To‘liq ismlari Ubay ibn Ka’b ibn Qays ibn Ubayd ibn Muoviya ibn Amr ibn Molikdir. Madinayi Munavvarada yashagan Xazraj va Avs qabilasidan bo‘lgan Ansoriylardan bo‘lganlar. Onalari Suhayla binti Najjor bo‘lgan. U kishining ikkita kunyasi bor: Abulmunzir – Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ushbu kunya bilan u kishini nomlaganlar, Abu Tufayl – bu kunyani esa Umar roziyallohu anhu berganlar.
Tashqi ko‘rinishlari:
U kishi katta ham emas, kichkina ham emas, o‘rta bo‘yli edilar. U kishi oq yuzli va oq soqolli deb nom qozonganlar.
Islomga kirishlari:
U kishi Islomga erta kirganlardan hisoblanadilar. Ikkinchi Aqaba bay’atida qatnashganlar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Madinaga hijrat qilganlaridan keyin u kishini doim lozim tutganlar. U kishi Xandaq, Uhud va Badr kabi bir qancha g‘azotlarda ishtirok etganlar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam biror joyga chiqasalar u kishini qavmga imom qilib tayinlar edilar. Shuningdek, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam u kishini xalqqa Qur’on ta’limini berishga mas’ul shaxlardan etib tayinlaganlar. “Qur’onni to‘rt kishidan ta’lim olinglar: Abdulloh ibn Mas’ud, Abu Huzayfaning mavlosi Solim, Muoz ibn Jabal va Ubay ibn Ka’b” (Imom Buxoriy rivoyati).
Ubay ibn Ka’b va Qur’on qiroati:
U kishi Qur’oni karimni chiroyli tilovat qilishda juda mashhur bo‘lganlar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam “Ummatning qorisi” deb guvohlik berganlar. Umar roziyallohu anhu u kishini eng Afzal sahobalardan deb sanab, odamlarni Ramazon oyi qilinadigan xatmi Qur’onga u kishining ortlariga jam qilib qo‘yadilar. U kishi yana chiroyli yozishda ham mashhur bo‘lganlar. Shu sababdan ham Rasululloh sollallohu alayhi vasallam u kishini vahyni yozib oladigan kishilardan qilib tanlab olganlar.
Sifatlari:
U kishi xulq-atvor jihatidan ham sahobalarning eng afzallaridandir. Chunki, u zot Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning qo‘l ostilarida tarbiya topdilar. Taqvo va iymonlari, ibodat va ijobatlari bilan mashhurdirlar. U kishi odamlarga Qur’oni karimni ta’lim berganlaridek, usulud-dindan ham ta’lim berganlar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning hadisi shariflarini ham xalqqa yetkazganlar.
Vafotlari:
U kishi Usmon ibn Affon roziyallohu anhuning xalifalik davrlarida vafot etganlar. Ammo, hozirgacha aniq vafot etgan sanalari mavjud emas. Bir rivoyatda 19-20- hijriy yilda degan tahminlar uchraydi.
Alloh barcha sohobalardan, shu qatori bizlardan ham rozi bo‘lsin!
Ko‘kaldosh o‘rta maxsus islom bilim yurti
4-kurs talabasi Abdussami Ergashev
Manbalar asosida tayyorladi
Bismillahir Rohmanir Rohiym
1. Diniy ibodatlarni bajarish
1.1. Namozlarni o‘z vaqtida o‘qish. Ibodatlar ichida eng afzali – vaqtida o‘qilgan farz namozi sanaladi.
1.2. Ro‘za tutish. Qazo va nafl ro‘zalarni tutish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Qish kunidagi ro‘za qiyinchiliksiz topiladigan g‘animat (o‘lja)dir”, deganlar (Imom Termiziy rivoyati).
1.3. Qur’on o‘qish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ummatimning eng afzal ibodati Qur’onga qarab tilovat qilishdir”, deganlar. Qur’onni yoddan o‘qishdan ko‘ra, unga qarab o‘qish afzaldir. Chunki Qur’onga qarash ham ibodatdir.
1.4. Tahajjud namozlarini o‘qish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Farz namozdan keyingi eng afzal namoz tungi namozdir”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).
1.5. Duo va zikrni ko‘paytirish. “...Allohni ko‘p zikr qiling. Shoyadki, zafar topsangiz” (Juma surasi, 10-oyat).
2. Oilaga yaxshilik qilish
2.1. Ota-onaga yaxshilik qilish. O‘z vaqtida o‘qilgan farz namozdan keyin eng afzal amal bu – ota-ona xizmatida bo‘lish sanaladi. Zero, “Robbingiz, Uning O‘zigagina ibodat qilishingizni hamda ota-onaga yaxshilik qilishni amr etdi” (Isro surasi, 23‑oyat).
2.2. Farzand va ahli ayolga xursandchilik ulashish. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Sizlarning yaxshilaringiz o‘z ahliga yaxshi muomala qilganingizdir. Men o‘z ahliga yaxshi muomala qiluvchirog‘ingizman”, deganlar (Imom Termiziy rivoyati).
3. Ilm olish, kitob o‘qish
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ilm talab qilish har bir musulmon zimmasiga farzdir”, deganlar.
4. Tafakkurga vaqt ajratish
Hasan rahmatullohi alayh aytadilar: “Bir soat tafakkur qilish bir kechani bedor o‘tkazishdan yaxshidir”.
5. Muhtojlarga yordam berish
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim bir mo‘minning bitta dunyoviy tashvishini aritsa, Alloh taolo uning Qiyomat kunidagi tashvishlaridan birini aritadi. Kim qiynalgan kishiga yengillik keltirsa, Alloh taolo unga dunyoyu Oxiratda yengillik beradi” (Imom Muslim rivoyati).
6. Silai rahm qilish
Dam olish kunlari qavm-qarindoshlar holidan hech bo‘lmasa telefon orqali bo‘lsada xabar olish uchun qulay fursat. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kimni rizqi keng, umri uzoq bo‘lish xursand etsa, silai rahm qilsin (qarindoshlik rishtalarini mustahkamlasin)” (Imom Buxoriy, imom Termiziy rivoyati).
7. Sport bilan shug‘ullanish
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kuchli mo‘min Alloh huzurida kuchsiz mo‘mindan yaxshiroq va mahbubroqdir”, deganlar.
8. Do‘st va yaqinlar holidan xabar olish
Hazrat Ali roziyallohu anhu aytadilar: Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni: “Qaysiki musulmon boshqa bir musulmonni ertalab ziyorat qilsa, to kech kirgunicha unga yetmish ming farishta salavot aytadi. Agar kech kirganida ziyorat qilsa, to tong otgunicha yetmish ming farishta unga salavot aytadi. Unga jannatda bir bog‘ bo‘ladi”, deb aytganlarini eshitdim (Imom Termiziy rivoyati).
Dam olish kunlaringiz xayrli va barakali o‘tsin!
Davron NURMUHAMMAD