Sayt test holatida ishlamoqda!
22 Aprel, 2025   |   24 Shavvol, 1446

Toshkent shahri
Tong
04:07
Quyosh
05:33
Peshin
12:27
Asr
17:11
Shom
19:14
Xufton
20:34
Bismillah
22 Aprel, 2025, 24 Shavvol, 1446

Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf majmuasida anjuman tashkil etildi

04.07.2019   5166   4 min.
Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf majmuasida anjuman tashkil etildi

Shu yilning muborak Ramazon oyida muhtaram yurtboshimiz “Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf” majmuasining ochilish marosimida bu joyda ulamolar,  diniy soxa xodimlarining ilmiy suhbatlarini uyushtirish, ularning malakasini oshirish hamda Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf hazratlarining ilmiy meroslarini o‘rganib, keng targ‘ib qilish yuzasidan tavsiyalar bergan edilar. Zero, umrini din xizmati, ilm ravnaqi yo‘lida sarf etgan buyuk alloma rahmatullohi alayh o‘zlari hayotlik chog‘larida ilm ahli, ulamolar, shogirdlari bilan ko‘plab ilmiy suhbatlar, anjumanlar o‘tkazar edilar. Ana shu ezgu an’ana yana davom ettirilmoqda. Endilikda, shayx hazratlari nomlari bilan atalguvchi mazkur majmuaning maxsus majlislar zalida mahalliy va xalqaro miqyosda ilmiy anjumanlar, munavvar suhbatlar, dinimiz, xalqimiz uchun manfaatli tadbirlar o‘tkaziladi.

Bugun, 4 iyul kuni birinchi bor ushbu majmuada “Hanafiylik – mo‘tadil mazhab” nomli diniy soxa xodimlarining anjumani tashkil etildi.

Avvalo anjuman aynan mazhablar mavzusida o‘tkazilishi bejiz emas. Zero Shayx hazratlari musulmonlarni doim buyuk ulamolar, ulug‘ mujtahid zotlar yo‘lini mahkam tutishga, ummatning birligi, totuvligini ta’minlashga, ixtiloflarga barham berishga chaqirib kelganlar. Bu yo‘lda yirik asarlar ta’lif etgan edilar.

Chindan ham bugun ana shu merosni o‘rganish, nafaqat diyorimiz, balki mintaqamizda keng tarqalgan Hanafiy mazhabida mustahkam bo‘lib, ixtilof va fitnalarning oldini olish har qachongidan ham zarur bo‘lib qoldi. Bugun har yerdan turli vositalar orqali musulmonlarni chalg‘itib, mazhablarni inkor qilayotgan, ulamolarni rad etib, Qur’on va sunnatdan o‘zicha mustaqil hukm chiqarish da’vosini qilayotgan savodi chala kimsalar islom ummatini adashtiryapti, tafriqa va ixtiloflarga sabab bo‘lyapti.

Anjumanda ishtirok etgan O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi muftiy Usmonxon Alimov hazratlari va boshqa notiqlar o‘z chiqishlarida “Mujtahid ulamolarning ta’rifi”, “Mazhablarning kelib chiqishi va islom olamidagi ahamiyati”, “Imom Abu Hanifa rohmatullohi alayhning hadis ilmidagi o‘rni” kabi mavzularda ma’ruza qildilar.

Shuningdek tadbirda O‘MI raisi o‘rinbosari, shayx Abdulaziz Mansurov "Islom dinida mo‘tadillik" mavzusida, O‘MI Kotibiyat bo‘limi mudiri Muhammadayyub Xomidov "Imom Abu Hanifaning hadis borasidagi o‘rni" mavzusida ma’ruzalari bilan ishtirok etdilar.

Ulamolar mujtahid darajasiga yetmagan kishilar muayyan mazhabni ushlashlari lozim, deb aytganlar. Doktor Vahba Zuhayl: “Fiqhiy mazhablarning ixtilof va fitnalarga, qonli to‘qnashuvlarga olib kelganini bilmaymiz. Yirik to‘qnashuvlar aqidaviy masalalarda bo‘lgan”, deb aytgan.

Ba’zilar Abu Hanifa rohmatullohi alayhni kam hadis bilganlikda noo‘rin ayblaydi. Vaholanki ul zot hadislarni aniqlshda talablari shu darajada yuqori ediki, uni faqat muhaddislar anglay olardilar. O‘zlarining talablariga ko‘ra eng ishonchli deb bilgan hadislarinigina “Musnad”ga kiritgan va fiqhiy masalalarda qo‘llagan edilar. Abu Hanifa hadisni tushunishda, idrok etishda ko‘p muhaddislar yetib bormagan nuqtaga yetib bordilar. Bu borada ul zot shunday degan edilar: Allohning dinida o‘z ra’yingiz bilan hech bir so‘z ayta ko‘rmang. Hadisga ergashing. Kim hadisdan chetga chiqsa adashadi.

Ana shu mukammal fiqh maktabiga asos solgan, ilm va taqvoda peshqadam bo‘lgan zotlarga hurmatsizlik qilayotgan, islom olamining mujtahidi mutlaqlaridan o‘z fikrini ustun qo‘yib, musulmonlarni chalg‘itayotgan, mazhabga tosh otayotgan kimsalarga xolis, ilmiy, asosli raddiya berish, diniy savodsizlikka barham berish, fitnalarning oldini olish bugun har bir imom-xatib, islomshunos mudarrisning vazifasi ekanligi ta’kidlandi.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

O'zbekiston yangiliklari
Boshqa maqolalar

Abu Yusuf Muhammad Ya’qub al-Banoniy al-Lohuriy: hayoti va ilmiy merosi

21.04.2025   3049   4 min.
Abu Yusuf Muhammad Ya’qub al-Banoniy al-Lohuriy: hayoti va ilmiy merosi

Islom ilmlarining taraqqiyotida hadis ilmi juda ham muhim o‘rin tutadi. Bu ilm nafaqat shariat asoslarining sahih manbalar orqali yetkazilishi, balki musulmon ummatining aqidaviy, fiqhiy va axloqiy asoslarini to‘g‘ri anglab olishda ham muhim ro‘l o‘ynaydi.

