Sayt test holatida ishlamoqda!
15 May, 2025   |   17 Zulqa`da, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:29
Quyosh
05:04
Peshin
12:24
Asr
17:24
Shom
19:38
Xufton
21:07
Bismillah
15 May, 2025, 17 Zulqa`da, 1446

Ramazon solnomasi

22.05.2019   41563   8 min.
Ramazon solnomasi

Tanlovga! 

Bandalariga ro‘za tutishni farz qilgan Alloh taologa hamdu sanolar, Ro‘za amallarini go‘zal tarzda ado qilishda yo‘lboshchi bo‘lgan Sayyidimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamga salovot va salomlar bo‘lsin.

Albatta, Ramazon islomiy oylar ichida fazilatlarga boy va barakali oylardan hisoblanadi. Bu oyda hidoyat qo‘llanmasi bo‘lgan Qur’oni Karimning nozil bo‘lishi ham, bu oyning eng afzal oy ekaniga dalolat qiladi. Shuningdek, bu oyning fazilati va barkasi borasida  Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan juda ko‘plab hadisi-shariflar rivoyat qilingan.

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ:  إِذَا دَخَلَ رَمَضَانُ فُتِّحَتْ أَبْوَابُ الجَنَّةِ ، وَغُلِّقَتْ أَبْوَابُ جَهَنَّمَ ، وَسُلْسِلَتِ الشَّيَاطِينُ   رواه البخاري (3277) ، ومسلم (1079).

Rosululloh sollallohu alayhi vasallam: «Ramazon oyi kelishi bilan jannat eshiklari ochilib, do‘zax eshiklari yopiladi va shaytonlar kishanlanadi» - dedilar. Muttafaqun a’layh.

Haqiqatda, Ramazon oyining fazilatlari va barakotlari juda ham ko‘p. Bu borada juda ko‘p mavi’zalarda eshitib, ko‘plab maqolalar orqali xabardor bo‘lganmiz. Lekin, bugun e’tiborimizni boshqa tomonga qaratamiz. Ya’ni, bu oyning fazilatlari ko‘p bo‘lish  bilan birga, tarixda bu ulug‘  kunda juda ko‘plab muhim tarixiy voqealar bo‘lib o‘tgan. Quyida ularni birma- bir sanab o‘tamiz.

Ramazonning birinchi kuni:

1) 2-hijriy yil Dushanba. Musulmonlar birinchi marta ramazon ro‘zasini tutdilar.

2) Ibrohim alayhissalomga ilohiy sahifalar tusha boshlagan.

3) Hijriy 73-yil. Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhu vafot etdilar.

4) Hijriy 91- yil. Andalusni fath qilish boshlangan.

5)  Hijriy 472- yil. Abu Ali ibn Sino vafot etdi.

Ramazonning ikkinchi kuni:

1) Hijriy 65-yil. Abdumalik ibn Marvon Umaviy xalifa etib tayinlandi.

Ramazonning uchinchi kuni:

1) Hijriy 11- yil. Fotimai Zahro roziyallohu anho vafot etdilar.

2) Hijriy 37- yil. Tahkim voqeasi bo‘lib o‘tdi.

Ramazonning to‘rtinchi kuni:

1) Hijriy 1- yil. Hamza roziyallohu anhu birinchi sariyaga chiqdilar.

2) Hijriy 666 - yil. Antokiya Slavyanlardan qaytarib olindi.

Ramazonning oltinchi kuni:

1) Muso alayhissalomga Tavrot sahifalari tusha boshladi.

2) Hijriy 63- yil. Musulmonlar Sind shahrini fath qildilar.

Ramazonning yettinchi kuni:

1) Hijriy 361- yil. Al-Azhar universiteti ochildi.

Ramazonning sakkizinchi kuni:

1) Hijriy 273- yil. Ibn Moja rohimahulloh vafot etdilar.

2) Hijriy 455- yil. Alp Arslon Saljuqiylar voliysi etib tayinlandi.

Ramazonning o‘ninchi kuni:

1) Payg‘ambarlikning 10-yili, hijratdan 3 yil avval. Xadiyja roziyallohu anhu vafot etdilar.

2) Hijriy 485-yil. Nizomul mulk Abul Hasan Aliy ibn Ishoq o‘ldirildi.

Ramazonning o‘n birinchi kuni:

1) Hijriy 3-yil. Rosululloh sollallohu alayhi vasallam Zaynab binti Xuzayma roziyallohu anhoga uylandilar.

2) Hijriy 9-yil. Saqif qabilasi elchilari Rosululloh sollallohu alayhi vasallam huzurlarida bo‘ldi.

3) Hijriy 95- yil. Sai’d ibn Jubayr vafot etdilar.

4)  Hijriy 624- yil. Chingizxon vafot etgan.

