Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Fevral, 2025   |   13 Sha`bon, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:02
Quyosh
07:22
Peshin
12:42
Asr
16:11
Shom
17:56
Xufton
19:10
Bismillah
12 Fevral, 2025, 13 Sha`bon, 1446

O‘zbekistonlik ziyoratchilar Umra ziyoratida

8.11.2018   2972   5 min.
O‘zbekistonlik ziyoratchilar Umra ziyoratida

Yurtimiz mustaqillikka erishgach, diniy qadriyatlar tiklandi. Sof Islom diniga bo‘lgan munosabat, qarashlar ham asl holiga qaytdi. Muqaddas dinimizning ulug‘ ibodatlari bo‘lgan Haj va Umra ibodatlarini fuqarolarimiz tomonidan ado etish borasida ham yildan yilga islohatlar amalga oshirilmoqda.

Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo‘yicha qo‘mita va O‘zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan joriy yildan e’tiboran yurtimizdan muborak Umra ibodatlarini ado etish uchun boradigan fuqarolarimizning soni borasidagi cheklovlar olib tashlanganligi, Umra ibodatiga boruvchilar endi avvalgidek faqat yilning bahor faslida yoki Ramazon oyidagina emas, balki butun yil davomida Umra ibodatlariga borishlari mumkin bo‘ldi.

Avvallari muborak safarga boruvchilarga bunday qulay sharoitlar bo‘lmagan. Muborak safarga borish uchun yillar davomida navbatda turilgan. Saudiya Arabistoni mehmonxonalaridagi sharoitlar, avtobuslarda ziyoratchilarni tashish, qo‘yinki Muqaddas ziyoratni amalga oshirish uchun yurtdoshlarimiz juda katta qiyinchiliklarga duch kelar edi.

Xozirda esa, yurtimizdan Umra safariga borgan yurtdoshlarimiz Madinai Munavvara shahrida besh yulduzli “Pullman Zamzam Madina Hotel” mehmonxonasi va Makkai Mukarrama shahrida 4 yulduzli “Al Kiswah Hotel Towers” mehmonxonalarida istiqomat qilmoqdalar. Ziyoratchilarimizga tajribali ishchi guruhi, malakali shifokorlar hamda yurtimizdan borgan mohir oshpazlar ham xizmat ko‘rsatmoqdalar.

Ular tomonidan ziyoratchilar uchun shved stoli shaklida lazzatli ovqatlar tayyorlanmoqda.

 

 

Avvalari ziyoratchilar o‘zlari uchun ajratilgan soatni kutib turishar, oshxonalarda navbat kutib ovqat olishar, shu bilan birga ancha qiyinchiliklarga duch kelgan edilar.

Ushbu mehmonxonalar ikki Haramga ham juda yaqin joyda joylashgan bo‘lib,. Ziyoratchilarni Harami sharifga olib borish uchun kunu-tun davomida eng so‘ngi rusumdagi mikroavtobuslar tashkil qilinganligi o‘z navbatida yurtimizdan borgan ziyoratchilarni besh vaqt namozlarini Harami sharifda o‘qishlari uchun imkon beradi degani.

Bundan esa ziyoratchilarning ko‘ngillari to‘layotganligini ham ko‘rishimiz mumkin.

Makka shahri mehmonxonasida ziyoratchilarimiz ikki kishilik xonalarda istiqomat qilishmoqda. Avvallari esa mehmonxonalardan to‘rt kishilikdan boshlanib, o‘n ikki kishilik xonalarda ham istiqomat qilishgan. Mehmonxonalarda qat’iy ravishda erkaklar alohida, ayollar esa alohida xonalarda istiqomat qilishgan. Bu esa juda katta qiyinchilik tug‘dirardi. Xozirda esa ziyoratchilarimiz mehmonxonalarda mahrami bilan, ya’ni er-xotin yoki ona-bola bo‘lsa bitta xonada yotishlari uchun sharoitlar muhayyo qilingan. Bu esa o‘z navbatida otasi yoki onasi bilan birga kelgan ziyoratchilarimiz ota-onalarining xizmatlarida bo‘lishib, ularning duolarini olishga musharraf bo‘lmoqdalar. Bu esa necha yillardan beri amalga oshmay kelayotgan ishlardan biri edi.

Muborak Umra ziyoratiga borgan yurdoshlarimiz Makkai Mukarrama shahridagi mehmonxonaga kelganlarida ularni Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamni madh etuvchi turli hil nashidalar bilan kutib olinayotganligi, ularning poyiga gullar sepilayotganligi, ularga yuksak e’tibor va ehtirom ko‘rsatilayotganligidan behad kishi ko‘ziga yosh keladi. Makkai Mukarrama shahridagi mehmonxonada ziyoratchilarimizga ko‘rsatilgan yuksak e’tibordan ziyoratchilarimizning ko‘zlaridan yosh kelmoqda.

