Sayt test holatida ishlamoqda!
01 May, 2025   |   3 Zulqa`da, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:51
Quyosh
05:21
Peshin
12:25
Asr
17:16
Shom
19:23
Xufton
20:47
Bismillah
01 May, 2025, 3 Zulqa`da, 1446

«Oyat» so‘zining ma’nolari

27.11.2018   7717   2 min.
«Oyat» so‘zining ma’nolari

Bu mavzuga kirishdan oldin Qur’oni Karimga oid eng mashhur ikki istiloh–«oyat» va «sura» so‘zlarining lug‘aviy va istilohiy ma’nolari ila tanishib olsak, maqsadga muvofiq bo‘ladi.

«Oyat» so‘zining bir necha lug‘aviy ma’nosi bor:

1. «Mo‘jiza».

Alloh taolo Baqara surasida: «Bani Isroildan so‘ragin, Biz ularga qancha ochiq-oydin oyat-mo‘jiza bergan ekanmiz» (211-oyat), degan.

2. «Belgi-alomat».

Alloh taolo Baqara surasida: «Albatta uning mulkining oyat-belgisi, sizlarga Robbingizdan ichida sakina bor tobut kelishidir» (248-oyat), degan.

3. «Ibrat».

Alloh taolo Hijr surasida: «Albatta, bunda mo‘minlar uchun oyat-ibrat bordir» (77-oyat), degan.

4.  «Ajoyib ish».

Alloh taolo Mo‘minun surasida: «Va Biz Ibn Maryamni va uning onasini oyat–ajoyib ish qildik» (50-oyat), degan.

5. «Burhon, dalil».

Alloh taolo Rum surasida: «Osmonlaru yerning yaratilishi va tillaringizu ranglaringizning turli bo‘lishi, Uning oyat-dalillaridandir» (22-oyat), degan.

6. «Jamoat».

Arablarda, qavm oyati–jamoasi bilan chiqdi, degan gap bor.

7. Qur’on oyati.

Ulamolar istilohida esa, Qur’on surasiga kirgan, boshlanishi va tugashi belgili so‘zlar toifasi «oyat» deb ataladi.

Shu bilan birga, Qur’oni Karimning har bir oyati yuqoridagi lug‘aviy ma’nolarni o‘z ichiga olgan bo‘ladi.

Ha, Qur’oni Karimning har bir oyati mo‘jiza, ibrat, ajoyib ish, belgi-alomat, harf va so‘zlar jamoasi hamda Alloh taoloning qudrati dalilidir.

Qur’oni Karimning har bir oyati, uning avvali va oxiri haqidagi ilmni Alloh taolodan Jabroil alayhissalom bilgan. U kishidan Payg‘ambar alayhissalom, u zotdan esa, musulmonlar o‘rganganlar.

Qur’oni Karimdagi eng qisqa oyat «Yasin» bo‘lib, ikki harfdan iboratdir.

Eng uzun oyat esa, Baqara surasidagi «Qarz oldi-berdi» oyatidir. Oyatlarni bir-biridan ajrata bilish, ularning boshlanish va tugash joylarini anglab yetish ma’nolarni yaxshi tushunib yetishga va boshqa bir qancha ishlarda yordam beradi. 

Qur’oni Karimda oyat so‘zi ko‘p takrorlangan. Oyat so‘zi ba’zi bir joylarda yuqorida zikr qilingan ma’nolarning hammasini, ikkinchi bir joyda ikki-uchtasini, uchinchi joyda esa, faqat bittasini ifoda etib kelgan. Ushbu nozik farqni anglab yetilgandagina ma’no to‘g‘ri tushuniladi. 

 

«Hadis va hayot» kitobidan

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Alloma tug‘ilib o‘sgan yurtda uning ta’limoti o‘rganilmoqda (+video)

29.04.2025   4365   3 min.
Alloma tug‘ilib o‘sgan yurtda uning ta’limoti o‘rganilmoqda (+video)

 

29-30 aprel kunlari Samarqandda “Moturidiylik – bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat ta’limoti” mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya bo‘lib o‘tmoqda.


