Seni sog‘inaman! Sen barokatlar, ne’matlar, yaxshiliklar sochiladigan oysan. Sen kirib kelishing bilan Jannat eshiklari ochilib, Do‘zax eshiklari yopilishi hamda shaytonlar zanjirband qilinishi mo‘minlarni ruhan ko‘klarga ko‘taradi.
Ammo kelganingda, essiz, g‘aflatda qolayotganimni his qilib ich-ichimdan tushkunlikka tushaman. Lekin kelmasingdan astoydil quyidagicha reja qilaman:
Zero, nafsimni yengolmay, irodasizlik qilayotganim uchun ich-ichimdan alam nidosida yashayapman, Ramazonim!
Ro‘zadorman, ammo qabuli bormi-yo‘qmi bilmayman. Chunki bilib-bilmay uni u deyman, buni bu. Sening bag‘ringda o‘zimni shunchalar sokin va xotirjam sezamanki, senga to‘yish uchun g‘aflat xalaqit beradi.
Shunchaki, savoblarsiz sendan ayrilish – oilam uchun ham katta yo‘qotish. Birinchi sinfda o‘qiydigan o‘g‘lim, alhamdulillah, seni anglagan shekilli, seni tutmoqchi bo‘ldi. Birinchi tashrifing kunida biroz mazasi ham bo‘lmadi, hamda yosh deb uyg‘otmadik. Ammo ikkinchi kun, farzandlarimni uyg‘otayotib: “Turinglar, xayr va savobni qo‘ldan boy bermanglar”, dedim. O‘g‘lim esa uyg‘onmadi. Ammo Sensiz kuni o‘tayotganidan rosa xafa bo‘lib:
– Nega meni uyg‘otmadingiz? – dedi.
– Jon bolam, uyg‘otsam turmading-ku? - dedim.
– Axir men ham ro‘za tutmoqchi edim.
Opasi:
– Sen hali yoshsan, – dedi.
Men esa uning Senga bo‘lgan ishtiyoqini ko‘rib shunday sevindim-ki, buni izohlash qiyin. U yana:
– Meni albatta, uyg‘oting, ro‘zani tutishim kerak, agar uyg‘onmasam, tepib-urib bo‘lsa-da uyg‘oting, xo‘pmi? – dedi.
Qalb ko‘ziga yosh keldi, bu sevinchdan. Ramazonim, seni yosh murg‘ak shunchalar ardoqlasa, biz kattalardan g‘aflat ketmasa...
Yana so‘zini davom ettirdi u:
– Saharda uyg‘onishim uchun 10 marta “Fotiha” surasini, 10 marta “Ixlos” surasini o‘qiyman, shunda Xudo xohlasa, bir uyg‘otganingizdan turaman, – dedi.
Haqiqatan, bu suralarni o‘qigandan keyin o‘g‘lim bir uyg‘otganimdan sakrab turdi va shu kuni Seni tutishga musharraf bo‘ldi. Uning gapi rost amalga oshganidan unga savol berdim:
– Bolajonim, shu suralarni 10 martadan takrorlasang, tura olishing mumkinligini qayerdan bilding, biz senga unday o‘rgatmagan edik-ku?
– O‘zim shunday deb o‘yladim, chunki yomon tushlar ko‘rganimda o‘sha suralarni uch martadan o‘qisam, yaxshi, tinch, qo‘rqmasdan uxlar edim, shunday qilishimni o‘zingiz o‘rgatgan edingiz – dedi ishonch bilan.
To‘g‘risi, ba’zida bolajonimning fikrlari meni juda ajablantiradi. Nafaqat bu uchun, balki hammasi uchun Yaratganga behisob, beadad shukrlar aytaman. Alloh va uning Rasulidan bo‘lak yordamchim yo‘q. Shunday ekan, tavakkalim – Allohga, muhabbatim esa –Rasulullohgadir.
Azizlar, savob amal va ibodatlarimizga ziyodasi bilan ajr beradigan Mohi Ramazonni jami hikmat va xayrlari bilan qo‘lga kiritishni barchamizga nasibu ro‘z aylasin. Aksincha, g‘aflatimiz uchun oxiratda nadomatlar girdobida qolmaylik. Qilayotgan amallarimizni riyo va ko‘z-ko‘z uchun qilishdan yoki Ramazon kunlarini ro‘zasiz, duolarsiz o‘tkazish qiyomatda o‘zimizga qarshi dalil sifatida qo‘llanilishi mumkinligini ham unutmaylik.
