Sayt test holatida ishlamoqda!
24 Yanvar, 2025   |   24 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:19
Quyosh
07:41
Peshin
12:40
Asr
15:48
Shom
17:32
Xufton
18:49
Bismillah
24 Yanvar, 2025, 24 Rajab, 1446

Qur’oniy ibratlar

7.05.2019   3159   2 min.
Qur’oniy ibratlar

Abu Usmon Nahdiy buyuk tobeinlardan bo‘lib, u kishidan: “Sizning nazdingizda Qur’ondagi eng umidbaxsh oyat qaysi?” deb so‘raldi. Shunda u zot: “Mening nazdimda bu ummat uchun Qur’ondagi eng umidbaxsh oyat Alloh taoloning “Boshqalar esa, gunohlarini e’tirof qildilar; ular yaxshi va yomon amalni aralashtirib qilganlardir. Shoyadki Alloh ularning tavbasini qabul qilsa. Albatta, Alloh mag‘firatli va rahmli zotdir” degan oyatidir” deb javob berdilar. 

***** 

إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ

“Albatta, Uning O‘zi o‘ta eshitguvchi, o‘ta bilguvchi zotdir” (Duxon surasi, 6-oyat).

U Zot sizning so‘zlaringizni, tavba-tazarrularingizni eshitadi, ahvolingizni, panohiga, himoyasiga muhtojligingizni biladi.

Sa’diy tafsiridan

***** 

Barcha sezgi a’zolari uxlaydi. Ta’m bilish, hid bilish, ko‘rish, ushlab ko‘rib sezish kabi sezgilar uxlaydi. Ammo quloq sezgisi uxlamaydi. Uxlayotgan odamga qo‘lingizni yaqinlashtirsangiz, sezmaydi, uyg‘onmaydi. Agar xonani xushbo‘y iforga yoki zaharli gazga to‘ldirsangiz, u nafas olib-olib, uyg‘onmasdan vafot etadi. Bordiyu uxlayotgan kishining oldida baland ovozda gapirsangiz, u uyg‘onib ketadi. Chunki quloq sezgisi uxlamaydi. Alloh taolo Qur’onda “As'hobi Kahf” qissasini zikr qilgan. G‘orga kirgan yigitlarni uzoq muddatga uxlatib qo‘ygan. Uxlatish jarayonini shunday bayon qilgan:

  فَضَرَبْنَا عَلَى آذَانِهِمْ فِي الْكَهْفِ سِنِينَ عَدَداً

“Bas, kahfda ularning quloqlariga bir necha yillar (parda) urdik”. (“Quloqqa parda urdi” degani, qulog‘ini eshitmaydigan qilib qo‘ydi, deganidir. Yigitlar qochib kelib g‘orga joylashganlarida Alloh taolo ularning quloqlarini eshitmaydigan qilib qo‘ygan, ya’ni, uxlatib qo‘ygan. Ya’ni, yigitlar g‘orda uzoq vaqt hech narsani eshitmay uxlab yotganlar.) (Kahf surasi, 11-oyat).

*****

Alloh taolo Qur’oni Karimda shunday marhamat qilgan:

وَيُنَزِّلُ مِنَ السَّمَاءِ مِن جِبَالٍ فِيهَا مِن بَرَدٍ فَيُصِيبُ بِهِ مَن يَشَاءُ وَيَصْرِفُهُ عَن مَّن يَشَاءُ يَكَادُ سَنَا بَرْقِهِ يَذْهَبُ بِالْأَبْصَارِ

“U zot osmondan, undagi tog‘lardan do‘l tushirib, u bilan O‘zi xohlagan kishilarga musibat yetkazur va uni O‘zi xohlagan kishilardan burib yuborur. Uning chaqmog‘ining yarqirashi ko‘zlarni ketkazgudek bo‘lur” (Nur surasi, 43-oyat).

Olimlar yaqinda aniqlashdi: chaqmoq faqat baland bulutlarning do‘l paydo bo‘ladigan bo‘ronli hududlarida sodir bo‘lar ekan. Bu ilmiy haqiqatni olimlar 2007 yilda e’lon qilishdi. Ammo Qur’oni Karim ushbu haqiqatni 14 asrdan beri yuqoridagi oyatda aytib keladi. 

