Avval xabar berganimizdek, muftiy hazratlari Toshkent shahar, Shayxontohur tumani “Oqlon” mahallasidagi uylari yonib ketgan sakkizta xonadonga tashrif buyurib, talofatdan aziyat chekkan xonadon ahllariga hamdardlik bildirgan edilar.
O‘zaro suhbat davomida xonadon ahllaridan birlari: “Eng achinarlisi, men uchun bebaho boylik bo‘lgan ko‘plab kitoblarim ham yong‘inda yonib ketdi. Ularning aksariyati diniy kitoblar edi”, deya nafsus bilan so‘zlab bergan edi. Muftiy hazratlari yo‘qotilgan kitoblar o‘rnini to‘ldirilishini o‘z zimmalariga olib, albatta yetkazib berilishini ta’kidlagan edilar.
Bugun ana shu xonadonlarga muftiy hazratlarining va’dalari yetkazildi. O‘zbekiston musulmonlari idorasi Masjidlar bo‘limi mudiri Muhammadnazar domla Qayumov sakkizta xonadonning har biriga Qur’oni karim va o‘ndan ortiq, jami yuzga yaqin diniy-ma’rifiy kitoblarni muftiy hazratlari nomlaridan topshirdilar. Bundan tashqari, tez orada diniy idora tarafidan moddiy yordam ham ko‘rsatilishini bildirdilar.
“Allohga shukurki, mahalla ahli bugun hammalari bizga yordam ko‘rsatmoqda. Bu borada alhamdulillah, ko‘nglimiz taskin topyati. Faqat men yo‘qotgan kitoblarimga achinayotgan edim, mana bugun ular ham qaytib keldi! Muftiy hazratlari bizga Qur’oni karim va boshqa ko‘plab mo‘tabar kitoblarni yuboribdilar. Alloh taolo hazratimizni O‘z panohida asrasin. Boshiga sinov tushgan barcha insonlar nomidan u kishiga katta minnatdorchiliklarimizni bildiramiz”, deydi Fathulloh hoji ota.
Mo‘minlarning bir-birlarini musibat onlarida yolg‘izlatib qo‘ymaslik, dardlariga malham bo‘la olishlik bu dinimiz va oliyjanob xalqimizning go‘zal an’analaridandir. Alloh atolodan musibat yetgan xonadon ahillariga najot va barakotlar berishini so‘rab qolamiz.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Masjidlar bo‘limi
1. Olimning to‘liq ismi sharifi Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Abu Mansur Moturidiy Samarqandiy Ansoriy.
2. Kamoliddin Bayoziyning tahqiqiga ko‘ra bu zotning nasabi ulug‘ sahobiy Abu Ayyub Ansoriyga borib taqaladi.
3. Abu Mansur Moturidiyning qaysi yilda tug‘ilgani aniq ma’lum emas. Ammo ustozi Muhammad ibn Muqotil Roziy hijriy 248 (milodiy 862) yilda vafot etgani aytilgan. Shunga ko‘ra, Abu Mansur Moturidiy hijriy 240 (milodiy 854) yildan oldin tug‘ilgani taxmin qilinadi.
4. Imom Moturidiy ko‘plab ustozlardan ta’lim olgan. Quyidagilar ularning eng mashhurlari:
5. Ushbu olimlar Imom Moturidiyni Imom Abu Hanifa rahimahullohgacha bo‘lgan sanadini bog‘lovchi ustozlar hisoblanadi.
6. Imom Moturidiyning shogirdlari uning ilimy merosini davom ettirib, bu ta’limotni rivojlantirganlar. Masalan:
7. Abu Mansur Moturidiy tafsir, usulul fiqh va aqoid kabi shar’iy ilmlarning turli yo‘nalishlari bo‘yicha asarlar ta’lif etgan.
8. Tafsir yo‘nalishi bo‘yicha “Ta’vilotu ahli sunna” nomli tafsir yozgan.
9. Usulul fiqh yo‘nalishida “Ma’xozush sharoi’” (Shar’iy hukmlar manbasi) va “Jadal” (Ilmiy bahslar) nomli ikkita kitob yozgan.
10. Ulamolar Abu Mansur Moturidiy aqoid ilmi bo‘yicha yozgan asarlarini o‘rganib chiqib, ularni uch turga ajratganlar:
11. Abdulhay Laknaviy “al-Favoidul-bahiya” asarida Imom Abu Mansur Moturidiyni mutakallimlar imomi va musulmonlarning to‘g‘ri aqidasini asoslab bergan buyuk alloma sifatida tavsiflaydi. Uning ta’kidlashicha, Imom Moturidiy benazir asarlar yaratib, botil aqida vakillarining buzg‘unchi g‘oyalariga raddiyalar bergan.
12. Ulamolar aytadilarki, Hujjatul Islom (Islom dini hujjati) deyilganda faqat Imom G‘azoliy tushunilganidek, Imomul hudo (to‘g‘ri yo‘lga boshlovchi) deyilganda ham faqat Imom Moturidiy tushuniladi.
13. Butun hayotini ilm ma’rifat o‘rganish va uni yoyish bilan o‘tkazgan Abu Mansur Moturidiy rahmatullohi alayh hijriy 333 (milodiy 945) yilda taxminan to‘qson besh yoshida Samarqandda vafot etgan va Chokardiza qabristoniga dafn etilgan.
14. 2020 yil O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi huzurida “Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi” tashkil etilgan.
15. Shuningdek, 2025 yil mart oyida Davlatimiz rahbari tomonidan buyuk olimga yuksak hurmat ifodasi o‘laroq “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaror qabul qilindi.