Joriy yilning 10-11 dekabr kunlari Toshkentda bo‘lib o‘tishi kutilayotgan “O‘zbekistonning madaniy merosi jahon to‘plamlarida” loyihasining 2018 yil yakunlari va 2019 yil uchun “Yo‘l xaritasi”ni ishlab chiqishga bag‘ishlangan xalqaro multimedia forumida mamlakatimiz va xorijlik 300 dan ortiq olimlar, mutaxassislar, ekspertlar ishtirok etishi kutilmoqda. Bu haqda O‘zA xabar berdi.
O‘zbekiston elektron ommaviy axborot vositalari milliy assotsiatsiyasi tashabbusi bilan bir qator hamkor tashkilotlar ko‘magida tashkil etilayotgan ushbu nufuzli tadbirda xorijiy mamlakatlarning kutubxonalari, muzeylari, ilmiy muassasalari, shaxsiy kolleksiyalaridan topilgan yangi osori atiqalar haqida batafsil ma’lumot beriladi.
Shunday nodir topilmalardan biri mutafakkir Mir Alisher Navoiyning Buyuk Britaniyadan topilgan, uning tiriklik paytida ko‘chirilgan noyob qo‘lyozmasidir.
O‘zbekiston elektron ommaviy axborot vositalari milliy assotsiatsiyasi boshqaruvi raisi, “O‘zbekiston madaniy merosi dunyo to‘plamlarida” loyihasi rahbari Firdavs Abduxoliqov bu haqda shunday dedi:
– Mazkur qo‘lyozmalar “Xamsa” beshligi tarkibiga kirgan, alohida muqovalangan dostonlar bo‘lib, XV asr oxiri XVI asr boshlaridan Hirotda, temuriy shahzoda, Husayn Boyqaroning katta o‘g‘li Badiuzzamon Mirzo topshirig‘iga ko‘ra Alisher Navoiyga tuhfa qilish uchun ko‘chirilgan, – dedi F.Abduxoliqov. – Bu qo‘lyozmalar Buyuk Britaniyaning Oksford shahridagi Bodlean kutubxonasida saqlanmoqda. Biz bu yerda faqat to‘rtta dostonni topa oldik. Demak, ulardan yana biri qayerdadir bo‘lishi kerak. Kitoblar juda chiroyli bezatilgan, alohida did va mahorat bilan ko‘chirilgan. Qo‘lyozmalar Navoiy asarlarining asosiy kotibi Sulton Ali Mashhadiy tomonidan ko‘chirilgan, miniatyuralarni Kamoliddin Behzod ishlagan bo‘lishi haqiqatga yaqin. Hali bu asarlar tegishli mutaxassislar tomonidan jiddiy o‘rganilishi, tadqiq etilishi lozim. Chunki biz bu topilmalar haqida taniqli navoiyshunos olimlarimizga aytganimizda, ular hayratda qolishdi. Buni qarangki, shu paytgacha bu qo‘lyozmalar adabiyotshunoslarimiz uchun sir bo‘lib kelgan. Biz kelgusida, albatta, buyuk bobolarimizga tegishli bu javohirlarning asliyatdan qolishmaydigan faksimile nusxalarini tayyorlab, Vatanimizga tuhfa etamiz. Forumning yana bir ahamiyatli jihati shundaki, unda ishtirokchilar xorijiy mamlakatlarda saqlanayotgan “Katta Langar Qur’oni”, “Devoni Husayniy”, “Me’rojnoma”, “Zafarnoma”, “Temur tuzuklari”, “Ravzatus-safo” kitoblari bilan tanishishga muvaffaq bo‘ladi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
Hech shubha yo‘qki, kitob o‘qishga odatlanish maktabga bormay turib, uyda – oilada yo‘lga qo‘yilishi kerak. Darhaqiqat, mutolaa eng yaxshi odat. Hozirda biz telefon, internet, seriallar asridamiz. Siz bunday vaziyatda farzandlaringizning mutolaaga bo‘lgan muhabbatini qanday shakllantiryapsiz?
Farzandlaringizga namuna bo‘ling. Yosh bola uyda turli xil kitoblar bilan to‘lib turgan kitob javonini ko‘rsa, ota-onasining tez-tez kitob o‘qiyotganiga guvoh bo‘lsa, bunday holat, ko‘pincha, bolani kitob o‘qishga va ota-onasining izidan borishga undaydi.
Farzandingizga uning fe’l-atvori, yoshiga to‘g‘ri keladigan kitoblar olib bering. Yosh bolalarga rasmlari bo‘lmagan katta-katta kitoblarni olib berib bo‘lmaydi.
Farzandingizni o‘zlarining kitob javonlari bo‘lishiga qiziqtiring, kichkina bo‘lsa ham mayli. Ularning kitob javonlarida ibratli qissalar, ertak kitoblar, e’tiborni tortuvchi gazeta va jurnallar bo‘lsin. Farzandlaringizni kitob do‘konlariga olib boring va ular sizning nazoratingizda qiziqarli kitoblar yoki jurnallar sotib olishsin.
Yosh bolalarga kitobni bosqichma-bosqich tanlang. Avvaliga yozuvi kam, suratlari ko‘p kitoblarni, keyin asta-sekin boshqalarini olib bering.
Albatta, farzandlaringizning qiziqishlarini hisobga oling. Bolalar, odatda, rang-barang hamda qahramonlar to‘g‘risidagi ertaklarga qiziqishadi. Ularni qiziqmaydigan kitoblarni o‘qishga hech ham majbur qilmang.
Hatto beshikdagi farzandingizga ham kitob o‘qib bering. U sizning ishorangiz va harakatlaringizga o‘z ta’sirini bildiradi, sizga qo‘shilib harakat qiladi.
Farzandingizga uxlashidan avval birorta ertak yoki qissa aytib berishga harakat qiling. Agar bu ishda onasi ham ishtirok etsa juda ajoyib bo‘ladi. Hikoya qila turib qahramonlarning obrazlariga moslab harakatlaringiz va ovozingizni o‘zgartiring. Yoshlari biroz katta bo‘lgach esa bir necha daqiqa bo‘lsa-da, kitob o‘qib bering.
Farzandlaringizga bayramlarda, biror-bir muvaffaqiyatlari munosabati bilan kitoblar sovg‘a qiling.
Uyingizga bittadan ortiq televizor o‘rnatmang. Bunday jihozlarning ko‘payishi farzandlaringizning asosiy vaqtlarini televizor qarshisida o‘tkazadigan qilib qo‘yadi. Televizordagi foydali ko‘rsatuvlarni ko‘rishi uchun ularga kuniga bir yarim soat vaqt belgilang. O‘qish kunlari esa buni yarim soatga qisqartiring. Ayniqsa farzandlaringizning yotog‘iga aslo televizor o‘rnatib bermang. Ular televizor ko‘rib uxlashga odatlanib qoladilar.
Farzandlaringizning mutolaadagi g‘ayratlari, harakatlarini maqtab qo‘ying va ularning o‘qigan har bir kitoblarining nomini yozib qo‘ying, shuningdek, vaqti-vaqti bilan kutubxonalarga olib boring.
Hasson Shamsiy Poshoning "Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar" nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.