Ro‘za tutish nafaqat yeb-ichish va nafsni jilovlash bilan, balki tilidan chiqayotgan har bir so‘zga e’tiborli bo‘lish bilan ham mukammal ado etiladi. Kishi tong qorong‘usidan to shomgacha qiynalib yeb-ichmasayu og‘zidan turli so‘kinish va yolg‘onlar chiqaversa, bu ro‘za mukammal bo‘lmaydi. Bu borada Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat qilingan hadisi sharifda Rasululloh (s.a.v.): “Ro‘za shahvatlardan to‘suvchidir, agar birortangiz ro‘za tutadigan bo‘lsa, noloyiq so‘zlarni aytib, johillik qilmasin, biror kishi urushib yoki so‘kishadigan bo‘lsa, men ro‘zadorman, deb ikki marta aytsin”, - dedilar. (imom Buxoriy va imom Muslim rivoyatlari). Ushbu hadisda aytilganidek, imkon boricha yomon so‘zlardan uzoq bo‘lish, mabodo biror kimsa ro‘zadorni ranjitadigan bo‘lsa, tiliga ehtiyot bo‘lishdan chalg‘itsa buning ham yechimi borligini, “men ro‘zadorman” deb aytishi kifoya ekani ta’kidlanadi.
Nabiy (s.a.v.): “Ba’zi ro‘zadrlar borki, ularga ro‘zasi uchun ochlikdan o‘zga narsa bo‘lmas. Ba’zi tunda bedor bo‘lgan borki, ularga bedorligi uchun uyqusizlikdan o‘zga narsa bo‘lmas”, dedilar. Ba’zi kishilar ro‘za tutdim, deb vaqtini bekorchi ishlarga sarf etadi, g‘iybat qiladilar, yolg‘on gapirib turli tushunmovchiliklarga sabab bo‘ladi yoki maqtanchoqligi bilan riyokorga aylanadi. Ushbu hadis odamlarni ana shunday ro‘zadorga makruh, ya’ni yomon ko‘rilgan ishlarni bajarmaslikni ogohlantiradi, aks holda qiyinchilikdan boshqasi berilmasligi ta’kidlanadi. Demak, har bir ibodatning o‘ziga kerakli qaytariqlariga qat’iy amal qilish joiz bo‘lganidek, ro‘zaning ham muhim shartlaridan biri – til ofatlaridan saqlanmoqdir.
Yolg‘on gapirish munofiqlik alomati ekani hadislarda keltiriladi. Bu illat ro‘za uchun ham o‘z ta’sirini o‘tkazmay qolmaydi. Bu borada bir hadisi sharifda: “Kim yolg‘on gapirishni va unga amal qilishni qo‘ymasa, uning taomi va sharobini tark qilmog‘iga Allohning ehtiyoji yo‘q”, deyiladi. Demak, ro‘za tutdim deb niyat qilgan, uning barcha qiyinchiliklarini sabot bilan yenggan har kishi albatta yolg‘on gapirishdan himoyalanmog‘i muhim ekan.
Ro‘zador g‘iybat, so‘kinish, bo‘hton kabi barcha illatli amallardan tiyilmasa, uning savoblari yo‘qqa chiqishi mumkin. Bu xaqda Rasululloh (s.a.v.): «... U kishi ochlikdan boshqa narsaga ega bo‘lmaydi» — deganlar. (Ibn Moja rivoyati, sahihut targ‘ib).
Aksincha, ro‘za tutgan inson yaxshi gaplarni gapirib, insonlarga ezgulik ulashsa, ko‘ngillarini olib shirinsuhan bo‘lishga intilsa, ko‘plab savoblarga erishadi. Ramazonning beqiyos imkoniyatlaridan biri duolarning ijobat etilishidir. Bebaho lahzalarni behuda ishlarga sarf etish o‘rniga xolis duo qilishning xislati son sanoqsizdir.
