Imom G‘azzoliy deydilar: “Bilgilki, ro‘za uch darajadadir: ommaning ro‘zasi, xosning ro‘zasi va xosning xosi ro‘zasi.
Ommaning ro‘zasi – yemaslik, ichmaslik va nafsoniy-jismoniy ehtiyojlardan tiyilib turish.
Xosning ro‘zasi – quloq, ko‘z, til, qo‘l, oyoq va boshqa a’zolarni gunohlardan tiyishdir. Bular solih bandalardir.
Xosning xosi ro‘zasi esa o‘zni og‘ir tashvishlar va dunyoviy fikrlardan ro‘za tuttirish, Alloh taolo zikridan boshqa narsani batamom to‘sishdir. Bu ro‘zada og‘iz ochilishi Alloh taolo va oxirat kunidan boshqani fikrlash, ya’ni dunyoni o‘ylash bilan hosil bo‘ladi. Bu payg‘ambarlar, siddiqlar va muqarrab zotlar darajasidir.
Imom Buxoriy, Termiziy, Zamahshariy, Marg‘iloniy, Bahouddin Naqshband kabi qancha-qancha mashhur olimlar, qorilar ulug‘ piri komillarning qonlari bizning tomirlarimizda oqmoqda. Demak, bizlar ommaning ro‘zasidan bo‘lak, xos kishilarning ro‘zasiga ham diqqat qilmog‘imiz lozim.
Xo‘sh, biz nima qilishimiz kerak? Biz nimalarga e’tibor berishimiz zarur? Biz nima amal qilsak ro‘zamiz Parvardigor xohlaganidek bo‘ladi? Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) aytganlaridek:
عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- :« مَنْ لَمْ يَدَعْ قَوْلَ الزُّورِ وَالْعَمَلَ بِهِ وَالْجَهْلَ فَلَيْسَ لِلَّهِ حَاجَةٌ أَنْ يَدَعَ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ
“Kim yolg‘on gapirishni va unga amal qilishni hamda johillikni tark qilmasa, uning och-nahor yurganiga Alloh taoloning ehtiyoji yo‘q”.
عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ النَّبِىَّ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ « الصِّيَامُ جُنَّةٌ إِذَا كَانَ أَحَدُكُمْ صَائِمًا فَلاَ يَرْفُثْ وَلاَ يَجْهَلْ فَإِنِ امْرُؤٌ قَاتَلَهُ أَوْ شَاتَمَهُ فَلْيَقُلْ إِنِّى صَائِمٌ إِنِّى صَائِمٌ
“Ro‘za to‘siqdir. Qachonki sizlardan birortangiz ro‘zador bo‘lsa, yolg‘on so‘z gapirmasin, haqorat so‘zlarni aytmasin. Agar biror kishi u bilan urishsa yoki so‘kishsa, “men ro‘zadorman, men ro‘zadorman”, desin”.
Ya’ni, “men ro‘zadorman” deyishligi bilan kishi “Men tilimni saqlashga Allohga va’da berganman, qanday qilib senga javob qaytaraman”, deganidir.
Bir oy davomida ushbu issiq kunlarda qilgan shuncha ibodatimizni bir og‘iz yolg‘on yoki johiliy so‘zlarni aytishlik ila behuda qilib qo‘ymaylik.
عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- « كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ يُضَاعَفُ الْحَسَنَةُ بِعَشْرِ أَمْثَالِهَا إِلَى سَبْعِمِائَةِ ضِعْفٍ إِلَى مَا شَاءَ اللَّهُ يَقُولُ اللَّهُ إِلاَّ الصَّوْمَ فَإِنَّهُ لِى وَأَنَا أَجْزِى بِهِ يَدَعُ شَهْوَتَهُ وَطَعَامَهُ مِنْ أَجْلِى
“Odam bolasining hamma amali savobi ko‘paytirib beriladi. Bir yaxshilikka uning 10 mislidan to 700 barobarigacha. Alloh azza va jalla: “Bandamning hamma amali o‘zi uchun, faqatgina ro‘zasi Men uchundir. Uning mukofotini Men o‘zim beraman. Odam bolasi shahvatini va taomini Men uchun tark qiladi”, deydi.
قال رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم " إن الصوم أمانة فليحفظ أحدكم أمانته
Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) aytadilar: “Albatta, ro‘za omonatdir. Sizlardan har biringiz o‘z omonatini saqlasin”.
Alloh taolo Niso surasi 58-oyatda marhamat qilib aytadi:
إِنَّ اللّهَ يَأْمُرُكُمْ أَن تُؤدُّواْ الأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا
“Albatta, Alloh sizlarni omonatlarni o‘z egalariga topshirishga buyuradi”.
Har bir ibodatning zohiri va botini, po‘sti va mag‘zi borligi hammamizga ma’lum. Ro‘zaning zohiri bu – yemaslik, ichmaslik va nafsoniy-jinsiy ehtiyojlardan tiyilib turish. Mag‘zi esa bu yuqorida aytib o‘tilgan hadislarga amal qilishlikdir, ya’ni quloq, ko‘z, til, qo‘l, oyoq va boshqa a’zolarni gunohlardan tiyishdir.
Hoshimjon NIZOMIDDINOV,
Bugun, 25 dekabr kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlari yurtimizning turli hududlaridan kelgan fuqarolarni qabul qilib, muammo, arz va takliflarini tingladilar.
Qabul jarayonida Andijon, Namangan, Farg‘ona, Buxoro, Samarqand, Toshkent, Qashqadaryo viloyatlari va Toshkent shahridan kelgan fuqarolarning masjidlar holati, oilaviy masalalar, diniy ta’lim, haj-umra hamda moddiy yordam olish yuzasidan murojaatlari ko‘rib chiqildi.
Jumladan, oilaviy munosabatlarda kelganlarga muammolar yechimi bo‘yicha maslahatlar, shar’iy masalalar yechimi yuzasidan tavsiyalar va moddiy yordam so‘raganlarga belgilangan tartibda ko‘mak berildi. Ayrim masalalar bo‘yicha murojaatlarni ko‘rib chiqish uchun Idora bo‘limlariga tegishli vazifalar yuklandi.
Darhaqiqat, birovning dardini yengillatish, uning tashvishlari osongina bartaraf etilishiga hissa qo‘shish – savobi ulug‘ amal. Chunonchi Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “... Kim birodarining hojatini ravo qilsa, Alloh uning hojatini ravo qiladi. Kim bir musulmonning tashvishni aritsa, Alloh uning Qiyomat kunidagi tashvishlaridan birini aritadi”, deganlar (Imom Buxoriy rivoyati).
Mana shunday qabul jarayonlari mamlakatimizdagi barcha jome masjidlarda haftaning har chorshanba kuni imom-domlalar tomonidan amalga oshirilmoqda.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati