Yolg‘iz keldik - yolg‘iz ketamiz, ammo yolg‘iz yashay olmaymiz. Inson zoti borki, boshqa odamlar bilan, ayniqsa qarindosh-urug‘lar bilan o‘zaro munosabat o‘rnatishga, birgalikda yashashga muhtoj. Hayot birday davom etavermaydi, insonlar bir-biriga yaxshi-yomon kunlarda sherik va suyanch bo‘ladi.

Muqaddas dinimizda qarindoshlarni ziyorat qilib turish, ularga mehr shafqat ko‘rsatish, qarindosh-urug‘chilik vazifalarini ado qilish farz hisoblanadi. Hatto hadisi shariflarda: “Qarindoshlik aloqasini uzib qo‘ygan odam jannatga kirmaydi”, deb ta’kidlangan.

Ba’zida ro‘zg‘or tashvishlari sababli yaqin qarindoshlarning holidan xabar olish uzoq muddatga kechikib ketadi. Go‘yo dunyoning ishlari qolib ketadigandek tuyuladi. “Qarindoshlarni hadeb ko‘rishga borversam yoki ularga doim xayr-u saxovat qilaversam, kambag‘al bo‘lib qolaman, ishlarim yurmay qoladi-ku” – degan o‘y-fikr ham kelib qolishi mumkin. Yo‘q, aslida holat butunlay boshqacha, bu hayotda bizning o‘lchovimizdan boshqacha o‘lchovlar ham bor.

Payg‘ambarimiz Muhammad (sollallohu alayhi vasallam) hadislarida shunday ilohiy o‘lchovlardan birining xabarini berganlar: “Kimni rizqi keng-farovon bo‘lishi va umri uzoq bo‘lishi xursand qilsa, qarindoshlik rishtalarini mustahkamlasin”. Demak, bu ish kishining umriga, vaqtlariga, rizqiga, kasb-korlariga baraka bo‘lar ekan.

Qarindoshlik rishtalari “bor tovog‘im – kel tovog‘im” qabilida qilinadigan ishlar emas. “Falonchi shifoxonada ekan, ko‘rib kelaylik” deyilsa, “U men kasal bo‘lganimda kelib ko‘rdimi, yo‘q, biz ham bormaymiz” – deyilmaydi. Chinakamiga qarindoshlik qilish bu rishta uzib qo‘yilgan qarindoshlar bilan uni qayta tiklash va mustahkamlash bilan bo‘ladi va uni savobi ham ulkan hisoblanadi.

Gohida yaqin qarindoshlar, hatto tug‘ishgan aka-ukalarning arazlashib, yuzko‘rmas bo‘lib yurishlariga guvoh bo‘lib qolamiz. Bu holatlar ikki tarafga ham yarashmaydi, yoshlarga ham ibrat bo‘lmaydi. Qolaversa atrofdagilarning bunga e’tiborsiz qarab turishari to‘g‘ri emas.

Aybsiz do‘st qidirgan do‘stsiz qoladi. Bitta dushmaning bo‘lsa ko‘p, mingta do‘sting bo‘lsa ham oz. U bilan o‘tgan yaxshi kunlarni eslasin. Endichi... Arazdan kim baraka topdi... Qaysarlik bilan nimaga erishdi-yu, nimalardan mahrum bo‘ldi. Arazlarni to‘xtatish, xatolarni kechirish, gina-kuduratlarni tashlash kerak.

Qaysarlik yaxshilikka olib bormaydi. O‘zi haq bo‘lib tursa, 3 kundan ortiq arazlashish, aloqani uzish halol emas. Bu ishda ehtiyot bo‘lish, arazlashgan inson bilan tezroq yarashish choralarini izlab, buni amalga oshirish lozim.

Hadisi sharifda bu haqda ogohlantirilgan: “Musulmon kishining boshqa bir musulmondan uch kechadan ortiq arazlashishi halol emas. Ikkovlari uch kechadan ortiq arazlashib yursa va shu holda davom etishsa, ikkovi ham haqdan chetlagan bo‘ladi. Ulardan qay biri birinchi bo‘lib (arazdan) qaytsa, bu uning gunohlariga kafforat bo‘ladi. Agar ular arazlashgan holida vafot etsa, ikkovlari ham jannatga kirmaydi”.

Aka-uka, opa-singil, amaki-tog‘a, amma-xola, ularning farzandlari, quda-andalar va boshqa barcha qarindoshlar bilan aloqani mustahkamlash, holidan xabar olib turish, kasal bo‘lsa – borib ko‘rish, mushkuli bo‘lsa – yordam berish, yaxshi kunlarda xursandchiligiga sherik bo‘lish, qiyinchilik va sinovli kunlarda suyanchiq va dalda bo‘lishga harakat qiling!

Donolar aytadi: Ikki narsa doimiy bo‘lmaydi: yoshlik va quvvat. Ikki narsa balo-ofatni qaytaradi: sadaqa va qarindoshlik rishtalarini bog‘lash.

Guliston tumani bosh imomi, “Islomobod” masjidi imom-xatibi DILMUROD SULAYMONOV