5) Hijriy 922- yil. Sulton Salim Damashqni fath qildi.

Ramazonning o‘n ikkinchi kuni:

1) Hijriy 597- yil. Ibn Javziy rohimahulloh vafot etdilar.

Ramazonning o‘n uchinchi kuni:

1) Hijriy 15-yil. Umar roziyallohu anhu Shomni egalladilar  

2) Hijriy 40- yil. Abu Luboba roziyallohu anhu vafot etdilar.

Ramazonning o‘n to‘rtinchi kuni:

1) Hijriy 132-yil. Abbosiylar Umaviylar poytaxti Damashqqa hujum qilishdi.

2) Hijriy 612- yil. Ibn Atoulloh Sakandariy tavallud topdilar.

Ramazonning o‘n beshinchi kuni:

1) Hijriy 3-yil. Hasan ibn Aliy roziyallohu anhu dunyoga keldilar.

2) Hijriy 37-yil. Muhammad ibn Abu Bakr roziyallohu anhu Misrga voliy etib tayinlandilar.

3) Hijriy 383- yil. Abu Bakr Xorazmiy vafot etdilar.

4) Hijriy 543- yil. Fahriddin ar-Roziy dunyoga keldilar.

Ramazonning o‘n yettinchi kuni:

1) Hijriy 2-yil. Katta Badr g‘azoti bo‘lib o‘tdi.

2) Hijriy 2-yil. Ruqayya (roziyallohu anho) binti Rosululloh sollallohu alayhi vasallam vafot etdilar.

3) Hijriy 85-yil. Mo‘minlar onasi Oyisha roziyallohu anho vafot etdilar.

4) Hijriy 124- yil. Muhammad ibn Muslim az-Zuhriy vafot etdilar.

Ramazonning o‘n sakkizinchi kuni:

1) Hijriy 21- yil. Xolid ibn Valid vafot etdilar.

2) Hijriy 560- yil. Muhyiddin ibn Arabiy dunyoga keldi.

Ramazonning yigirmanchi kuni:

1) Hijriy 8-yil Makka fath qilindi.

2) Hijriy 652- yil. Sayfuddin Qutuz dunyoga keldilar.

Ramazonning yigirma birinchi kuni:

1) Hijriy 40- yil. Aliy ibn Abu Tolib roziyallohu anhu vafot etdilar.

2) Hijriy 95- yil. Hajjoj ibn Yusuf as-Saqofiy dunyoga keldi.

3) Hijriy 1353- yil. Fors yurti Eron davlati deb o‘zgartirildi.

Ramazonning yigirma uchinchi kuni:

1) Hijriy 9-yil Musulmonlar «Lot» nomli butni buzib tashlashdi.

2) Hijriy 26- yil. Yazid ibn Muoviya tug‘ildi.

Ramazonning yigirma to‘rtinchi kuni:

1) Hijriy 20- yil. Amr ibn Os masjidini qurish boshlandi.

Ramazonning yigirma beshinchi kuni:

1) Hijriy 8-yil. Xolid ibn Valid roziyallohu anhu «Uzzo» nomli ibodatxonani buzib tashladilar.

2) Hijriy 129-yil. Abu Muslim Xurosoniy Umaviylarga qarshi qo‘zg‘olon boshladi.

3) Hijriy 544- yil. Faxruddin ar-Roziy tavallud topdilar.

4) Hijriy 658- yil. «Ayni jolut» jangi bo‘lib o‘tdi.

Ramazonning yigirma oltinchi kuni:

1) Hijriy 762- yil. Badruddin Ayniy rohimahulloh dunyoga keldilar.

Ramazonning yigirma yettinchi kuni:

1) Hijriy 927- yil. Belgrad fath etildi.

Ramazonning yigirma sakkizinchi kuni:

1) Hijriy 2-yil. Zakot farz bo‘ldi.

Ramazonning yigirma to‘qqizinchi kuni:

1) Hijriy 1425- yil. Yosir Arafot vafot etdi.

Ramazonning o‘ttizinchi kuni:

1) Hijriy 256- yil. Imom Buxoriy vafot etdilar.

2) Hijriy 384- yil. Imom ibn Hazm dunyoga keldilar.

 

Toshkent Islom instituti talabasi

Muhammad Ali Muhyiddin.

 

 

 

Ramazon-2019
Boshqa maqolalar

Taloqqa qachon ruxsat etiladi?

14.05.2025   2006   4 min.
Taloqqa qachon ruxsat etiladi?

Islom shariati taloqni zarurat holatlarida qo‘llaniladigan oxirgi chora sifatida belgilab, uning noto‘g‘ri qo‘llanilishidan ehtiyot bo‘lishni ta’kidlaydi. Asossiz taloq qilish nafaqat oilaviy hayotga, balki jamiyatga ham salbiy ta’sir ko‘rsatadi.

