Insonlarning o’lchov va ko’nikmalariga qaralsa, Iso alayhissalomning tug’ilishlari ham, osmonga ko’tarilishlari ham odamlarni hayratga soluvchi, g’ayritabiiy hodisa hisoblanadi.
Iso alayhissalom ko’r bo’lib tug’ilganlarni va peslarni davolar, o’likni Allohning izni ila tiriltirar, loydan qushning shaklini yasab puflasalar Allohning izni ila haqiqiy qushga aylanar edi.
Odamlar esa u zotni yolg’onchiga chiqardi. Payg’ambarliklarini tan olishmadi. Imkon qadar u zotni yo’q qilib yuborishga harakat qildilar. Bu haqidagi qissa esa, hammaga mashhurdir.
Ular Iso alayhissalomni o’ldirganliklarini da’vo qildilar. Lekin bu quruq da’vo xolos, haqiqatni esa Quroni Karim bayon qiladi. Niso surasining 157-oyatida:
وَقَوۡلِهِمۡ إِنَّا قَتَلۡنَا ٱلۡمَسِيحَ عِيسَى ٱبۡنَ مَرۡيَمَ رَسُولَ ٱللَّهِ وَمَا قَتَلُوهُ
“Biz Allohning Rasuli Masih Iyso ibn Maryamni o’ldirdik”, deganlari uchun ularni la’natladik. Holbuki uni o’ldirmadilar ham, osmadilar ham, lekin ularga shunday tuyuldi.
Oyatning kelasi qismiga asosiy e’tiborimizni qaratishimiz kerak bo’ladi:
وَإِنَّ ٱلَّذِينَ ٱخۡتَلَفُواْ فِيهِ لَفِي شَكّٖ مِّنۡهُۚ مَا لَهُم بِهِۦ مِنۡ عِلۡمٍ إِلَّا ٱتِّبَاعَ ٱلظَّنِّۚ وَمَا قَتَلُوهُ يَقِينَۢا
“U haqida ixtilofga tushganlar uning o’limi haqida shak-shubhadadirlar. U to’g’risida ularning bilimlari yo’q, magar gumonga ergasharlar. Uni o’ldirmaganlari aniqdir”.
لَقَدۡ كَفَرَ ٱلَّذِينَ قَالُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡمَسِيحُ ٱبۡنُ مَرۡيَمَۖ ُ
“Alloh, albatta, Masih ibn Maryamdir deganlar kofir bo’ldi” (Moida,72).
Iso alayhissalom nasorolarga, men Xudoman menga ibodat qiling demaganlar.
لَّقَدۡ كَفَرَ ٱلَّذِينَ قَالُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ ثَالِثُ ثَلَٰثَةٖۘ
“Alloh uchtaning uchinchisidir, deganlar batahqiq kofir bo’ldilar” (Moida,73).
Ular Allohning tabiati bir-biriga teng uchta ko’rinishdan – Ota xudo, o’g’il xudo va Muqaddas ruhdan iborat deyishdi.
Alloh taolo bularga javob o’laroq, suraning davomida :
مَّا ٱلۡمَسِيحُ ٱبۡنُ مَرۡيَمَ إِلَّا رَسُولٞ
“Masih ibn Maryam bir rasul xolos undan oldin ham rasullar o’tgan” (Moida, 75) dedi.
Endi Iso alayhissalomning osmonga ko’tarilganlari va qayta tushishlarini inkor qiluvchilarning bir necha da’volarini ko’rib chiqamiz.
Alloh taolo Quroni karimda Iso alayhissalomning vafot etganini zikr qildi.
O’shanda Alloh aytdi:
إِذۡ قَالَ ٱللَّهُ يَٰعِيسَىٰٓ إِنِّي مُتَوَفِّيكَ وَرَافِعُكَ إِلَيَّ
“Ey Iso, Men seni vafot qildiruvchi va O‘zimga ko‘taruvchiman” (Oli Imron, 55).
Va yana Iso alayhissalomdan hikoya qilib:
وَكُنتُ عَلَيۡهِمۡ شَهِيدٗا مَّا دُمۡتُ فِيهِمۡۖ فَلَمَّا تَوَفَّيۡتَنِي كُنتَ أَنتَ ٱلرَّقِيبَ عَلَيۡهِمۡۚ وَأَنتَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ شَهِيدٌ
“Va modomiki oralarida ekanman, ularga guvoh bo‘ldim. Meni O‘zingga olganingdan so‘ng, Sening O‘zing ularga kuzatuvchi bo‘lding. Zotan, Sen har bir narsaga guvohsan” (Moida,117).
