Tanlovga!
Ramazon hayiti – iydul fitr deyiladi. U kun musulmonlar uchun xursandchilik, shodlik, kengchilik va bayram kunidir. U kun o‘zgacha shukuh va fazilatga ega. Musulmonlarning ikki muborak bayramlaridan biridir.
Hayit namozi Molikiy va Shofe’iylarga ko‘ra, sunnati muakkada, Hanafiylarda vojib, Hanbaliylarda esa farzi kifoyadir.
Hayit kunida mustahab bo‘lgan amallar:
Kim hayit kechalarini ixlos va savobidan umidvor holda zikr, tasbeh, Qur’on tilovati ila bedor o‘tkazsa, qalblar o‘ladigan kunda qalbi omonda bo‘ladi. Hayit kuniga yetkazgani uchun ko‘plab shukr va hamd aytish kerak.
Nabiy sallollohu alyhi vasallam ikki hayit uchun hamisha g‘usl qilar edilar. Chunki, bu ikki namozda ulkan jamoat to‘planadi, tiqilinch yuzaga keladi. Shu bois, yomon hidlardan saqlanish kerak. Tahoratning o‘zi bilan cheklansa ham joizdir.
Bundan tashqari, Nabiy sallollohu alayhi vasallam “Hibaro” degan choponlaridan birini alohida hayit uchun kiyar edilar.
Toza va orasta kiyinish, ziynatlanish, xushbo‘ylanishga imom ham e’tibor beradi. Ko‘pchilikning nigohi unda bo‘lgani uchun o‘ziga ahamiyat qaratadi.
Kiyimlarning eng yaxshisi bu oq kiyimdir.
Orastalanish, g‘usl qilish, xushbo‘ylanish xoh masjidga boruvchi uchun bo‘lsin, xoh uyda qoluvchi uchun bo‘lsin, bir xildir.
Ammo, ayollar bu borada erkaklardan farqlanadilar. Hayit kuni ko‘chaga chiqsalar odatiy va toza kiyimda, xushbo‘ylanmasdan, yasan-tusan qilmasdan, fitnaga sabab bo‘lmasdan chiqishlari lozim. Hayit kuni ko‘chalarda odam ko‘p bo‘lgani uchun erkaklarga aralashib yurmasliklari shart. O‘zlariga xos va yarashadigan joylarga borsalar mayli. Bugungi kunda nazar solsak, ayol-qizlarimiz hayit kunlari ziynatlarga, atir-upalarga, yaltir-yultir kiyimlarga burkanib, “kim o‘zar”ga kiyinib chiqadilar. Ko‘chaga chiqish qoidasi ayollar uchun hayit kuni o‘zgarib, istisno bo‘lib qolmaydi. Ularning ko‘ngilxushlik qilishlari, xursandchilik qilishlari shariatda man qilinmagan. Faqat shariat talabida bo‘lsa, buning zarari yo‘q.
Yosh bolalar xoh o‘g‘il, xoh qiz – ularga ziynatlanish, chiroyli kiyimlar kiyish, tillolar taqish mumkin. Hayit – ziynat kunidir. Bolajonlar shu ila hayitning qadri va shukuhini his qilishlari, yana kelishini intiq kutishlari mumkin. Hayitdan boshqa paytda tillo taqib va ziynatli kiyim kiyishlari tavsiya qilinmaydi.
Abu Bakr roziyallohu anhu Nabiy sallollohu alayhi vasallam namozdan qaytganlarida, u zotni alohida ziyorat qilish uchun hujralariga kelganlar.
Bundan tashqari, hayit kuni yoshi ulug‘lar, keksalar, bemorlar, muhtojlar, musofir va qarindoshlardan xabar olinadi, ularni ziyorat qilinadi, duo olinadi. Imkon bo‘lsa, moddiy ko‘mak beriladi.
Bu haqida Oisha onamiz hayit kuni habashiylar o‘yinini tomosha qilganlari va hujralarida ikki joriya “Buos kuni” qo‘shig‘ini kuylayotganlari, Nabiy sallollohu alayhi vasallam bundan qaytarmaganlari rivoyat qilingan. Lekin rivoyatga e’tibor berilsa, o‘yin va kuy-qo‘shiq behayo va erkak-ayol aralash holda bo‘lmagan. Sodda ko‘rinishda aytilgan. Bu hadisdan dalillanib, shariat man qilgan holatlarga o‘tish mumkin emas.
10. Ayollarga alohida nasihat qilish
Nabiy sallollohu alayhi vasallam iyd namozidan so‘ng ayollarga alohida va’z-nasihat qilganlar. Bilol roziyallohu anhu kiyimlarini yoyib turganlar. Ular sadaqalarini o‘sha kiyimga tashlaganlar. Bundan bilinadiki, imom agar fitnadan omonda bo‘lish sharti ila ayollarga alohida fitr va qurbonlik hayiti, hukmlari va odoblarini bayon qilishi yoki oila boshliqlari namozdan qaytgach, o‘zlari eshitgan narsalarni o‘z ahllariga so‘zlab berishlari mumkin.