Bu borada Abu Hurayra (r.a.)dan rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): “Uch toifa kishining duosi rad etilmaydi. Ular: Ro‘zadorning og‘iz ochgunicha qilgan duosi, odil imomning duosi, mazlumning duosi”, - deganlar (Termiziy va Ibn Moja rivoyatlari)
Abdulloh ibn Os (r.a.)dan rivoyat qilingan yana bir hadisda Rasululloh (s.a.v.): “Ro‘zadorning iftor paytida qilgan duosi rad qilinmaydi”, - dedilar. (Ibn Moja va Ibn Sunniy rivoyatlari).
Bugungi kunda yurtimizda ayniqsa, iftorlik paytlarida qo‘llarini duoga ochib, Yaratgandan avvalo osmonimiz musaffo bo‘lishini, yurtimiz tinch xotirjam, farzandlarimiz sog‘-salomat bo‘lishini so‘rayotgan yurtdoshlarimizning son sanoqsizligi kishini quvontiradi. Ularning ezgu iltijolari ko‘plar qatorida ijobat bo‘lsin deb Allohdan so‘raymiz.
Manbalar asosida “Ko‘kaldosh” o‘rta maxsus islom bilim yurti mudir muovini A.G‘aniyev tayyorladi.
Po vsemu Blijnemu Vostoku imeyutsya mesta, kotorie predaniya svyazivayut s prorokom Ibraximom, v tom chisle dom yego detstva, derevo, pod kotorim on vstretilsya s angelami, i yego mogila, soobshayet portal Atlas Islamica.
Rodnoy gorod proroka Ibraxima (mir yemu)
Po dannim izdaniya Islamosfera, mestom rojdeniya proroka Ibraxima (mir yemu) bibleyskiye teksti nazivayut Ur Xaldeyskiy ili Ur-Kasdim. V 1862 godu Genri Roulinson otojdestvil etot gorod s Tell-el-Mukayyarom bliz Nasirii, obichno izvestnim kak Ur na yuge Iraka. Vtoroye mesto, traditsionno schitayusheyesya mestom rojdeniya proroka, naxoditsya v okrestnostyax goroda Urfa (Shanliurfa) na yugo-vostoke sovremennoy Tursii.
Peshera, gde rodilsya prorok Ibraxim (mir yemu)
V komplekse mecheti Mevlid-i Xalil v Shanliurfe v Tursii imeyetsya peshera, v kotoroy, kak glasyat legendi, mat rodila budushego proroka. Ona pryatala yego tam sem let, potomu chto sar Nimrod velel ubivat vsex novorojdennix malchikov, kotorie mogli bi ugrojat yego vlasti. V peshere imeyetsya istochnik, voda kotorogo schitayetsya selebnoy.
Dom, gde provel detstvo prorok Ibraxim (mir yemu)
V sentre arxeologicheskogo kompleksa drevnego Ura, raspolojennogo v yujnom Irake v provinsii Tell-el-Mukayyar, pokazivayut dom, v kotorom, soglasno legendam, provel detstvo prorok. Dom imeyet pochti treugolnuyu formu i sostoit iz nebolshix komnat, zalov, proxodov, koridorov i arok.
Ozero Balikligyol
Takje izvestnoye kak ozero Xalil-ur-Raxman, eto ozero naxoditsya na yugo-zapade sentra goroda Shanliurfa, ryadom s mechetyami Mevlid-i Xalil i Rizvaniye. Soglasno predaniyam, imenno na etom meste bil razojjen koster, v kotoriy Nimrod brosil proroka Ibraxima (mir yemu). No ogon prevratilsya v ozero, a ugli – v ribu.
Kompleks Xaram al-Ibraxim
Etot kompleks, takje izvestniy kak Peshera Patriarxov ili Grobnitsa Patriarxov, sostoit iz ryada pesher, raspolojennix v samom serdse Starogo goroda Xevrona na yuge Zapadnogo berega v Palestine. Soglasno predaniyam, eto mesto bilo vikupleno Ibraximom (mir yemu) v kachestve mesta zaxoroneniya. Legendi utverjdayut, chto zdes poxoroneni sam prorok, yego jena Sara, sinovya Isxak (mir yemu) s Yakubom (mir yemu) i ix jeni. Takje soglasno nekotorim mestnim predaniyam, v Xaram al-Ibraxim naxodyatsya mogili proroka Yusufa (mir yemu), Adama (mir yemu) i Xavi.
