Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazida Turkiyalik fotograf Orhan Durgut bilan hamkorlikda “Imom Buxoriyning “Sahih al-Buxoriy” asarining qo‘lyozma nusxalari va “Dunyo islom shaharlari” nomli xalqaro fotoko‘rgazma ish boshladi.
“Dinlararo hamjihatlikni mustahkamlash, ma’rifat va madaniyatlarni o‘zaro boyitish” masalalari bo‘yicha tizimli muloqotni yo‘lga qo‘yishni taklif qilib, bunda Toshkentdagi O‘zbekiston islom sivilizatsiyasi markazi hamda Samarqanddagi Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi samarali platforma bo‘lib xizmat qilishi mumkinligini aytgan edi.
Prezidentimizning mazkur tashabbusi xorijiy ilmiy-tadqiqot markazlarining Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markaziga bo‘lgan qiziqishini yanada oshirdi va ular tomonidan hamkorlikka oid qator takliflar bildirilmoqda.
Turkiyalik taniqli fotograf Orhan Durgut ham mazkur tashabbusdan ruhlanib, Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazida o‘zining fotoko‘rgazmasini tashkil etish taklifini bildirdi. Bu markaz rahbariyati va tegishli tashkilotlar tomonidan qo‘llab-quvvatlandi.
Fotograf o‘z asarlarida dunyoning 60 ta Islom shaharlarining tarixiy bino va muqaddas qadamjolarini aks ettirgan. E’tiborli jihati, u Imom Buxoriy ilmiy safarlarda bo‘lgan Makka, Madina, Basra, Kufa, Bag‘dod, Damashq, Qaysariya, Asqalon va E’zob shaharlarida bo‘lib, u yerdagi mashhur Islom madaniy meroslarini o‘z ijodida ifodalagan.
Orhan Durgutning foto jamlanmasidan O‘zbekistonning Samarqand, Buxoro, Xorazm, Toshkent, Termiz shaharlarida joylashgan muqaddas qadamjo va ziyoratgohlar, xususan, Imom Buxoriy yodgorlik majmuasi, Registon ansambli, Shohizinda, Ichan qal’a, Hakim At-Termiziy, Xasti Imom, Ko‘hna Ark kabi mashhur tarixiy obida va maqbaralar ham o‘rin olgan.
– Bu asarlarimni namoyish etishdan maqsadim islom dunyosini barcha xalqlarga yaqindan tanitish, – deydi Orhan Durgut. – Yurtingizda mazkur ko‘rgazmani tashkil etish uchun ko‘rsatilgan yordamdan minnatdorman. Mana shuning o‘zi mamlakatingizda islom olami, ma’naviyati, ilmi merosiga bo‘lgan e’tiborning naqadar yuqori ekanligini belgilab turibdi. Hozirga qadar dunyoning 60 ta Islom shaharlarida bo‘ldim. Kelgusida yana 40 ta shunday shaharlarda bo‘lishni va 100 ga yaqin shaharlarning tarixiy bino hamda muqaddas qadamjolarini o‘z asarlarimda aks ettirishni istayman.
Mazkur xalqaro fotoko‘rgazma Imom Buxoriy tavallud topgan oy (810 yil 20 iyul) munosabati bilan tashkil etilayotgani bois, muhaddisning “Sahih al-Buxoriy” asarining qo‘lyozma nusxalari ham ko‘rgazma doirasida xalqimiz e’tiboriga havola etilmoqda.
Imom Buxoriyning shoh asari bo‘lmish “Sahih al-Buxoriy” kitobi butun islom olamida Qur’oni karimdan keyingi birinchi, eng ishonchli manba, deb tan olingan. Bu hadislar to‘plami musulmonlar axloq-odobi, ibodati, ijtimoiy mezonlarini belgilovchi umuminsoniy qadriyatlar namunasidir.
Xalqaro fotoko‘rgazmaga o‘ndan ortiq professor-olimlar va tadqiqotchilar, soha mutaxassislari va yosh olimlarning ma’ruzalari ham kiritildi. Tadbirda ta’kidlanganidek, Imom Buxoriyning boy ilmiy merosidan butun dunyo xalqlari bahramand bo‘lmoqda. Allomaning asarlari turli tillarga tarjima qilinib, nashr etilmoqda. Dunyo mamlakatlarining deyarli barcha kutubxonalarida o‘quvchilar e’tiboriga havola qilingan. Dunyoning ko‘plab kutubxonalarining internet saytlaridan istalgan tildagi Imom Buxoriy asarlarini, ayniqsa, “Al-jomi’ as-sahih“ ya’ni, “Sahih al-Buxoriy”ni topib, o‘rganishi mumkin. Yurtimizda ham ulug‘ allomaning asarlari o‘zbek tiliga tarjima qilinib, xalqqa yetkazilmoqda.