Xususan, hadis ilmidagi eng yirik va ishonchli manbalardan biri bo‘lgan Imom Buxoriy rahmatullohi alayhining “Sahih al-Buxoriy” asari bo‘lib, minglab ulamolar tarafidan bu kitob o‘rganilib, unga turli mazmun va uslublarda sharhlar yozganlar. Ana shunday sharhlovchi ulamolardan biri sifatida Abu Yusuf Muhammad Ya’qub al-Banoniy al-Lohuriyning nomlari alohida e’tiborga loyiqdir.

Abu Yusuf Muhammad Ya’qub al-Banoniy al-Lohuriy, ba’zi manbalarda esa bu zotning ismlari Muhammad ibn Ya’qub ibn Ali al-Banoniy shaklida ham uchraydi. Bu zotning qachon tug‘ulganlari borasida manbalarda aniq ma’lumolar ko‘rsatilmagan bo‘lsada, hijriy 1098 yilda vafot etganlari ochiq bayon qilingan.

Ya’qub al-Banoniy Hindistonning ilmiy markazlaridan biri bo‘lmish Lohur shahrida tavallud topganlar va butun umrlarini shu yerda ilmga xizmat qilishga bag‘ishlaganlar.

Ya’qub al-Banoniy mashhur muhaddis, faqih, mufassir va bir qancha ilmlarda yirik hanafiy olimlardan hisoblanadilar.

“Nuzhat al-Xavotir” asarining muallifi shayx Ya’qub Al-Banoniyning tarjimayi holini bayon qilib aytadilarki: “U zot olim, muhaddis Mavlono Ya’qub Al-Banoniy Al-Lohuriy, Lohur shahrida tug‘ilib, voyaga yetganlar. O‘z zamonasidagi yetuk olimlardan tahsil olganlar va ko‘plab ilmlarda, xususan hadis, fiqh va boshqa bir qancha ilmlarni puxta egallagan mashhur olimlardan biri bo‘lganlar”, deb ta’riflaydilar.

Bu zotning ustozlari haqida aniq ma’lumotlar uchramasada, eng yirik shogirdlari fazilatli shayx Muhammad G‘ovs ibn Abu al-Xoyr ibn Abu al-Mag‘far ibn Abdussalom al-Hanafiydir. U ilmli shayxlar oilasidan bo‘lib, hijriy 1056 yilda tug‘ilgan. U hadis ilmini shayx Muhammad Ya’qub al-Banoniy al-Lohuriydan o‘rgangan.

Ya’qub al-Banoniy hadis ilmda ham chuqur bilim egasi sifatida tanilgan olimlardandir. U zotning eng mashhur asari “Al-xoyr al-Joriy fi Sharhi sahih Al-Buxoriy” bo‘lib, bu asar imom Buxoriyning “Sahih al-Buxoriy” kitobiga yozilgan muhim sharhlardan biri hisoblanadi.

Abu Yusuf Muhammad Ya’qub al-Banoniy al-Lohuriy ilmiy maqom va martaba jihatidan yuksak mavqega ega bo‘lgan olimlardandir. Manbalarda u zot bir qancha asarlarning muallifi ekani qayd etilgan. Quyida ularning ba’zilarini keltirib o‘tamiz:

  1. “Al-Xoyr al-Joriy fi sharhi Sahih al-Buxoriy”;
  2. “Al-Mu’allim fi sharhi Sahih al-Imom Muslim”;
  3. “Al-Musaffa fi sharhi al-Muvatto”;
  4. “Sharh a’la Tahziyb al-Kalam” va “Sharh a’la al-Husamiy” kabi yirik sharhlar shular jumlasidan.

Abu Yusuf Muhammad Ya’qub al-Banoniy al-Lohuriy hijriy 1098 yilda vafot etganlari qayd etilgan.

Shuningdek, qo‘lyozma nusxasining ko‘chirilgani ham bu sanani tasdiqlaydi. “Nuzhat al-Xavotir” kitobi muallifi ham uning 1098 hijriy yilda vafot etganini ta’kidlab bunday yozadi: “U hijriy bir ming to‘qson sakkizinchi yilda vafot etdi. Bu sanani muftiy Valiyyulloh al-Farhobodiy o‘z ta’liqlaridan birida ochiq bayon qilgan”.

Bu zot Hindistonning Dehli shahrida vafot etganlar va o‘z uylariga dafn etilganlar.

Xulosa qilib aytadigan bo‘lsak, Abu Yusuf Muhammad Ya’qub al-Banoniy al-Lohuriy o‘z davrining yirik allomalaridan biri bo‘lib, hadis, fiqh, tafsir kabi ilmlarda chuqur bilmga ega bo‘lgan zotlardan sanaladilar. U zotning ilmiy, ma’naviy merosi Hindiston mintaqasidagi islomiy ilmiy taraqqiyotga katta ta’sir ko‘rsatgan va ko‘rsatib kelmoqda. Bugungi kunda ham u zotning qoldirga ilmiy meroslari tadqiqotchilar uchun ham bebaho manba bo‘lib xizmat qilmoqda.


Muhammad Umar Muhammadjonov,
Toshkent Islom instituti talabasi.