Mana, jonajon diyorimizga qish fasli ham kirib keldi. Kunlari qisqa, tunlari uzun – qish. Ushbu faslda kechalarning uzayishi boshqa vaqtlarda qilolmagan solih amallarni bajarishimiz uchun qulay fursatlar: oila a’zolarimiz bilan suhbatlashish, yaqinlar va qarindosh-urug‘lar holidan xabar olish, kitob o‘qish kabi imkoniyatlarni beradi.
Qishda odamlar ko‘proq namoz o‘qishga, ro‘za tutishga moyil bo‘ladi. Qish qazo namozlarini o‘qishga ham juda qulay fasl hisoblanadi. Chunki kunning issig‘ida odam ko‘p namoz o‘qiy olmaydi: issiq tanasini lanj qiladi va sajdaga borganda boshiga ko‘p qon quyilgandek tuyilib, odam og‘irlikni his qiladi. Ammo qishda unday emas.
G‘ayratli kishilar qishning uzun tunlari tahajjudga ham turadi. Sokin tun bag‘rida rohatlanib tahorat oladi, namoz o‘qiydi, Qur’on tilovat qiladi. Hamma uyquda, faqat Alloh va obid so‘zlashmoqda – obid roz aytmoqda, Alloh taolo tinglamoqda.
Banda shirin uyquni yengib turgani uchun Alloh undan bir dardni ko‘taradi; tahorat olib tanasi yengil tortganda, unga soya solib kelayotgan yana bir dardni aritdi; namoz o‘qib ruhi yengil tortganda esa hammasini jamlab uni kasallikdan forig‘ etdi; qalbini esa qurumdan tozaladi, ko‘ngli yumshab ko‘zidan oqqan yosh qalbidagi qurumlarni yuvib ketdi. Jismi va ruhi poklangan insonga fayz eshiklari ochildi. U Qur’oni karimni o‘qir ekan, muqaddas Kitobning har bir harfi unga mo‘jiza bo‘lib ko‘rina boshlaydi. Chunki Alloh taoloning farishtalari bu banda haqqiga o‘sha harflar miqdoricha istig‘for aytdi.
Qazo ro‘zasi bor kishilar va nafl ro‘zasi tutishni niyat qilganlar ham qishda ro‘za tutishga urinadi. Chunki qishda kunduzlari qisqa bo‘ladi, bir zumda qorong‘u tushadi. Ammo bu asosiy sabab emas. Asosiy sabab shundaki, tunda vaqtida uyquga yotgan mo‘min tun uzunligi bois sahar vaqtiga kelib uyquga to‘yib turadi. Yuqorida aytilgan ibodatlarni qilganidan so‘ng uning ko‘ngli ro‘zaga ham moyil bo‘ladi. Zero, ro‘za o‘sha ibodatlarning davomi bo‘lgani qanday yaxshi. Qolaversa, hadisi sharifda
"Qish mo‘minning bahoridir. Kunduzlari qisqaligi uchun ro‘za tutadi, kechalari uzun bo‘lgani uchun turib namoz o‘qiydi" (Ahmad, Abu Ya’lo, Bayhaqiy).
O‘zi nima uchun qishda shunday bo‘ladi? Kuz, yoz, bahordagidan ko‘ra, qishda odam taqvodorroq, boshqalarga nisbatan ham mehribonroq bo‘lib qoladi? Buning sababi ham hadisi sharifda juda chiroyli ta’riflangan ekan: "Odam bolasining qalbi qishda yumshaydi. Shunday. Chunki Alloh tolo Odamni tuproqdan yaratgan. Tuproq esa qishda yumshaydi" (Suyutiy, al-Muttaqiy).
Shunday ekan, bu fasldan – Alloh taoloning inoyatidan foydalanib qolishga, yanada ko‘proq ibodat qilishga, barchamizga nasib aylasin.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Mutorrif ibn Mus’ab aytadilar: “Men xalifa Mansurning huzuriga kirsam, u g‘amgin va xafa holatda ekan. Ayrim yaqin insonlaridan judo bo‘lgani sabab, hatto so‘zlashmay qo‘ygan ekan. U menga: “Ey Mutorrif! Men musibatga duchor bo‘ldim. Bu baloni Allohdan boshqa hech kim bartaraf qila olmas. Alloh bu musibatni daf qilishini so‘rashim uchun biron duo bormi? Men uni o‘qib yurardim”, dedi.