Eto mesto yavlyayetsya svyatim dlya musulman, iudeyev i xristian.
Bir-Saba (Beer-Sheva)
Kak polagayut, etot arxeologicheskiy pamyatnik na yuge Palestini yavlyayetsya ostatkami drevnego goroda Beer-Sheva. Soglasno legendam, Ibraxim (mir yemu) razbil svoy shater i viril kolodes v Bir-Sabe, kotoroye togda bilo pustinnom mestom, schitavshimsya yujnoy granitsey Svyashennoy zemli (Al-Aksi). Zdes, u kolodsa, prorok zaklyuchil dogovor s filistimlyanskim sarem Avimelexom.
Etot samiy kolodes pokazivayut i seychas nedaleko ot Starogo goroda v Beer-Sheva na okkupirovannoy Izrailem palestinskoy territorii. Arxeologicheskiye issledovaniya pokazali, chto on otnositsya k vizantiyskomu periodu, poetomu utverjdayetsya, chto eto ne originalnoye soorujeniye, a yego analog, postroyenniy na tom je meste.
Xaran
Gorod Xaran, kotoriy upominayetsya v Biblii, pochti povsemestno otojdestvlyayetsya s Xarranom, gorodom, ruini kotorogo naxodyatsya na territorii sovremennoy Tursii v provinsii Shanliurfa. Soglasno yevreyskim istochnikam, v Xarane poselilsya Ibraxim (mir yemu) so svoyey semey vo vremya sledovaniya iz goroda Ur v Xanaan. Rasskazivayetsya, chto on jil tam do 75 let, prejde chem prodoljit svoy put po poveleniyu Allaxa.
Mamvriyskiy dub, ili Dub Ibraxima
Eto derevo, kotoroye takje nazivayut dubom Avraama, naxoditsya v dvux kilometrax k yugo-zapadu ot Mamre nedaleko ot Xevrona, na territorii pravoslavnogo monastirya Svyatoy Troitsi. Yego vozrast otsenivayetsya v 5000 let. Kak glasyat predaniya, pod nim prorok Ibraxim (mir yemu) prinimal angelov, kotorie posetili yego s vestyu o rojdenii u nego sina. Dub pochitalsya iudeyami i xristianami na protyajenii soten let, a v IV veke Konstantin postroil vozle nego serkov. Posle postroyki ogradi vokrug duba v 1970-x godax korni dereva bili povrejdeni, i ono nachalo zasixat. Posledniy zeleniy list na nem nablyudali v aprele 1996 goda. No v 1997 godu ot kornya nachal rasti noviy pobeg, kotoriy k nastoyashemu vremeni prevratilsya v kustistoye molodoye derevse.
Oazis al-Asad
Etot oazis, raspolojenniy nedaleko ot aviabazi Al-Asad v provinsii Anbar v Irake, takje nazivayut Oazisom Ibraxima ili Kolodsem Ibragima. Soglasno mestnim predaniyam beduinov, imenno zdes ostanovilsya Ibraxim (mir yemu) i yego semya na puti v Xanaan, kuda yego prizval Allax. Xotya net nikakix dokazatelstv pravdivosti etoy istorii, uchenie govoryat, chto proroku logichno bilo bi sledovat imenno cherez etu mestnost. Na pryamom puti v Palestinu net istochnikov presnoy vodi, poetomu on doljen bil dvigatsya vdol Yevfrata.
Makam Ibraxima – Mesto stoyaniya Ibraxima
Allax prikazal Ibraximu (mir yemu) postroit Kaabu, i prorok vmeste so svoim sinom Ismailom pristupil k rabote. Kogda steni zdaniya podnyalis vishe yego rosta, on podlojil pod nogi bolshoy kamen, chtobi vstat na nego. Na etom kamne, kotoriy seychas mojno uvidet na severnoy storone Kaabi, ostalsya otpechatok nogi Ibraxima (mir yemu). Svyatinyu zakrivayet metallicheskoye ograjdeniye.
Press-slujba Upravleniya musulman Uzbekistana