudsiyda: «Ey bandalarim, Men O‘zimga zulmni harom qildim va uni sizlarning orangizda ham harom qildim. Bas, bir-biringizga zulm qilmanglar» deya bandalarga xitob qilgan.
So‘zimiz so‘nggida Alloh taoloning mana bu oyati karimasini keltirsak:
وَلاَ تَحْسَبَنَّ اللّهَ غَافِلاً عَمَّا يَعْمَلُ الظَّالِمُونَ إِنَّمَا يُؤَخِّرُهُمْ لِيَوْمٍ تَشْخَصُ فِيهِ الأَبْصَارُ
“Sen hargiz, Alloh zolimlar qilayotgan narsadan g‘ofil, deb gumon qilma. Faqatgina ularni ko‘zlar qotib qoladigan kungacha qo‘yib qo‘yadi, xolos” (Ibrohim surasi, 42-oyat).
Alloh taolo barchamizni zulm qilishdan, zulm ko‘rishdan va boshqalarning qahriga qolishdan asrasin!
Internet ma’lumotlari asosida
Nozimjon Hoshimjon tayyorladi
Tarixchilar Usmonli sultonlarining haj ziyoratiga bormaganiga ikki sababni ko‘rsatadilar:
1. Xavfsizlik muammolari:
Sultonlar haj safariga borishda xavfsizlik muammolariga duch kelgan bo‘lishlari mumkin. Ular uchun hajga borish oddiy odamlarnikidan farqli ravishda murakkab bo‘lgan, chunki sultonning yo‘lda hujumga uchrash xavfi katta edi. Bu holat katta qo‘shin bilan safar qilishni talab qilardi. Haj niyatida yo‘lga chiqib qon to‘kishga sabab bo‘lmasligini afzal bilganlar.
2. Davlat boshqaruvidagi mas’uliyat:
Sultonlar mamlakatni muddatsiz tark etish xavfli deb hisoblashgan. Haj safarlari bir necha oy davom etgani sababli, davlatni hukmdorsiz qoldirish anarxiya va siyosiy beqarorlikka olib kelishi mumkin edi. Shuning uchun sultonlar haj o‘rniga davlat boshqaruvi va xarbiy yurishlarga ustunlik berganlar.
Vaqt o‘tishi bilan Usmonlilar sulolasiga bu an’anaga aylandi. Sultonlar “hajji badal” qilishni tayinlagan bo‘lishi mumkin.
Shu bilan birga, Usmoniy sultonlari Makka va Madinaga doim e’tibor qaratgan. Ular har yili xayriya karvonlarini jo‘natib, muqaddas shaharlarning aholisiga moliyaviy yordam ko‘rsatganlar va Haramayn masjidlarini ta’mirlab, kengaytirib turganlar.
Po‘latxon Kattayev,
TII Hadis va Islom tarixi fanlari kafedrasi katta o‘qituvchisi.