Tanlovga!
Har qanday musulmon borki, Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamning siyratlariga ergashishga va unga to‘liq amal qilishga urinadi. Chunki, Alloh taolo o‘z oyati karimasida u zotni maqtab shunday deydi:
لَّقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا
Batahqiq, sizlar uchun–Allohdan va oxirat kunidan umidvor bo‘lganlar uchun va Allohni ko‘p zikr qilganlar uchun Rasulullohda go‘zal o‘rnak bor edi. (Ahzob surasi 21-oyat).
Biz siz azizlarga Rosululloh sollallohu alayhi vasallam Ramazon oyini qanday o‘tkazganliklarini qisqacha keltirib o‘tmoqni niyat qildik.
Xo‘p, bu oyda Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam qanday amallar bilan mashg‘ul bo‘lganlar?
Quyida sizga u zotning bu oyda qilgan amallarning ba’zilarini keltirib o‘tamiz:
- Saharlikni ohirgi vaqtigacha kechiktirar, iftorlikni tezlashtirar edilar. Sahobalarni ham shunday qilishga buyurar edilar. Ya’ni iftorlikni Quyosh botishi bilan qilar edilar. Lekin ba’zi musulmonlarda iftorlikni shom namozidan keyin hatto, hufton namozigacha kechiktirib xatoga yo‘l qo‘yadilar. Huddi shuningdek, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam sahobalarni saharlik qilishga undar edilar.
- Quyomul Layl ( tungi namoz)ni ko‘paytirar edilar.
- Qur’on qiroat qilishni ziyoda qilar edilar. Har Ramazon oyida Qur’oni Karimni Jabroil alayhissalomga bir marotaba o‘qib berar edilar.
- Alloh yo‘lida ko‘plab Xayr-ehson qilar edilar. Vaholanki, Rosululloh sollallohu alayhi vasallam insonlarning eng saxiysi edilar. Lekin u zotning saxiyliklari bu oyda yana ham ziyoda bo‘lar edi.
- Fitr sadaqasini iyd namoziga chiqishdan oldin berar va sahobalarni ham shunga buyurar edilar.
عَن ابْنِ عُمَرَ رضي الله عنهما قَالَ: "فَرَضَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ زَكَاةَ الْفِطْرِ مِنْ رَمَضَانَ صَاعًا مِنْ تَمْرٍ، أَوْ صَاعًا مِنْ شَعِيرٍ عَلَى الْعَبْدِ وَالْحُرِّ، وَالذَّكَرِ وَالْأُنْثَى، وَالصَّغِيرِ وَالْكَبِيرِ مِنَ الْمُسْلِمِينَ". رَوَاهُ البخاري
Ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rosululloh sollallohu alayhi vasallam fitr sadaqasini qulga ham, hur insonga ham, erkak-ayol, katta-kichik musulmonlarga bir so’ hurmo va arpadan berishni farz qildilar”.( Imom Buxoriy rivoyati).
- oxirgi o‘n kunlikni ko‘proq ibodat bilan o‘tkazar edilar.
عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا قَالَتْ: "كَانَ رَسُولُ اللهِ ﷺ إِذَا دَخَلَ العَشْرُ أَحْيَى اللَّيْلَ، وَأَيْقَظَ أَهْلَهُ، وَشَدَّ المِئْزَرَ"
Oyisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Ramazonning ohirgi o‘n kunligi kirganda kechalarni bedor o‘tkazar, ahllarini ham uyg‘otar va izorlarini shimarar edilar”. (Imom Muslim rivoyati).
Ba’zilar hadisdagi «izorlarini shimarar edilar » degan gapni, ibodatga ko‘proq vaqt bo‘lishi uchun ayollaridan tiyilar edilar deb tafsir qilishgan. Ba’zilar esa ibodatga qattiq kirishganlaridan kinoya tarzda keltirilyapti deganlar.
- Oxirgi o‘n kunligida e’tikof o‘tirar edilar. Bu payt ayollardan va barcha ishlardan uzoqlashib, vaqtlarini zikr, tavba va ibodatlar bilan o‘tkazar edilar.
Alloh taolo barchamizni Rosululloh sollallohu alayhi vasallamning siyratlariga mukammal tarzda ergashuvchi va qiyomatda shafoatlariga sazovor bo‘luvchi bandalardan qilsin.
Internet ma’lumotlari asosida tayyorlandi.
Toshkent Islom instituti 2- kurs talabasi
Muhammad Ali Muhyiddin.
Savol: Chatgpt (sun’iy intellekt) orqali diniy savollarimizga javob olsak bo‘ladimi, shu javoblarga amal qilsak bo‘ladimi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Yo‘q, bu joiz emas. To‘g‘ri, Chatgpt platformasi ayrim sohalarda insonlarga foyda bermoqda. Ammo diniy savollarga to‘g‘ri javob berishga ojizlik qiladi. Chunki u ham inson omili tomonidan ishlab chiqilgan bir mahsulot. Qolaversa, ba’zan savollarga taxminiy javoblar, hatto bu masala falon kitobda bor deb, arabiy iboralar ham berishi mumkin. Lekin u keltirgan iboralar na u aytgan kitobda va na boshqa fiqhiy manbalarda uchramaydi. Shu bois shar’iy masalalarga ahli ilm, mutaxassislarga murojaat qilish orqali yechim topish darkor. Alloh taolo oyati karimada bunday marhamat qilgan:
فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ
“Agar bilmaydigan bo‘lsangiz, zikr ahlidan so‘rangiz!” (Anbiyo surasi, 7-oyat).
Musulmon odam biror narsani bilmay qolsa, uni biladigan kishidan, o‘sha sohaning «zikr ahli»dan o‘rganishi lozim bo‘ladi. Shunday ekan, e’tiqod va dinu-diyonatga tegishli narsalarni ham shu sohaning bilimdonlaridan so‘rash talab etiladi. Buyuk tobeiy Ibn Sirin rahimahulloh bunday deganlar:
إن هذا العلم دين فانظروا عمن تأخذون دينكم. رواه مسلم
“Albatta, bu ilm dindir. Bas, diningizni kimdan olayotganingizga qaranglar” (Imom Muslim rivoyati).
Mazkur iboraning sharhida Mulla Ali Qori rahimahulloh bunday deganlar:
“Bu ilm” so‘zidan murod Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ummatga olib kelgan Qur’oni karim va hadisi sharifdan iborat bo‘lgan ta’limotdir. Uni ishonchli va adolatli zotlardan olmoqdamisiz yoki yo‘q, shunga nazar solinglar, ya’ni qayerdan, kimdan ilm olayotgangizni aniq bilinglar”. (“Mirqotul mafotih” kitobi). Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.