Mavlid – Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning tavalludlari, tug‘ilgan joyi va zamoni, Payg‘ambar alayhissalomning tavalludi munosabati bilan o‘tkaziladigan marosimga berilgan nom. Shuningdek, Payg‘ambar alayhissalomning tug‘ilishlariga bag‘ishlangan manzumalar va nasriy asarlar ham mavlud deb ataladi. Shu nuqtayi nazardan, Payg‘ambar alayhissalomning tug‘ilgan kuni “mavlid”, tug‘ilgan oyi “mavlid oyi”, tug‘ilgan kechasi “mavlid kechasi” deb ataladi. Asli “mavlid” bo‘lgan mazkur kalima tilimizda “mavlud” shaklida ham qo‘llaniladi.
“Mavlid” kechasi qanday kecha? U Payg‘ambar sollallohu alayhi va sallam dunyoga kelgan kecha bo‘lib, “Qadr kechasi”, “Me’roj kechasi”, “arafa kechasi”, “juma kecha” kabi muborak kunlar va kechalar sirasida o‘ziga xos ahamiyatli kechadir. Hatto Qadr kechasidan-da e’tiborli kecha deguvchilar ham bor.
Payg‘ambar sollallohu alayhi va sallamning tug‘ilgan kuni qaysi kun ekanini u zotning o‘zlari aytganlar. Xususan, hadisi shariflardan birida u zotdan nega dushanba kuni ro‘za tutishlarining sababini so‘rashganida, “Men dushanba kuni tug‘ildim va Qur’oni karim menga dushanba kuni nozil bo‘ldi”, deb javob berganlari aytiladi...
O‘MI Matbuot xizmati
Luqmoni Hakim o‘z o‘g‘illariga qilgan nasihatlari Qur’oni karimda keltiriladi.
Nasihatning eng birinchisi – shikrdan qaytarish.
“Ey, o‘g‘ilcham! Allohga shirk keltirmagin! Chunki shirk ulkan zulmdir” (Luqmon surasi, 13-oyat).
Shirk eng og‘ir zulm, eng qabih jaholat va eng katta gunoh sanaladi.
Nasihatning ikkinchisi – ota-onaning haqqini ado etish.
“Agar ular (ya’ni ota-onang) seni o‘zing bilmagan narsalarni Menga sherik qilishga zo‘rlasalar, u holda ularga itoat etma! Ularga (garchi kofir bo‘lsalarda) dunyoda yaxshi muomalada bo‘lgin” (Luqmon surasi, 15-oyat).
Ota-ona hatto mushrik bo‘lsalar-da, ularga qo‘pol munosabatda bo‘lmaslik talab etiladi.
Nasihatning uchinchisi – Alloh oshkor maxfiy har bir narsa bilib turuvchi Zot.
“Ey, o‘g‘ilcham! Shubha yo‘qki, agar xantal (o‘simligining) urug‘idek (yaxshi yoki yomon amal qilinadigan) bo‘lsa, bas, u (amal) biror xarsang tosh ichida yo osmonlarda yoki yer ostida bo‘lsa, o‘shani ham Alloh keltirur. Zero, Alloh lutfli va ogoh zotdir” (Luqmon surasi, 16-oyat).
Nasihatning to‘rtinchisi – namoz, amri ma’ruf, nahyi munkar va sabr.
“Ey, o‘g‘ilcham! Namozni barkamol ado et, yaxshilikka buyur va yomonlikdan qaytar hamda o‘zingga yetgan (balolar)ga sabr qil!...” (Luqmon surasi, 17-oyat).
Nasihatning beshinchisi – ochiq yuzli, shirin so‘zli, tavoze’li bo‘lish, kibrlanmaslik.
“Odamlarga (kibrlanib) yuzingni burishtirmagin va yerda kerilib yurmagin! Chunki Alloh barcha kibrli, maqtanchoq kimsalarni suymas” (Luqmon surasi, 18-oyat).
Nasihatning oltinchisi – baqir-chaqir qilmaslik.
“(Yurganingda) o‘rtahol yurgin va ovozingni past qilgin! Chunki ovozlarning eng yoqimsizi eshaklar ovozidir” (Luqmon surasi, 19-oyat).
Davron NURMUHAMMAD