Kecha O‘zbekistonda islom sivilizatsiyasi markazi qurilishi bilan tanishishga kelgan Prezidentimiz:
– Hamma o‘z tarixini ulug‘laydi. Lekin bizning mamlakatimizdagidek boy tarix, bobolarimizdek buyuk allomalar hech qayerda yo‘q. Bu merosni chuqur o‘rganishimiz, xalqimizga, dunyoga yetkaza bilishimiz kerak. Bu markazga kelgan odam tariximiz haqida to‘la tasavvurga ega bo‘lishi, katta ma’naviyat olib ketishi zarur”, – dedilar.
Muhtaram Prezidentimiz tilga olgan boy tariximiz va buyuk allomalarimizni ayrimlarini yodga olib ko‘ramiz:
Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil Buxoriyning “Sahihi Buxoriy”si necha asrlardirki, butun dunyo musulmonlariga dasturulamal bo‘lib kelmoqda;
Imom Abu Iso Muhammad ibn Iso ibn Savra ibn Muso ibn Zahhok as-Sulmiy az-Zaririy al-Bug‘iy at-Termiziyning «Sunani Termiziy» asari «Sahih Buxoriy» va «Sahih Muslim» kitoblaridan keyingi o‘rinda turadi;
Abul Qosim Mahmud ibn Umar az-Zamaxshariy arab grammatikasi, lug‘atshunoslik, adabiyot, aruz ilmi, geografiya, tafsir, hadis va fiqhga oid ellikdan ortiq asarlar yaratgan. Arab tili grammatikasiga oid «Al-Mufassal» (1121 yil) asarini u Makkada yashagan paytidayozgan. «Al-Mufassal» arab tili nahvu sarfini o‘rganishda yirik qo‘llanma sifatida azaldan Sharqda ham, G‘arbda ham shuhrat topgan asarlardan hisoblanadi. O‘sha davrning o‘zidayoq arablar orasida bu asar katta e’tibor qozongan va arab tilini o‘rganishda asosiy qo‘llanmalardan biri sifatida keng tarqalgan;
Abu Mansur Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud al-Hanafiy al-Moturidiy as-Samarqandiy rahimahulloh musulmonlar e’tiqodiga turli xil yot g‘oyalar kirib kelishining oldini olgan va ilmni johillarning ta’vilidan himoya qilgan rabboniy olimlardan edi;
Imom Abu Muin Maymun ibn Muhammad ibn Muhammad ibn Mu’tamid ibn Muhammad Makhul an-Nasafiy “Imom fozil sayf ul-haq” (haqiqat qilichi ) kabi taxallus bilan ulug‘langan;
Buyuk faqih Ali ibn Abu Bakr ibn Abduljalil Farg‘oniy Rishtoniy Marg‘inoniy fiqhda behad katta ilmga ega bo‘lgani va bu sohada beqiyos asarlar yaratgani tufayli Burhonuddin (Islom dinining dalili) nomi bilan dong taratgan.
Uning “Hidoya” asari butun musulmon olamida mashhur bo‘lib ketdi, musulmon huquqi – fiqh bo‘yicha eng aniq, izchil, mukammal asar sifatida tan olingan;
Bulardan boshqa yana ne-ne buyuklarimiz borki, ularning faqat nomining o‘zini sanab chiqishning o‘ziyoq kishidan katta ilm va mas’uliyat talab qiladi.
Muhtaram Prezidentimiz O‘zbekistonda islom sivilizatsiyani ochishdan maqsad ana sharafli ajdodlarimiz qoldirgan bebaho merosni puxta o‘rganib, ushbu ilmlardan el-yurt manfaat olsin degan ezgu g‘oyani nazarda tutganini turli munosabatlar bilan bir necha bor ta’kidlab o‘tdilar. U kishi aytganidek, Markazga kelgan odam bu yerdan quruq taassurotlar bilan emas, ma’naviyatini boyitadigan ilmu irfon olib, ruhi yuksalib qaytmog‘i kerak.
Mana O‘zbekiston tashabbusi bilan 12 dekabrda BMT Bosh Assambleyasining yalpi sessiyasida “Ma’rifat va diniy bag‘rikenglik” rezolyutsiyasi qabul qilindi. Chinakam ma’rifat va diniy bag‘rikenglik ildizlari esa ajdodlarimizdan meros bo‘lib qolgan ilmiy-ijodiy ishlarda o‘z ifodasini topgan. O‘zbekistonda islom sivilizatsiyasi markazi ana shunday bebaho meros bilan dunyo xalqini tanishtirishga, butun olam ahlini bag‘rikenglikda, ilmu ma’rifat ustuvorligida yashashga da’vat etadi, inshoalloh!
