“Inson borki tashvish bor. Tashvishning katta-kichikligi aslida kishining imon va e’tiqodiga qarab bo‘ladi. Bu haqiqatni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning hazrati Ali roziyallohu anhuga aytgan gaplarida ko‘rishimiz mumkin: «Kimki, Alloh va Uning Rasuliga muhabbat qo‘yadigan bo‘lsa, endi tayyorgarligini ko‘raversin. Unga shunday muhtojliklar yetadiki, xuddi sel yoqqanida yuzi qanday ho‘l bo‘lib ketsa, shunday kambag‘alliklar yetadi. Kimki, Alloh va Uning Rasuliga muhabbat qo‘yadigan bo‘lsa, tayyorgarligini ko‘raversin. Unga shunday balolar keladiki, o‘sha balolarga u qalqon bo‘lib turib berishiga to‘g‘ri keladi». Lekin imoni zaiflar uchun biror sinov kelsa ham osmonu falakni boshiga ko‘tarib ayyuhannos soladi, dod-faryod qiladi. O‘sha muammodan qutulishni har qanday yo‘lini qiladi. Maboda o‘zi ko‘zlaganidek natijaga erisha olmasa o‘z joniga qasd qiladi. Eng achinarlisi, o‘z joniga qasd qilishni barcha tashvishlardan qutilishning yagona yo‘li deb bilishidadir. Vaholanki, bu uslub yechim emas, balki eng buyuk azob-uqubatning boshlanishidir. Aslida esa barcha muammolarning yechimi quyidagi oyati karimada o‘z ifodasini topgan: Kimki Allohga taqvo qilsa, U unga (tashvishlardan) chiqish yo‘lini (paydo) qilur.
Samarqand viloyati Payariq tumanidagi "Mulla Tohir" jome masjidi imom-xatibi Ziyovuddin Hoshimov qishloq ahli bilan o‘tkazilgan navbatdagi suhbatda ana shular haqida gapirib: Afsuski biz yashayotgan qishloqda ham bu illat uchramoqda. Shuning uchun ogoh bo‘ling deb, sizga zimmamda farz bo‘lgan omonatni yetkazdim, deya so‘zini yakunladi imom-xatib. Suhbat so‘ngida tinglovchilardan Shohida opa so‘z olib, (ism o‘zgartirilgan) imom domlaning so‘zlaridan ta’sirlanganini ko‘zida yosh bilan ifoda etdi: “Men 4 nafar farzandim bilan og‘ir holatda yashayman. Hayot tashvishlari, iztiroblar men uchun tugamayotagandek bo‘laveradi. Shu tobda o‘zimni o‘ldirib, hamma-hammasidan qutulish fikri ko‘p marta hayolimni band etar edi. Bugun esa angladimki, bularning hammasi shaytonning chaqirig‘i, jahannam sari yo‘llanma ekan. Alloh ato etgan umr ne’matining, mashaqqatlarga chidam va sabr qilishning oxiratdagi sharafi, ajrini endi tushunib yetdim. Men endi doimo yaratgan Allohimga tavakkul qilib, qayg‘u va shodliklarimni O‘ziga topshirib yashayman. Sizga rahmat domla, ko‘zimni ochdingiz”, deb minnatdorchilik bildirdi.
Mana, mav’izaning inson ongi va hayotiga ta’siri. Alloh taolo o‘ziga zulm qilmoqchi bo‘lgan bir bandasini boshqa bir olim bandasi orqali halokatdan asrab, O‘ziga yaqin qilib qo‘ymoqda. Hikmati buyuk Zot!
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Masjidlar bo‘limi
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Ikki yoshdan kichik bo‘lgan go‘dakning onasidan boshqa emizikli ayolni to‘yib emishi ila u ayol bolaning onasiga, eri otasiga, farzandlari aka-ukasi va opa-singillariga aylanadilar. Shuningdek, bu ayolning boshqa qarindoshlari ham emgan bolaga xesh bo‘ladilar. Go‘dakning suyagi va eti ona sutidan shakllanadi. Shuning uchun uni emizgan ayol ham tuqqan onasi kabi bo‘ladi. Binobarin, xuddi o‘z onasini e’zozlagandek, uning ham hurmatini joyiga qo‘yish va qadrlash lozim.
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْمُنْكَدِرِ قَالَ: جَاءَتْ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ظِئْرُهُ الَّتِي أَرْضَعَتْهُ، فَبَسَطَ لَهَا رِدَاءَهُ ثُمَّ قَالَ: «مَرْحَبًا بِأُمِّي»، ثُمَّ أَجْلَسَهَا عَلَى رِدَائِهِ.
Muhammad ibn Munkadirdan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga u zotni emizgan ayol keldi. Shunda u zot ridolarini yerga yozib, «Marhabo, onajon!» deb uni ridolarining ustiga o‘tirg‘izdilar».
Sharh: Demak, ayol faqat emizgan bo‘lsa ham, o‘sha emizgan onasining haqqi tuqqan onaning haqqidek bo‘lar ekan. Rasuli akram sollallohu alayhi vasallam o‘zlarini emizgan ayolni «onam» deb ataganlari, kelganlarida o‘rinlaridan turib, hurmat-izzat qilganlari, o‘zlarining kiyimlarini, ridolarini yechib, to‘shab, o‘shaning ustiga o‘tirg‘izib, hurmat ko‘rsatganlari mana shunga dalil, hujjat bo‘ladi.
عَنْ حَجَّاجِ بْنِ حَجَّاجٍ، عَنْ أَبِيهِ قَالَ: سُئِلَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: مَا يُذْهِبُ عَنِّي مَذَمَّةَ الرَّضَاعِ؟ قَالَ: «غُرَّةُ عَبْدٍ أَوْ أَمَةٍ».
Hajjoj ibn Hajjoj otasidan rivoyat qiladi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan: «Mendan emizganlik haqqi(ni ado etmaganlik) mazammatini nima ketkazadi?» deb so‘rashdi.
«Bir qul yoki cho‘ri ozod qilish», dedilar.
Sharh: Bir kishi Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan: «Meni birov emizgan. Uning emizganlik haqqini ado eta olmaganman. Bu nuqsonning yomonligini nima ketkazadi? Nima qilsam, bu gunohni yuvaman, ya’ni meni emizgan shaxsning haqqini ado qilaman?» deb so‘rabdi.
Rasululloh alayhissalom bu savolga: «Bitta qul yoki cho‘ri ozod qilib», deb javob beribdilar.
Demak, emizgan ayollarning haqqi yuqori darajada, oliy bir maqomda bo‘lar ekan.
«Yaxshilik va silai rahm» kitobi 1-juz.