Barchangizga yana bir bor, Ramazoni sharif muborak bo‘lsin.
Nilufar BOZORBOY qizi
Dunyo ilm-fan rivojida Islom ma’rifati va madaniyatining o‘rni beqiyosdir. Ko‘plab allomalar va ulamolarning ma’naviy-ilmiy asarlari o‘z davridan hozirgi vaqtgacha ahamiyatini yo‘qotmasdan ilm-fan taraqqiyotiga muhim manba sifatida e’tirof etib kelinmoqda. Umumjahon e’zozlagan olimlar va ulamolar Bog‘dod, Damashq, Samarkand, Buxoro, Granada va Tripoli kabi shaharlarda yashab ijod qilganlar. Ular: Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Dorimiy, Imom Moturidiy, Mahmud Zamahshariy kabi ulamolar dinimiz rivojiga hissa qo‘shgan. Abbosiylar davridan boshlab Tripoli shahri mana bir necha asrdirki ilm-fan markazi bo‘lib qolmoqda. Fotimiylar davrida esa Tripoli shahri poytaxt bo‘ldi. Halifa Ibn Ammor Tripolini ilm markaziga aylantirdi va o‘z davrining eng yirik kutubxonalaridan biri ochildi. Manbalarga ko‘ra unda yuz ming jild kitob mavjud edi. Uning davrida olimlar, ulamolar va yozuvchilar ulug‘langan. Ularga g‘amxo‘rlik qilingan va alohida halifa e’tirofida bo‘lishgan.
Hozirgi kunda ham Tripolida nufuzli xalqaro tashkilotlar, universitetlar, kutubxonalar va ilmiy tadqiqot markazlari faoliyat yuritib kelmoqda. Shahar ulamolar, olimlar, tadqiqotchilar va talabalar bilan gavjum. Poytaxtning o‘zida 100 dan ko‘p nufuzli universitetlar mavjud. Tripoli universiteti esa o‘zida ham diniy va dunyoviy ilmlarni jamlagani bilan boshqa universitetlardan ajralib turadi. Ushbu dargoh “200 nufuzli Islom universitetlari” ro‘yxatiga kiritilgan. Tripoli universiteti 1957 yilda tashkil etilgan bo‘lib, hozirgi kunda 70 000 dan ortiq talabalar bu dargohda ta’lim olib kelishmoqda. U turli yo‘nalishdagi 20 ta kollejni birlashtiradi. Islomshunoslik, Ilohiyat, Fiqh, Huquqshunoslik, Tibbiyot, Xorijiy tillar va Iqtisodiyot kabi fakultetlardan tashkil topgan. Tripoli universiteti dinimiz qadriyatlari doirasida rivojlanishni va ilmiy tadqiqotlarni qo‘llovchi ta’lim muassasasidir. Universitetning maqsadi talabalarga Islom dini va axkomlari asosida ilmiy va axloqiy ta’lim berish va turli dunyoviy bilimlarni o‘rgatishdir. Tripoli universitetining o‘ziga hos jixati shundaki har bir talaba moliyaviy savodxonlik va tadbirkorlikni o‘rganishi shart. Tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi talabalar universitet tomonidan rag‘batlantiriladi.
Islomshunoslik yo‘nalishi talabalari o‘quv dasturi davomida Quroni karimni to‘liq yod olishi, shariat asoslarini o‘rganishi, Islom tarixi, Hadis ilmi, Meros taqsimoti, og‘zaki va yozma nutq san’ati kabi fanlarni o‘zlashtirishi talab qilinadi. Islomning sof fitratini namoyish etish, ilm olish va uni ulashish ushbu yo‘nalish fakultetining maqsadidir. Adashgan oqimlar va ekstremistik qarashdagi guruhlarni Quron va hadis orqali ezgu yo‘lga chorlash ularning vazifasidir.
Tripoli universitetida 3450 ta ilmiy nashr faoliyat ko‘rsatadi. Ularda talabalarning ilmiy ishlari, amaliyot va tadqiqotlar natijalari keltirilgan. Misol tariqasida, “Islom ta’limini o‘rganishda Qur’oni Karimning ta’siri”, Ahmad Abdul Salam Abu Moziriqning “Irshod al-Hiron” kitobi haqida, Shayx Abu Abdulloh Muhammad bin Ali al-Xorubiyning “Riyod al-Azhar” va “Sirlar xazinasi”ning lingvistik talqini kabi ilmiy izlanishlar va maqolalar nashrlar orqali keng ommaga berib boriladi.
Shohruh UBAYDULLOH