Kunlardan bir kun Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ansoriy sahobiylardan birining bog‘iga kirdilar. Bog‘ning salqinroq bir joyida suvi qurib qolgan bir kichikroq quduq bor edi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam kelib shu quduqqa muborak oyoqlarini solib o‘tirdilar. Ortlaridan Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhu u zotni qidirib kelib, u kishi ham oyoqlarini solib o‘tirdilar, ketlaridan Umar ibn Xattob roziyallohu anhu kelib, xuddi shunday o‘tirdilar. So‘ng Usmon ibn Affon roziyallohu anhu kelib qoldilar. Holbuki, u kishiga bu quduqda joy qolmaganligi uchun boshqa joyga o‘tirdilar. Alloh taoloning taqdiri bilan bu ajralmas uch do‘stning bir quduqqa oyoqlarini solib o‘tirishlari hikmati ularning qabrlari bir joydaligiga bog‘liq bo‘ldi…
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning kasalliklari kuchayib ketganidan keyin barcha ayollaridan Oisha roziyallohu anhoning uyida qolishga izn so‘radlar. Chunki, Oisha roziyallohu anho ayollarining ichida eng yoshi edilar. Ayollari ruxsat bergach, o‘sha uyda turdilar va shu uyda, oltmish uch yoshlarida vafot etdilar. Dafn etilgan joylari ham shu uy bo‘ldi.
Ma’lumki, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan keyin o‘rinlariga Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhu xalifa bo‘lganlar. Abu Bakr roziyallohu anhu “Vafot etganimda meni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning oyoq tomonlariga dafn etinglar”, deb iltimos qildilar. Barcha bunga rozi bo‘ldi. U zot ham oltmish uch yoshlarida vafot etdilar va vasiyat qilgan joylariga, Oisha onamizning uyi, Nabiy alayhissalomning oyoq taraflariga dafn etildilar.
Vafotlaridan keyin o‘rnilariga Umar ibn Xattob roziyallohu anhu xalifa bo‘ldilar. U zot ham vafot etsalar, Oisha roziyallohu anhodan shu uyga qo‘yilishga ruxsat so‘radilar. Shunda Oisha roziyallohu anho: “Men bu joyni o‘zimga saqlayotgan edim, mayli, o‘rnimni Umarga berdim” dedilar. Hikmatni qarangki, Umar ibn Xattob roziyallohu anhu ham oltmish uch yoshlarida vafot etib, shu uyga dafn etildilar. Bu uyda bo‘sh joy qolmaganligi bois Oisha roziyallohu anho boshqa yerga qo‘yildilar.
“Qiyomatli do‘st – ajralmas”, deb, bekorga aytilmaydi. Mana bir ming to‘rt yuz yildan o‘tibdiki, bu uch do‘st hali ham bir uyda, bir joyda, hali ham birgalar..!
Savol: Biz tomonlarda qattiq yomg‘ir yog‘ib, Juma va ikki hayit namozlarida odamlar tashqarida namoz o‘qiy olmay, masjid ichiga tiqilib ketadi. Sunnatni almashib o‘qib olishadi, ammo farz namozda buning imkoni yo‘q-ku. Bu holatda qanday yo‘l tutiladi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Bu kabi uzrli hollarda ya’ni savolda zikr qilinganidek, Juma va ikki hayit namozlarida orqadagilar oldingi safdagi namozxonlarning bellariga sajda qilib, namozni ado etsalar bo‘ladi.
Buning kayfiyati shunday: Avvalgi safdagilar odatdagidek ruku va sajda qiladilar. Ularning orqasidagilar esa, rukuda imkon qadar egiladilar, so‘ng sajdada oldingi safdagi odamlarning orqa bellariga boshlarini qo‘yib, sajda qiladilar. Farzni shunday o‘qisalar, sunnatlarni savolda aytilgandek almashib o‘qib olaveradilar. Chunki belga sajda qilish zarurat tufayli joiz bo‘ladi. Sunnat namozni o‘qishda esa, bunday zarurat bo‘lmaydi.
Bundan tashqari, bu kabi uzrli holatlarda oldindagi odamning oyoqlari ustiga yoki o‘zining soniga ham sajda qilish mumkin. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.