Men: “Ey mo‘minlarning amiri! Muhammad ibn Sobit menga Amr ibn Sobit al-Basriydan rivoyat qilib gapirib bergan. “Basralik bir kishining qulog‘iga pashsha kirib ketib, quloq pardasigacha yetib bordi. U og‘riqdan qiynalib, kechasiyu kunduzi uxlolmay qoldi. Shunda Hasanning yaqinlaridan bir kishi: “Sahoba Alo ibn Hazramiyning duolarini o‘qigin, chunki Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sahobalari ushbu duoni sahroda va dengizda so‘rab duo qilganlarida, Alloh taolo ularni mashaqqatdan xalos qilgan”, deb aytgan edi, u kishi: “Alloh rahm qilsin, u qanaqa duo?” dedi. Shunda men u kishiga quyidagi rivoyatni aytib berdim:
“Alo ibn Hazramiyni Bahraynga yuborildi. U kishi sahroni yurib borarkan, juda qattiq chanqoq va suvsizlikdan o‘lar holatga keldi. Shunda u zot ulovdan tushdi va ikki rakat namoz o‘qidi. So‘ngra: “Ya Haliymu, ya Aliym, ya Aliyyu, ya Aziym, isqinaa” (Ey Halim, ey Biluvchi, ey Oliy va ey Buyuk Zot, bizni suv bilan sug‘or, tashnaligimizni qondir) deb duo qilgandi, birdan qushning qanotiga o‘xshab ketadigan bulutlar paydo bo‘lib, gumburlay boshladi. So‘ngra yomg‘ir yog‘a boshladi, biz idish va meshkoblarimizni to‘ldirib oldik. Yo‘limizda davom etib, dengiz qirg‘ogidagi kichik ko‘rfazga yetib keldik. U yerda hech qimirlashni iloji yo‘q edi. Suzib ketishimiz uchun kemalarimiz ham yo‘q edi. U kishi ikki rakat namoz o‘qib: “Ya Haliymu ya Aliym, ya Aliyyu ya Aziym, ajiznaa” (Ey Halim, ey Biluvchi, ey Oliy va ey Buyuk Zot, bizni bu yerdan o‘tkazib yubor), deb aytdilar. So‘ngra otning tizginidan ushlab: “Allohning ismini aytib bu yerdan kechib o‘tinglar”, dedilar.
Abu Hurayra roziyallohu anhu: “Biz suvning ustidan yurib o‘tdik. Allohga qasamki, bizni na oyoqlarimiz, na mahsilarimiz va na oyoq kiyimlarimiz ho‘l bo‘lgan edi. O‘sha paytda qo‘shin to‘rt ming otliqdan iborat edi”, deb aytdilar.
(Ibn Abu Dunyo, Lalkaiy va Ibn Abu Shayba musanniflarida ba’zi qisqartirish va qo‘shimchalar bilan rivoyat qilishgan).
Haligi qulog‘iga pashsha kirib ketgan kishi ham ushbu duoni o‘qigan edi, qulog‘idan pashsha chiqib, o‘z holiga keldi.
Xalifa Mansur ham qiblaga qarab, ushbu duo bilan so‘ray boshladi. Biroz fursat o‘tib, menga yuzlandi va: “Ey Mutorrif, Alloh mendagi g‘amni aritdi”, deb ovqat keltirishlarini amr qildi va meni ham taklif etdi, birga o‘tirib tanovvul qildik.
“Yoqimsiz narsalarni bartaraf qilish va balo ofatdan qutulishda duoning ahamiyati” nomli kitobdan.
Biz ham hayotda qandaydir muammo va to‘siqlarga duch kelib: “Ya Haliymu ya Aliym, ya Aliyyu ya Aziym”, deb aytib, o‘sha muammoni ko‘tarishini Allohdan astoydil va chin ixlos bilan so‘rasak, insha Alloh U Zotning yordami bilan muammolardan xalos bo‘lamiz.