***** 

“Qur’onning mo‘jizalari” sahifasidan

Nozimjon Iminjonov tarjimasi

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Imom Muslimdan hadis rivoyat qilgan roviylar

20.01.2025   3449   4 min.
Imom Muslimdan hadis rivoyat qilgan roviylar

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

1. Ali ibn Hasan ibn Abu Iso Hiloliy (yoshlari imom Muslimdan katta)
2. Muhammad ibn Abdulvahhob Farro (shayxlaridan). Ammo Farrodan «Sahih»larida hadis rivoyat qilmaganlar.
3. Husayn ibn Muhammad Qabboniy
4. Abu Bakr Muhammad ibn Nazr ibn Salama Jorudiy
5. Ali ibn Husayn ibn Junayd Roziy
6. Solih ibn Muhammad Jazara
7. Abu Iso Termiziy («Jome’i Termiziy»da)
8. Ahmad ibn Muborak Mustamliy
9. Qozi Abdulloh ibn Yahyo Saraxsiy
10. Abu Sa’id Hotim ibn Ahmad ibn Mahmud Kindiy Buxoriy
11. Ibrohim ibn Is'hoq Sayrafiy
12. Saboqdosh do‘stlari Ibrohim ibn Abu Tolib
13. Ibrohim ibn Muhammad ibn Hamza
14. Faqih Ibrohim ibn Muhammad ibn Sufyon («Sahihi Muslim»ning roviylaridan)
15. Abu Amr Ahmad ibn Nasr Xaffof
16. Zakariyo ibn Dovud Xaffof
17. Abdulloh ibn Ahmad ibn Abdusalom Xaffof
18. Hofiz Abu Ali Abdulloh ibn Mahammad ibn Ali Balxiy
19. Abdurrahmon ibn Abu Hotim
20. Ali ibn Ismoil Saffor
21. Abu Homid Ahmad ibn Hamdun A’mashiy
22. Abu Homid Ahmad ibn Muhammad ibn Sharqiy
23. Abu Homid Ahmad ibn Ali ibn Hasnavayh Muqriy (zaif roviylardan)
24. Hofiz Ahmad ibn Salama
25. Sa’id ibn Amr Barza’iy
26. Abu Muhammad Abdulloh ibn Muhammad ibn Sharqiy
27. Fazl ibn Muhammad Balxiy
28. Abu Bakr ibn Xuzayma
29. Abul Abbos Sarroj
30. Muhammad ibn Abd ibn Humayd
31. Muhammad ibn Maxlad Attor
32. Makkiy ibn Abdon
33. Yahyo ibn Muhammad ibn So’id
34. Hofiz Abu Avona
35. Hofiz Nasr ibn Ahmad ibn Nasr.

Abu Amr Mustamliy aytganlar: «Bizga Is'hoq Kavsaj 251 yilda hadis yozdirdilar. Muslim tanlab yozardilar, men esa aytganlarini yozardim va davom etaverishlarini so‘rardim. Shunda Is'hoq Kavsaj Muslimga: «Siz musulmonlar orasida ekansiz, yaxshilik doim biz bilan birga», – dedilar».

Termiziy «Jome’»larida imom Muslimdan bittagina hadis rivoyat qilganlar («Ramazon boshlanishini bilish uchun sha’bonda oyni kuzatinglar»).[1]

Abul Qosim ibn Asokirga Abu Nasr Yunortiy shunday deganlar: «Menga Solih ibn Abu Solih daraxt po‘stlog‘iga yozilgan bir varaqni berdilar. Unda imom Muslim dastxatlari bilan Valid ibn Muslimdan eshitib yozib olgan hadislar bitilgan ekan».

Bu sanadi uzilgan, ishonchiz ma’lumot.

Ahmad ibn Salama aytganlar: «Abu Zur’a va Abu Hotimning sahih hadislarni bilishda imom Muslimni zamonalarining shayxlaridan ustun qo‘yishlarini ko‘rdim. Husayn ibn Mansurdan eshitishimcha, u kishi Is'hoq ibn Rohavayhning imom Muslim to‘g‘rilarida gapira turib, forscha bir so‘z aytganlarini eshitganlar. Uning ma’nosi – shu qadar ulug‘ inson bo‘lar ekan-da?!».

Ahmad ibn Salama aytganlar: «Muslim bir ilm majlisiga taklif etildilar. Unda bu kishi bilmaydigan bir hadis zikr qilindi. Uylariga borib, chiroqni yoqdilar-da, oila ahliga: «Huzurimga hech kim kirmasin», – dedilar. Bir payt: «Bizga bir savat xurmo hadya qilindi», – deyishdi. «Olib kiringlar», – dedilar. Xurmoni kiritishdi. Tong otguncha undan bitta-bittadan olib, o‘sha hadisni qidirishga tushdilar. Xurmo ham tugadi, hadis ham topildi».

Bu voqeani Abu Abdulloh Hokim ham rivoyat qilib: «Ishonchli do‘stlarimizdan birining aytishicha, o‘shandan keyin imom Muslim vafot etibdilar», – deganlar.

«Mashhur daholar siyrati» kitobidan

[1] 687-hadis.