Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Yanvar, 2025   |   11 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:24
Quyosh
07:48
Peshin
12:36
Asr
15:33
Shom
17:17
Xufton
18:36
Bismillah
11 Yanvar, 2025, 11 Rajab, 1446

“Va qachonki dudga puflansa”

25.12.2018   2944   3 min.
“Va qachonki dudga puflansa”

Alloh taolo Qur’oni Karimda shunday degan:

فَإِذَا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ

“Va qachonki dudga puflansa” (Muddassir surasi, 8-oyat).

Ushbu oyatdagi “dud” deb tarjima qilingan so‘z arabchada “naaquur” bo‘lib kelgan. Bu Qiyomat oldidan chalinadigan, puflanadigan surdir. Ko‘plab mufassirlar, jumladan, Ibn Abbos roziyallohu anhumo, Mujohid, Sha’biy, Zayd ibn Aslam, Hasan, Qatoda, Zahhok, Rabiy’ ibn Anas, Suddiy va Ibn Zayd kabi ulug‘lar oyatdagi “Naaquur”ni “Sur” deb tafsir qilishgan. “Sur” dunyo oxirlaganda chalinadigan narsa bo‘lib, u chalingach, odamlar qayta tirilib, mahshar maydoniga to‘planadi.

Mujohid rahimahulloh “U (hayvonning shoxidek) shoxga o‘xshagan narsa” deganlar.

“Naqr” degan so‘z arabcha bo‘lib, o‘zbekchada “taqillatmoq”, “chertmoq”, “zarba bermoq”, “chalinadigan narsani chalmoq” kabi “ovoz chiqarish” ma’nolarida keladi.

Qushning daraxtga tumshug‘ini tez-tez urishini ham naqr so‘zi bilan ifoda qilinadi. Shuning uchun qushlarning tumshug‘ini ham “minqor” deyiladi. Bu so‘z ham “naqr” so‘zidan olingan.

Ibn Abbos roziyallohu anhumo Nabiy sollallohu alayhi vasallamdan ushbu oyat haqida “Sur sohibi surni olib, puflashga tayyor bo‘lib, qachon puflashga amr qilinishini kutib turgan bo‘lsayu, men qanday qilib (dunyo ne’matlari bilan) lazzatlanib yuraman” degan mazmundagi hadisni rivoyat qilgan ekanlar. Hadisning davomida sahobalar “Bizga nimani buyurasiz, ey Rasululloh?” deb so‘rashganda, u zot alayhissalom: “Hasbunalloh va ne’mal vakiyl. ’alallohi tavakkalnaa” deb aytinglar” degan ekanlar.

Ulamolar ushbu oyatdagi puflash ikkinchi sur chalinishi ekanini aytishgan. “Bu birinchi sur chalinishi” degan olimlar ham bor. Surni Isrofil alayhissalom puflaydilar.

Abu Janobdan ushbu oyat bilan bog‘liq mana bu rivoyat keltirilgan: “Zurora ibn Avfo bizga imom bo‘ldi. (Muddassir surasini o‘qib,) “Faizaa nuqiro fin naaquur” oyatiga yetganda, joni uzilib, yerga yiqildi”.

Alloh taolo oyatning davomida bunday degan: 

فَذَلِكَ يَوْمَئِذٍ يَوْمٌ عَسِيرٌ عَلَى الْكَافِرِينَ غَيْرُ يَسِيرٍ 

“O‘shal kun, qiyin kundir. U kofirlarga oson emasdir (Muddassir surasi, 9-10-oyatlar).

Ha, bu kun juda og‘ir, shiddatli kundir. Allohga, Payg‘ambarlarga iymon keltirmaganlarga juda og‘ir kun bo‘lib, aslo oson emas. Vallohu a’lam.

Alloh taolo bizga u kunni oson qilsin! Barchamizni jannatiga mehmon aylab, do‘zaxidan panoh bersin, omin! 

 

Ibn Kasir, Tabariy, Qurtubiy tafsirlari asosida

Nozimjon Iminjonov tayyorladi

 

 

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Siz kutayotgan kun hech qachon kelmaydi

10.01.2025   3371   2 min.
Siz kutayotgan kun hech qachon kelmaydi

G‘am-qayg‘usiz hayotni kutib yashayotgan qizga «Siz kutayotgan kun bu dunyoda hech qachon kelmaydi», deb aytish kerak.

Alloh taolo «Biz insonni mashaqqatda yaratdik», degan (Balad surasi, 4-oyat).

Bu hayot – g‘am-tashvishli, azob-uqubatli, mashaqqatli hayotdir. Mo‘min odam buni juda yaxshi tushunadi. Bu dunyoda qiynalsa, azob cheksa, oxiratda albatta xursand bo‘lishini biladi. Inson mukammal baxtni faqatgina oxiratda topadi. Shuning uchun ulug‘lardan biriga «Mo‘min qachon rohat topadi?» deb savol berishganda, «Ikkala oyog‘ini ham jannatga qo‘yganida», deb javob bergan ekan.

Allohning mehribonligini qarangki, oxirat haqida o‘ylab, unga tayyorgarlik ko‘rish hayotni go‘zal qiladi, qayg‘ularni kamaytirib, uning salbiy ta’sirini yengillatadi, qalbda rozilik va qanoatni ziyoda qiladi, dunyoda solih amallarni qilishga qo‘shimcha shijoat beradi, musibatga uchraganlarni bu g‘am-tashvishlar, azob-uqubatlar bir kun kelib, bu dunyoda bo‘lsin yoki oxiratda bo‘lsin, baribir yakun topishiga ishontiradi. Oxirat haqida o‘ylab, faqat solih amallar qilishga intilish insonni baxtli qiladi.

Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: «Kimning g‘ami oxirat bo‘lsa, Alloh uning qalbiga qanoat solib qo‘yadi, uni xotirjam qilib qo‘yadi, dunyoning o‘zi unga xor bo‘lib kelaveradi. Kimning g‘ami dunyo bo‘lsa, Alloh uning dardini faqirlik qilib qo‘yadi, parishon qilib qo‘yadi, vaholanki dunyodan unga faqat taqdir qilingan narsagina keladi».

Alloh taolo faqat oxirat g‘ami bilan yashaydigan (oxirat haqida ko‘p qayg‘uradigan, har bir amalini oxirati uchun qiladigan) qizning qalbini dunyoning matohlaridan behojat qilib qo‘yadi. Qarabsizki, bu qiz har qanday holatda ham o‘zini baxtli his qiladi, hayotidan rozi bo‘lib yashaydi. Xotirjamlikda, osoyishtalikda, qanoatda yashagani uchun istamasa ham qo‘liga mol-dunyo kirib kelaveradi. Zero, Alloh taolo oxirat g‘amida yashaydigan, shu bilan birga, hayotiy sabablarni ham qilish uchun harakatdan to‘xtamagan kishining rizqini kesmaydi, uni ne’matlariga ko‘mib tashlaydi.

Ammo Alloh taolo bor g‘am-tashvishi dunyo bo‘lgan qizni faqirlar qatorida qilib qo‘yadi. Bunday qiz mol-dunyoga ko‘milib yashasa ham, o‘zini faqir, bechora his qilaveradi. Natijada dardi yangilanaveradi, dardiga dard qo‘shilaveradi, fikrlari tarqoq bo‘lib, iztirobga tushadi. Afsuski, shuncha yelib-yugurgani bilan faqat dunyoning ne’matlariga erisha oladi, oxiratda nasibasi bo‘lmaydi.

Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev 
tarjimasi.