Davlatimiz rahbarining shu yil 14 martdagi “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaroriga ko‘ra, Din ishlari bo‘yicha qo‘mita, Imom Moturidiy, Imom Buxoriy, Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi, Islom sivilizatsiyasi markazi, O‘zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan tashkil etilgan anjumanda dunyoning o‘ttizga yaqin davlatidan muftiylar, islomshunos va dinshunos olimlar, diniy-ma’rifiy soha vakillari ishtirok etmoqda.


Anjuman munosabati bilan o‘tkazilgan brifingda Din ishlari bo‘yicha qo‘mita axborot xizmati rahbari – matbuot kotibi Ilhom Ma’rupov konferensiya va uning doirasidagi tadbirlar haqida ma’lumot berdi.


– Mamlakatimiz taraqqiyotining yangi bosqichida O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tomonidan jamiyatda diniy bag‘rikenglik, millatlararo totuvlik va ijtimoiy barqarorlikni ta’minlash, buyuk alloma va mutafakkirlarimizning boy ilmiy-ma’naviy merosini chuqur o‘rganish bo‘yicha puxta o‘ylangan izchil islohotlar amalga oshirilmoqda, – dedi I.Ma’rupov. – Ushbu ezgu ishlarning uzviy davomi sifatida 2025 yil 29-30 aprel kunlari Samarqand shahrida “Moturidiylik – bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat ta’limoti” mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya o‘tkazilmoqda.


So‘nggi yillarda diniy-ma’rifiy sohada amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar natijasida O‘zbekistonda moturidiyshunoslik ilmiy maktabi shakllandi, desak to‘g‘ri bo‘ladi.


Konferensiyaning ahamiyati va dolzarbligi haqida gapirganda bugungi kunda quyidagi omillar Imom Moturidiy va moturidiylik ta’limotini chuqur o‘rganishni taqozo etayotganini alohida qayd etish lozim:


– muqaddas islom dini niqobi ostida faoliyat yuritayotgan radikal guruhlar harakati kuchayib borayotgan bugungi sharoitda xalqaro maydonda Imom Moturidiy ta’limotini o‘rganishga e’tibor oshmoqda;


– moturidiylik maktabining bag‘rikeng g‘oyalari, asrlar davomida mintaqamiz xususiyatlariga mos holda shakllangan insonparvar ta’limoti radikalizmga qarshi kurashning ta’sirchan va samarali vositasi sifatida baholanmoqda.


Konferensiya 3 ta shu’bada faoliyat olib boradi:


Birinchi shu’ba “Imom Moturidiy va uning izdoshlari ilmiy merosining islom ilmlari rivojidagi o‘rni” mavzuiga bag‘ishlangan bo‘lib, unda Imom Moturidiy, moturidiy allomalari va izdoshlari hayot yo‘li, Movarounnahr kalom ilmi maktabi rivojlanish tarixi haqida bahs-munozaralar, ilmiy muzokaralar bo‘lib o‘tadi.


Ikkinchi shu’ba “Moturidiylik ta’limotida umuminsoniy qadriyatlar talqini” mavzuida bo‘lib, u Moturidiylik ta’limotida ilgari surilgan g‘oyalar, jumladan, bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat nazariyalarining shakllanishiga oid munozaralarni o‘z ichiga oladi.


Uchinchi shu’ba “XXI asrda moturidiylik ta’limotining ahamiyati” mavzuiga bag‘ishlangan bo‘lib, u Imom Moturidiy va uning izdoshlari ilmiy merosida ko‘tarilgan mavzularning bugungi kundagi dolzarb muammolarni hal qilishdagi ilmiy va nazariy ahamiyatiga oid bahs-munozaralarni qamrab oladi.


Anjuman yakunida Imom Moturidiy ilmiy merosi va moturidiylik ta’limotini o‘rganishni yangi bosqichga olib chiqish bo‘yicha nufuzli olimlarning taklif va tashabbuslari asosida yakuniy deklaratsiya qabul qilinadi. 


Bugun anjuman qatnashchilari uchun Samarqand shahridagi muqaddas qadamjolar va tarixiy-madaniy yodgorliklarga sayohat ko‘zda tutilgan. 

G‘.Hasanov, A.Isroilov (video), O‘zA muxbirlari

O'zbekiston yangiliklari