Nazira kelin bo‘lib tushganiga bir oycha bo‘lib qoldi. Chorshanba kuni tushlikka yaqin qo‘shni kelin kosada taom olib chiqib, “Tugun oshi qilgan edik, Qur’on o‘qib yuborarsizlar. Tugunlarimiz yechilib ketsin” , deya chiqib ketdi. Nazira ota-onasining uyida bunday holatga duch kelmaganidan qaynonasidan tugun oshi nima uchun qilinishini so‘radi. Qaynonasi yon qo‘shnisi har oyda chorshanba kuni tugun oshi, payshanba holvaytar, cho‘zma qilib, qo‘shnilarga tarqatishini, bu odat islom dini ko‘rsatmalarida yo‘qligini qo‘shni ayolga qancha tushintirmasin taomga e’tiqod qilishini tashlamaganini aytib berdi.
Boshiga biror muammo tushganida folbinmi, yaqinlarimi bilib-bilmay “tugun oshi” qilib yuborishni maslahat berishadi. “Tugun oshi” qanday odat? Bu to‘g‘risida batafsil ma’lumot berishga harakat qilamiz.
Haqiqatan, ba’zi kimsalar chorshanba kuni tugun oshi qilib, u orqali muammolar yechimini axtaradilar. Jumladan, ishi yurishmaganda, biron muammoga duch kelganida, o‘g‘il-qizlarining baxti ochilmaganida, kelini yoki qizining ko‘zi yorishi yaqinlashganida bunday ishlarni qilish omma xalq orasida urf bo‘lgan. Ammo buning shariatimizga hech qanday daxli yo‘q. Aslida o‘sha chuchvara, xolvaytar va boshqa taomlar pokiza holatda qilinsa, ularni “bismilloh” aytib yeyish mumkin. Biroq ular insonni biron muammodan qutqaradi, yo‘li ochilishiga sabab bo‘ladi, degan e’tiqodda bo‘lish noto‘g‘ri!
Alloh taolo Qur’oni karimda marhamat qiladi:
“Allohni qo‘yib, foyda ham, zarar ham yetkaza olmaydigan narsalarga iltijo qilmang! Agar qilsangiz, unda, albatta, Siz zolimlardandirsiz”.
“Agar Alloh Sizga biror zarar yetkazsa, bas, Uning O‘zidan boshqa uni ketkazadigan (kuch) yo‘qdir. Agar Sizga biror yaxshilik (yetkazish)ni istasa, Uning fazlini qaytaruvchi (kuch) ham yo‘qdir. Uni (fazlini) bandalaridan xohlaganiga yetkazur. U Kechirimli va Rahmlidir” (Yunus surasi, 106-107 oyatlar).
Tashvish va muammolardan qanday qutulish lozimligi haqida dinimizda boshqa ko‘rsatmalar kelgan. Jumladan, biron ishda ikkilanish bo‘lsa, istixora qilishga, muammolardan qutula olmay turgan bandaga ko‘p istig‘for aytishga, kelishi mumkin balolardan saqlanish uchun ixtiyoriy sadaqalar berishga targ‘ib qilingan. Biroq taom tayyorlab, Qur’on tilovat qilish va o‘sha taomga ishonib qolish musulmon bandaga to‘g‘ri kelmaydi. “Chorshanba murodbaxsh kun”, degan ishonch ham shu bilan bog‘liq bo‘lsa ajab emas.
Xullas, xalq orasida keng tarqalgan bu odatlar Islomga butunlay yotdir. Ular bid’at-xurofotdan boshqa narsa emas. Unutmaylikki, taom pishirish bilan tashvish arimaydi, shariatimizda taom ustida tilovat qilishga buyurilmagan yoki bu ishga targ‘ib ham qilinmagan...
Munira ABUBAKIROVA
O‘zbekiston musulmonlari idorasi mutaxassisi
Diyorimizga ulug‘ ayyom kirib kelmoqda. Qutlug‘ Iydul Azho vatandoshlarimizni xayru saxovat, mehr-oqibat sari chorlaydi. Bu bayram chin ma’noda odamiylik ayyomi. Insonlarga mehr, o‘ksik ko‘ngillarga shodlik ulashish fursati.
Qalblari himmat va karam ne’matidan bobahra xalqimiz bu muazzam kunlarni boy bermaslik uchun fursatni g‘animat biladilar va savobdan bahramand bo‘lib qolishga harakat qiladilar.
Dinimiz ko‘rsatmalari, shariat hukmlarini ustivor tutgan qodir vatandoshlarimiz qurbonliklar qilib, Haqni rozi qilishga, haqdorlar ko‘nglini olishga intiladilar. Yaratganning rahmati yog‘ilib turgan damlarda duolar mustajob bo‘ladi. Alloh taolo o‘zining kalomida “Parvardigoringiz uchungina namoz o‘qing va qurbonlik qiling”, - deb marhamat qiladi.