11. Ixtiyoriy sadaqalar qilish
Sadaqa alohida tilanchiga emas, biror muhtoj qo‘shni, qarindosh, ilm tolibiga qilinsa, maqsadga muvofiq bo‘lib, pul, buyum, taqinchoq, yegulik, kiyim-kechak hammasi sadaqa – yaxshilik turiga kiradi.
Barchamizga yaqinlashib kelayotgan Iydul Fitr muborak bo‘lsin! Allohning ilohiy rahmatlari yurtimiz uzra bardavom bo‘lsin, amin!
Xadichai Kubro ayol-qizlar bilim yurti
o‘qituvchisi Sayyidaziz qizi Nilufar
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
عَنِ ابْنِ عُمَرَ اللهِ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالَ: قَامَ رَسُولُ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي النَّاسِ فَأَثْنَى عَلَى اللهِ بِمَا هُوَ أَهْلُهُ ثُمَّ ذَكَرَ الدَّجَّالَ، فَقَالَ: «إِنِّي َلَأُنْذِرُكُمُوهُ وَمَا مِنْ نَبِيٍّ إِلَّا وَقَدْ أَنْذَرَ قَوْمَهُ، وَلَكِنِّي سَأَقُولُ لَكُمْ فِيهِ قَوْلًا لَمْ يَقُلْهُ نَبِيٌّ لِقَوْمِهِ، إِنَّهُ أَعْوَرُ، وَإِنَّ اللهَ لَيْسَ بِأَعْوَرَ».
Ibn Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi:
عَنْ أَنَسٍ رَضِي اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «مَا مِنْ نَبِيٍّ إِلَّا وَقَدْ أَنْذَرَ أُمَّتَهُ الْأَعْوَرَ الْكَذَّابَ أَلَا وَإِنَّهُ أَعْوَرُ وَإِنَّ رَبَّكُمْ لَيْسَ بِأَعْوَرَ مَكْتُوبٌ بَيْنَ عَيْنَيْهِ «ك ف ر» أَيْ كَافِرٌ يَقْرَؤُهُ كُلُّ مُسْلِمٍ». رَوَاهُمَا الْأَرْبَعَةُ.
Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
To‘rtovlari rivoyat qilganlar.
Sharh: Alloh taolo odamlarni sinash uchun Dajjolga turli imkoniyatlar berib qo‘yadi. Jumladan, Alloh taoloning izni ila u o‘likni tiriltirish, yomg‘ir yog‘dirish, yerni hosildor qilish va shunga o‘xshash ishlarga imkon topadi. So‘ngra o‘zidan ketib, xudolik da’vosini qiladi. Shunda Alloh taolo uning ojizlik taraflarini zohir qilib qo‘ygani ish beradi. Uning bir ko‘zi yo‘qligi, peshonasiga «kofir» deb yozib qo‘yilgani, Dajjol bu narsalarni o‘zidan ketkaza olmasligi uni fosh qiladi.
عَنِ ابْنِ عُمَرَ اللهِ رَضِي اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «بَيْنَا أَنَا نَائِمٌ رَأَيْتُنِي أَطُوفُ بِالْكَعْبَةِ فَإِذَا رَجُلٌ آدَمُ سَبْطُ الشَّعَرِ يَنْطُفُ أَوْ يُهْرَاقُ رَأْسُهُ مَاءً قُلْتُ: مَنْ هَذَا؟ قَالُوا: ابْنُ مَرْيَمَ ثُمَّ ذَهَبْتُ أَلْتَفِتُ فَإِذَا رَجُلٌ جَسِيمٌ أَحْمَرُ جَعْدُ الرَّأْسِ أَعْوَرُ الْعَيْنِ كَأَنَّ عَيْنَهُ عِنَبَةٌ طَافِيَةٌ قَالُوا: هَذَا الدَّجَّالُ أَقْرَبُ النَّاسِ بِهِ شَبَهًا ابْنُ قَطَنٍ»، وَابْنُ قَطَنٍ رَجُلٌ مِنْ خُزَاعَةَ. رَوَاهُ الشَّيْخَانِ.
Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
Ikki shayx rivoyat qilganlar.
Sharh: Ibn Qatan – johiliyat davrida o‘lib ketgan odam edi.
وَلِمُسْلِمٍ: «الدَّجَّالُ أَعْوَرُ الْعَيْنِ الْيُسْرَى، جُفَالُ الشَّعَرِ، مَعَهُ جَنَّةٌ وَنَارٌ فَنَارُهُ جَنَّةٌ وَجَنَّتُهُ نَارٌ».
Muslimning rivoyatida:
«Dajjolning chap ko‘zi yo‘q, o‘zi sersoch bo‘ladi. Uning jannati va do‘zaxi bo‘ladi. Uning do‘zaxi – jannatdir, jannati – do‘zaxdir», deyilgan.