Davra suhbati davomida sohani yanada rivojlantirish uchun ilmiy-tadqiqot markazlari va sohaga tegishli mutasaddilarning fikr-mulohazalari va takliflari eshitilib, tegishli vazifalar belgilab olindi.
Imom Buxoriyning “Sahih al-Buxoriy” asarining qo‘lyozma nusxalari va “Dunyo Islom shaharlari” nomli xalqaro fotoko‘rgazma joriy yilning 19 iyulidan 19 avgustiga qadar davom etadi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Ibn Javziy rahimahulloh aytadi: “Bir ajoyib holat haqida fikr yuritdim: ba’zida mo‘minning boshiga bir ish tushsa, u astoydil duo qiladi, ammo duolarining ijobati ko‘rinmaydi. Umidsizlikka tushay deganda, uning qalbiga qaraladi. Agarda u Allohning fazlidan umidini uzmagani holda taqdiriga rozi bo‘lsa, duoning ijobati tezlashadi. Bu ma’nolar Alloh taolo nozil qilgan oyati karimada o‘z ifodasini topgan: «...Hatto Payg‘ambar va iymonli kishilar: “Allohning yordami qachon (kelar ekan)?» degan edilar. Ogoh bo‘lingki, Allohning yordami (hamisha) yaqindir”»[1].
Shunday holat Ya’qub alayhissalom bilan ham bo‘lgan. U zotning o‘g‘illari Yusuf alayhissalom dom-daraksiz yo‘qolib qolganida, kushoyish kelishidan noumid bo‘lmaganlar. Keyingi o‘g‘illari ham tortib olinganida, u zot Allohning fazlidan umidlarini uzmaganlari holda: «...Shoyadki, Alloh ularning (Yusuf, Binyamin va Misrda qolgan o‘g‘limning) barchalarini (bag‘rimga) qaytarsa...»[2], deganlar.
“Duoyimning ijobat bo‘lish muddati uzayib ketdi”, deb qayg‘urmang. Alloh taolo sizning tazarruingiz, yalinib-yolvorishlaringizni ko‘rishni iroda qilmoqda. Sizni qilgan sabringizga ajr ila mukofotlamoqchi. Siz shayton bilan jang qilishingiz uchun ham duoyingizning ijobatini kechiktirish ila sizni sinayapti.
Gohida Alloh taolo sizning aziymat, qat’iyatingiz naqadar quvvatli ekani va baloga qanchalik sabrli ekaningizni ko‘rish uchun ham dard berib imtihon qiladi. Agar sabr qila olsangiz, demak, siz itoatkor bandalar safidasiz. Bordi-yu, irodasizlik qilsangiz, ziyonkorlardan bo‘lasiz. Sabrdan keyin faqat va faqat yechim, yorug‘ kunlar bor.
Aliy ibn Abu Tolib roziyallohu anhu: “Sabr qilsang, ajrga ega bo‘lasan, baribir yozilgani bo‘ladi. Sabrsizlik qilsang, gunohkor bo‘lib qolasan, baribir yozilgani bo‘ladi”, deganlar.
Shoir aytadi:
Baloyu imtihon kelsa, alarga har on rizo ko‘rsat,
Sinov bergan sihatni ham O‘zi bergay aniq, albat.
Bandasiga ne hukm etsa, hikmati bor, itoat qil,
Bitganidan qutulmoqlik chorasizdir, bil, ey g‘ofil!
Noumidlik xanjarini ko‘kragingga urma ammo,
Ki Allohning qudratila yechilgaydir har muammo.
Allohdan umidingizni uzmang. Sinovlarga sabr qiling, shundagina ulkan ajrlarni qo‘lga kiritasiz. Fazl ibn Sahl aytadi: “Kasalliklarda ne’matlar bor”. Bu borada quyidagilarga e’tiborli bo‘ling:
– gunohlardan tozalash;
– savobni qo‘lga kiritish;
– g‘aflatdan uyg‘onish;
– sog‘lik ne’matini eslab qo‘yish;
– tavbaga shoshilish.
Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.
[1] Baqara surasi, 214-oyat.
[2] Yusuf surasi, 83-oyat.