Islomda taloq muhim masala bo‘lib, uni shoshqaloqlik bilan emas, balki o‘ylab amalga oshirish tavsiya etiladi. Qur’onda Alloh subhanahu va taolo bunday marhamat qiladi: Agar ular orasida nizolashishdan qo‘rqsangiz, unda erning oilasidan bir hakam va ayolning oilasidan bir hakam tayinlang. Agar ular (hakamlar) yarashishni xohlasalar, Alloh ularning orasini totuv qiladi. Albatta, Alloh (hamma narsani) biluvchi va (hamma narsadan) xabardor Zotdir.

Mazkur oyatdan anglashiladiki, shariatimiz nizolarni hal qilish uchun qadam-baqadam choralar ko‘rishni talab qiladi va darhol taloqqa murojaat qilishdan qaytaradi.

Shu bilan birga shariatimizda taloq erkakning qo‘lida bo‘lganligining hikmati odatda er kishilar oqilona qarorlar qabul qiladilar. Shuning uchun taloq ishi er kishini qo‘liga topshirilgandir. Hidoya kitobida bu borada bunday deyiladi: Taloq erning qo‘lida bo‘lishi uning oqibatlarni ko‘proq tushunishi va hissiyotlardan uzoqroq bo‘lishi sababli afzalroqdir.

Asossiz taloq qilishning oilaviy va ijtimoiy zararlarini quyidagicha izohlash mumkin:

Oila barqarorligiga zarar bo‘lishi asossiz taloq qilish oilaviy barqarorlikni yo‘qotishga olib keladi. Bu haqida “Hidoya”da bunday deyiladi:

Nizo yuz berganida, taloq qilishga faqat dalillar tasdiqlangandan keyin ruxsat beriladi.

Taloq farzandlarning ruhiy holatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Bolalar uchun ota-onaning birligi hayotiy muhim omildir. "Muxtasar"da bunday ta’kidlanadi:

Ajralish farzandlar va jamiyat uchun jiddiy zarar keltiradi”.

Ota-onalarning ajralishi jamiyatda yangi muammolarni keltirib chiqaradi. Asossiz taloq orqali bolalarning tarbiyasi buzilishi va oilaviy qadriyatlarning yo‘qotilishi kuzatiladi.

Taloqning iqtisodiy zararlari shuki, ajralish oilaning iqtisodiy barqarorligiga putur yetkazadi. “Inoya”da bu haqda bunday deyiladi: Taloq oilaning moliyaviy barqarorligini yo‘qotadi.

Ajrimda ayollarning obro‘siga zarar yetishi turgan gap. Chunki ajralish ko‘pincha jamiyatda noto‘g‘ri tushuniladi. “Hidoya”da bu borada bunday deyiladi: Ayolni taloq qilish uni odamlar orasida gap-so‘zlarga duchor qiladi.

Ajrimlarning bolalar tarbiyasiga ta’siri shuki, bolalar kerakli tarbiyadan mahrum bo‘lishi mumkin. “Muxtasar”da bunday deyiladi: Taloqning salbiy ta’siri bolalar tarbiyasida yaqqol namoyon bo‘ladi.

Demak taloqni amalga oshirishdan oldin vaziyatni to‘liq baholash va maslahatlashish zarur ishlardan hisoblanar ekan. “Inoya”da bu borada bunday deyiladi: Er taloq qarorini qabul qilishdan oldin yaxshilab o‘ylab ko‘rishi lozim.

Shu bilan birga shariatimiz nizolarni hal qilishda bosqichma-bosqich yondashuvni tavsiya etadi: nasihat qilish, vaqtinchalik alohida yashash va hakamlar tayinlash. “Inoyada bu haqda bunday deyiladi: Taloq faqat yarashish imkonsiz bo‘lgandagina ruxsat etiladi.

Qolaversa taloqni faqat zarurat holatida amalga oshirish kerak. Taloq faqatgina muhim sabablar mavjud bo‘lgandagina qo‘llanilishi kerak. Shariat ko‘rsatmalariga amal qilish orqali oilani saqlab qolish mumkin. Hamda oilaviy maslahatchilar yordamidan foydalanish ham zarurdir. Nizolarni hal qilish uchun maslahatchilarga murojaat qilish shariatda ma’qullangan amaldir.

Asossiz taloq qilish nafaqat oilaviy hayotga, balki jamiyatga ham salbiy ta’sir qiladi. Islom shariati taloqni zarurat holatida va faqat mas’uliyat bilan qo‘llashni ta’kidlaydi. Bu borada shariatning ko‘rsatmalariga amal qilish oilalarni saqlab qolishda va jamiyatdagi barqarorlikni ta’minlashda muhim ahamiyatga ega.


Shamsiddin BURHONIDDINOV,
Toshkent Islom instituti 4 kurs talabasi.