Bu yerda توفى – o’lim ma’nosida keladi deydilar .
Kavsariy aytadi: توفى ning asil ma’nosi قبض va أخذ ya’ni qo’lga olish va egallab olish ma’nosidadir. Majozan o’lim ma’nosida ishlatiladi. Zamaxshariyning “Asasul balog’at” kitobida kelgani kabi. Oyatning ma’nosi “seni yerdan oluvchiman va osmonga ko’taruvchiman”.
An’om surasining 60-oyatida توفى kalimasining boshqa ma’noda kelishini ham ko’rishimiz mumkin:
وَهُوَ ٱلَّذِي يَتَوَفَّىٰكُم بِٱلَّيۡلِ وَيَعۡلَمُ مَا جَرَحۡتُم بِٱلنَّهَارِ
“U Zot sizlarni tunda vafot ettiruvchi va kunduzi qilgan amallaringizni biluvchi Zotdir”.
Bu yerda ham ulamolar توفى ning ma’nosi “uxlatib qo’yish” deb tafsir qilganlar.
Ibni Qutayba: Oyatning ma’nosi “seni yerdan vafot ettirmasdan qabz qilib oldim” degani. Bu ma’no boshqa oyat va xabarlar bilan o’zaro mos keladi.
Iso alayhissalomning tirik holatda uzoq muddat qolishi Allohning sunnatiga to’g’ri kelmaydi, deguvchilar bor.
Qiyomatning katta alomatlari odatga xilof ishlardan bo’ladi. Misol uchun quyoshning mag’ribdan chiqishiga o’xshash. Shuningdek Iso alayhissalomning tirikliklari va tushishlari ham shunga misol bo’ladi. Iso alayhissalomning tug’ilishlari ham odatdan tashqari ish bo’lgan va u zotning tirikliklariga ham ajablanilmaydi.
Iso alayhissalom haqida hadislar ohod hadislardir, sahih emas deb davo qiladilar.
Bu hadislar sahihdir. Imom Buxoriy va Muslim bu hadislarning bir guruhini sahihlarida rivoyat qilishgan.
Iso alayhissalomning oxirgi zamonda tushishlari nubuvvatning tugagani haqidagi muhkam oyatlarga ziddir, degan navbatdagi da’voni qiladilar.
U Zot alayhissalom musulmonlardan biri bo’lib tushadilar. Sayyidimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamga ergashadilar va Islom shariati bilan hukm qiladilar. Nabiiy yoki rosul sifatida kelmaydilar va bu nubuvvatning tugaganini inkor qilmaydi.
Bu haqida Sirojiddin Osh’iy “ Bad’ul a’moliy” asarlarida quyidagini aytadilar:
وَعِيسَى سَوفَيَ ْتِثُّي َتْوِيي
لِدَجَّالٍ شَقِي ٍذِي خَبَال
“Albat, Iso alayhissalom kelajakda kelar,
So’ng, badbaxt dajjol tomon yo’l olar”.
Ahli sunna val jamoa mazhabi o’ta ishonchli manbalar asosida Iso alayhissalom o’lganlari yo’q, Alloh u zotni O’ziga ko’tarib olgan, qiyomat qoim bo’lishidan oldin qaytib tushadilar, deb e’tiqod qiladi.
Lekin, Alloh u zotni qanday qilib o’ziga ko’tardi – O’zidan boshqa hech kim bilmaydi. Bu masala ochiq bo’lib, bandalarning daxli bo’lmagan, g’ayb masalariga kiradi.
Sohiba Rahmonova,
Imom Buxoriy nomidagi Toshkent Islom instituti talabasi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
- Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf hazratlarining. “ Tafsiri Hilol” asarlari;
- Hamza Bakriy. “Ususul aqidatil islamiyya”;
- Abduqodir Abdurrahim. “E’tiqod durdonalari”.
Iymon 
Namoz 
Ro'za 
Zakot 
Haj 
Qur'on 
Islom saboqlari 
Aloqa 