Damin JUMAQUL
Birinchi foyda:
Nega Qur’oni karimda “ankabut” (o‘rgimchak) so‘zi muannas (ayol) shaklida keltirilgan, garchi u muzakkar (erkak jinsida) bo‘lsada?
Oyatda bunday deyilgan:
مَثَلُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِيَاءَ كَمَثَلِ الْعَنْكَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَيْتًا
“Allohdan o‘zgani do‘st tutganlarning misoli, o‘z uyini qurgan o‘rgimchak kabidir...” (Ankabut surasi, 41-oyat).
Oyatdagi اتَّخَذَتْ kalimasida ayol jinsiga dalolat qiluvchi ت “t” harfi kelganiga e’tibor bering.
Aslida “عَنْكَبُوتِ” (o‘rgimchak) so‘zi erkak jinsiga taalluqli.
Demak oyatda اتخذ bo‘lishi kerak edi. Lekin, اتَّخَذَتْ shaklida, ayol siyg‘asida keldi.
Zamonaviy ilm-fan shuni isbotladiki, tabiatan urg‘ochi o‘rgimchakkina uy qurishga qodir ekan. Erkak o‘rgimchak esa, faqat to‘rdan foydalanib harakatlanar, lekin uy qurish imkoniyatiga ega emas ekan.
Agar Alloh taolo oyatda “ankabut”ni erkak siyg‘asida zikr qilganida, bu ilmiy va biologik jihatdan noto‘g‘ri bo‘lardi. Ammo Alloh taolo, ayol siyg‘asini ifodalovchi ت “t” qo‘shimchasini keltirishi Kur’oni karim haq kalom ekaniga bo‘lgan iymonimizni yanada mustahkamladi va bizga haqiqatni ko‘rsatdi. Subhanalloh...
Ikkinchi foyda:
Urg‘ochi o‘rgimchak, bolalari tug‘ilishi bilan erkagini o‘ldirib, uyning tashqariga uloqtiradi.
So‘ngra bolalar kattalashganda, onasini o‘ldirib, uni ham uydan tashqariga uloqtiradilar.
Eng zaif va notavon uy
Alloh taolo Qur’onda buni bitta oyat bilan tasvirlagan:
“Holbuki, eng zaif uy o‘rgimchakning uyasidir. Koshki bilsalar edi” (Ankabut surasi, 41-oyat).
Odamlar o‘rgimchak uyining jismonan zaifligini bilishgan, lekin uning ma’naviy zaifligini faqat shu zamonda tushundilar. Shuning uchun, oyat: “Koshki bilsalar edi!”, jumlasi bilan yakunlandi.
Shunga qaramay, Alloh taolo Qur’on suralaridan birini shunday yoqimsiz hasharotning nomi bilan atadi. Ushbu sura boshidan oxirigacha fitnalar haqida hikoya qiladi.
Suraning boshlanishi: “Odamlar “iymon keltirdik” deyishlari ila imtihon qilinmay, tark etilishlarini o‘yladilarmi?” (Ankabut surasi, 2-oyat).
Davomida:
“Va odamlardan, Allohga iymon keltirdik, deydigan, so‘ngra Allohning yo‘lida ozorlansa, odamlarning fitnasini Allohning azobidek qabul qiladiganlari ham bor. Agar Robbing tomonidan nusrat kelsa, ular, albatta, biz siz bilan birga edik, derlar. Alloh olamlarning ko‘ksilaridagi narsalarni o‘ta bilguvchi zot emasmi?!” (Ankabut surasi, 10-oyat).
Ehtimol, fitnalarga “o‘rgimchak”ning nima aloqasi bor deb o‘ylarsiz?
Javob shuki, fitnalarning bir-biriga chambarchas bog‘liqligi go‘yo o‘rgimchak to‘rining iplariga o‘xshaydi.
Fitnalar shunchalik bir-biriga kirishib ketganki, uni bir-biridan ajratib, farqlab olish juda mushkul. Ular juda ko‘p va murakkab, ammo Allohdan madad tilaganlar uchun ular o‘ta zaif va juda nozikdir.
Homidjon domla ISHMATBЕKOV