Bu borada sarvari koinot sayyidimiz ibratlari o‘rinli. Oila a’zolarimizni yo‘qlash, qo‘shnilar holidan xabar olishda, miskinlarni sevintirish-u, xastalar ahvolidan ogoh bo‘lishda ularning hadisi muboraklari bizga nurli yo‘l, deymiz.
Amallar ko‘p. Ularga beriladigan savoblarning darajasi amalga qarab belgilanadi. Eng savobi ko‘p amal bu farz hisoblansa, boshqalarga yaxshilik ulashish undan keyingi o‘rinda turadigan ulug‘ ibodatdir!
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam muborak hadislarida boshqalarga qilinadigan yaxshilikni farzdan keyingi o‘rinda turishini bayon qilib shunday dedilar: “Farzlarni ado qilishdan keyingi o‘rinda turadigan Allohga eng suyukli bo‘lgan amal bu musulmoning qalbiga xursandchilikni kiritishdir”.
Shuning uchun Shayx Abdulloh Hoshim rahmatullohi alayh qozilikdan kelgan maoshning teng yarmiga shirinlik sotib olib, o‘zlari bilan olib yurar va har doim uchratgan bolaga shirinlikdan berib, uni xursand qilar edilar.
Ulug‘ kunlarda turibmiz. Har damni g‘animat bilishlik, bir birimizga saxovatda ibrat bo‘lishimiz savobli amallar ekanini his qilmog‘imiz lozim. Bu kunda isrofgarchilikdan xoli dasturxonlar yozish, borimizni boshqalar bilan bo‘lishishga intilishimiz darkor. Xayrni, yaxshilikni gunohga almashtirib qo‘ymaslik uchun ham uyg‘oq ko‘ngil bo‘lish talab etiladi.
Bugun muazzam kunlar og‘ushidamiz, dedik. Vatandoshlarimiz ulug‘ safarlarni ixtiyor etganlar. Ayni fursatlarda hojilarimiz Mino, Arofat vodiylarida, Muzdalifada – duolar qabul bo‘ladigan makonlarda, zamonlarda ibodatlar qilib, elu yurtga tinchlik, osoyishtalik so‘ramoqdalar. Bu duolar barakotidan diyorimiz ahliga qancha yaxshiliklar yetishadi, inshaalloh. Ibodatlar huzurini totgan odamlarning qalbi salim, ehsonu, muruvvatda peshqadam bo‘lishlari bu eng katta yaxshilik aslida. Hojilarimiz safar odoblarini tushunib, ulug‘ dargohlardan nasibador bo‘lib qaytadilar. Diyorimizga qaytganlaridan so‘ng esa yoshlarimiz ma’naviyatiga kamarbasta bo‘ladigan, Haq va haqiqat yo‘lida sidqidil xizmat qiladigan xolis Haq xizmatchilariga aylanadilar, degan umidimiz bor. Bunday ulug‘ ziyoratlar insonni qaysi yoshda bo‘lmasin, ezguliklarga xayrixox qiladi. O‘zgalar qalbini tushunishga, vatan va xalq manfaati yo‘lida sa’y-harakatga chorlaydi.
Bu kunlarning Yaratgan dargohidagi o‘rni musharraf. Hayit kechalarida duolar qabul bo‘ladi. Qurbonlik go‘shtlaridan nasibador oilalarga xursandchilik kiradi. Bu ehsonlar ortida ham mehr-oqibat, o‘zaro bag‘rikenglik maqsadi mujassam. Biz bu makonda yasharkanmiz, turli millatlar vakillari yagona O‘zbekistonning fuqarolarimiz. O‘zaro tenglik, adolat hukm surgan yurtda birodarlik, yaxshi qo‘shnichilik an’analarini qadrlab yashamoqdamiz. Mahallalarda hamkorlik bilan obodlik sari yo‘l ochilyapti. Vatanimiz kundan- kunga farovon, xalqimiz turmushi chiroyli bo‘lib boryapti. Bu ne’matlarga shukrona qilish, to‘g‘ri yo‘lda sobitqadam bo‘lish ma’rifatimiz, ma’naviyatimiz kamolidan darak beradi.
Xalqimizga saodat va sano ayyomi – Qurbon hayiti muborak bo‘lsin! Barchamizni Yaratgan xayru xursandchiliklar ustida bardavom qilsin. Vatanimiz tinch, yurtdoshlarimizning oilalari farovon bo‘lsin.
Xolmurod MAMAJONOV,
Farg‘ona shahar “Ummul quro” masjidi imom-xatibi