وَلِأَبِي دَاوُدَ: «إِنَّ مَسِيحَ الدَّجَّالَ رَجُلٌ قَصِيرٌ أَفْحَجُ جَعْدٌ أَعْوَرُ مَطْمُوسُ الْعَيْنِ لَيْسَ بِنَاتِئَةٍ وَلَا جَحْرَاءَ فَإِنِ الْتَبَسَ عَلَيْكُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّ رَبَّكُمْ لَيْسَ بِأَعْوَرَ».
Abu Dovudning rivoyatida:
«Dajjol pakana, maymoq, jingalaksochdir, uning bir ko‘zi yo‘q, ko‘zi tep-tekis – bo‘rtib ham chiqmagan, ichkariga ham kirmagan. Agar ikkilanib qolsangiz, bilingki, Robbingiz unday emas», deyilgan.
Sharh: Mana shu sifatlardan uni tanib olaveringlar, tag‘in uning xudolik da’vo qilayotganiga aldanib qolmanglar.
عَنِ الْمُغِيرَةِ رَضِي اللهُ عَنْهُ قَالَ: مَا سَأَلَ أَحَدٌ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ الدَّجَّالِ مَا سَأَلْتُهُ وَإِنَّهُ قَالَ لِي: «مَا يَضُرُّكَ مِنْهُ»، قُلْتُ: لِأَنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّ مَعَهُ جَبَلَ خُبْزٍ وَنَهَرَ مَاءٍ، قَالَ: «هُوَ أَهْوَنُ عَلَى اللهِ مِنْ ذَلِكَ». رَوَاهُ الشَّيْخَانِ.
Mug‘iyra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
Ikki shayx rivoyat qilganlar.
Sharh: Alloh taolo unga mo‘jiza kabi narsalarni juda ham oshirib berib qo‘ygan emas.
عَنْ حُذَيْفَةَ رَضِي اللهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «لَأَنَا أَعْلَمُ بِمَا مَعَ الدَّجَّالِ مِنْهُ، مَعَهُ نَهَرَانِ يَجْرِيَانِ أَحَدُهُمَا رَأْيَ الْعَيْنِ مَاءٌ أَبْيَضُ وَالْآخَرُ رَأْيَ الْعَيْنِ نَارٌ تَأَجَّجُ فَإِمَّا أَدْرَكَنَّ أَحَدٌ فَلْيَأْتِ النَّهَرَ الَّذِي يَرَاهُ نَارًا وَلْيُغْمِّضْ ثُمَّ لِيُطَأْطِئْ رَأْسَهُ فَيَشْرَبَ مِنْهُ فَإِنَّهُ مَاءٌ بَارِدٌ وَإِنَّ الدَّجَّالَ مَمْسُوحُ الْعَيْنِ عَلَيْهَا ظَفَرَةٌ غَلِيظَةٌ مَكْتُوبٌ بَيْنَ عَيْنَيْهِ كَافِرٌ يَقْرَأُهُ كُلُّ مُؤْمِنٍ كَاتِبٍ وَغَيْرُ كَاتِبٍ».
Huzayfa roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam shunday dedilar: «Men Dajjolda nimalar bo‘lishini uning o‘zidan ham yaxshi bilaman. Uning ikkita oqib turgan anhori bo‘ladi, biri ko‘zga ko‘rinib turgan oq suv, biri – ko‘zga ko‘rinib turgan alangali olov bo‘ladi. Kimdir unga yetishsa, o‘ziga olov bo‘lib ko‘ringan anhorga sho‘ng‘isin. So‘ngra boshini egib, undan ichsin, chunki o‘sha sovuq suv bo‘ladi. Dajjolning ko‘zi tekis, ustini qalin et qoplagan. Uning ikki ko‘zi orasiga «kofir» deb yozilgan bo‘lib, yozishni bilganu bilmagan har bir mo‘min uni o‘qiy oladi».
Sharh: Dajjolning chap ko‘zi qalin et bilan qoplangan bo‘lib, tep-tekis holda bo‘ladi. Shuning uchun u «masiyh» – tekislangan deb ham ataladi.
وَعَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «إِنَّ الدَّجَّالَ يَخْرُجُ وَإِنَّ مَعَهُ مَاءً وَنَارًا فَأَمَّا الَّذِي يَرَاهُ النَّاسُ مَاءً فَنَارٌ تُحْرِقُ وَأَمَّا الَّذِي يَرَاهُ النَّاسُ نَارًا فَمَاءٌ بَارِدٌ عَذْبٌ فَمَنْ أَدْرَكَ ذَلِكَ مِنْكُمْ فَلْيَقَعْ فِي الَّذِي يَرَاهُ نَارًا فَإِنَّهُ مَاءٌ عَذْبٌ طَيِّبٌ». رَوَاهُمَا الثَّلَاثَةُ.
Yana o‘sha kishidan rivoyat qilinadi:
Ikkisini uchovlari rivoyat qilganlar.
(Davomi bor)
«Fitnalar va Qiyomat alomatlari» kitobidan