Aslida ham mana shundoq bo‘lishi ham kerak edida. Zero Alloh ta’oloning baytini ziyoratiga borgan odam Allohning mehmoni bo‘ladi. Allohning mehmonlariga esa shunday izzat va hurmat ko‘rsatilishi kerak.

Madinai Munavvarada yurtdoshlarimiz Payg‘ambarimiz Muhammad mustafo sollallohu alayhi vasallamning Ravzai mutohharalarida ziyorat va ibodatlarda bo‘lmoqda. Shuningdek, ular Madinai Munavvarada Qubo va Qiblatayn masjidlari, Uxud tog‘i ziyoratlarida ham bo‘lishmoqda.

Ushbu muqaddas joylarda ziyoratchilar Islom dini tarixidagi ibratli voqealarni eshitib, duoi-xayrlarda ham jam bo‘lmoqdalar.

Makkai Mukarramada esa, oppoq ehromlar ila muborak Umra amallarini bajarib, muqaddas Ka’bai Muazzamada ibodatlarda qoim bo‘lmoqdalar.

Bu muqaddas joyda Rahmat tog‘i (Arofot), Nur tog‘idagi Hiro g‘ori, Savr tog‘idagi g‘or va dinimiz tarixidagi diqqatga sazovor bo‘lgan maskanlarni ham ziyorat qilmoqdalar.

Yurtimizdan borgan ziyoratchilarimizga ko‘rsatilayotgan yuksak ehtiromdan juda mamnun ekanligini ularning ko‘zlaridan ko‘rish mumkin.

Ular doimo ibodatlarida, duolarida Yurtboshimiz tomonidan amalga oshirilayotgan bunday islohatlar, ko‘lga kiritilayotgan yutuqlar, xalqning g‘amini hamma narsadan ustun qo‘yishi oqibatida muborak ziyoratlarning yaxshi sharoitlarda tashkil qilinayotganligidan xursand bo‘lib, duoi-xayrlar qilmoqdalar.

Alloh ta’olo yurtimizdan borgan barcha yurtdoshlarimizning ibodatlarini O‘zi dargohida qabul aylasin. Yurtboshimizni tinch va salomat qilsin. Doimo xalq dardiga malham bo‘lib, yurt ravnaqiga ravnaq qo‘shib yurishlikning Allohni o‘zi nisibi ro‘zi aylasin.

 

O‘MI Matbuot xizmati

O'zbekiston yangiliklari
Boshqa maqolalar

Alisher Navoiy – ilm va ma’rifat sohibi

9.02.2025   14280   5 min.
Alisher Navoiy – ilm va ma’rifat sohibi

Alloh taolo Qur’onda bunday marhamat qiladi:

"Allohdan bandalari ichidan faqat olimlarigina qo‘rqarlar" (Fotir surasi, 28-oyat). 

Bu oyat bizga ilmning ulug‘ligini va haqiqiy olimlar Allohdan qo‘rqadigan, haqiqat yo‘lida xizmat qiladigan insonlar ekanini bildiradi.

Islom tarixiga nazar tashlasak, ko‘plab allomalar, adiblar va mutafakkirlar ilm-ma’rifat bilan ummatga xizmat qilganini ko‘ramiz. Ana shunday buyuk zotlardan biri Alisher Navoiy bo‘lib,  nafaqat she’riyat, balki tilshunoslik, tasavvuf, axloqiy tarbiya va davlat boshqaruvi sohalarida ham ulkan iz qoldirgan.


Bugungi maqolamizda biz Alisher Navoiyning hayoti, ilmiy va diniy qarashlari va tolibi ilmlar uchun ibrat bo‘ladigan jihatlari haqida fikr yuritamiz.

Navoiy hayoti va ilm yo‘lidagi harakatlari


Alisher Navoiy hijriy 844-yil (milodiy 1441-yil) 9-fevral kuni Hirotda tavallud topgan. Yoshliklaridan Qur’on, hadis, tafsir, fiqh, nahv (arab tili grammatikasi) va mantiq ilmlarini o‘rgangan. Ularning ilmga bo‘lgan muhabbati shunchalik kuchli edi-ki, butun umrini ilm va ma’rifatga xizmat qilishga bag‘ishlagan.


Hazrat Navoiyning ustozlari ichida mashhur olimlar, xususan, Jomiy hazratlari ham bor edi. Jomiy tasavvuf va fiqh ilmlarida yetuk olim bo‘lib, Navoiyning ilmiy va axloqiy shakllanishiga katta ta’sir ko‘rsatgan.
 

Alisher Navoiy ilmni insonni kamolot sari yetaklovchi eng muhim vosita deb bilgan. U shunday degan:

"Jaholatdan ilmu yiroq qilg‘ay,

Bilim ila ko‘ngling charog‘ qilg‘ay". 
 

Bu fikr Qur’onda kelgan quyidagi oyatga mos keladi:
 

"Sen: Biladiganlar bilan bilmaydiganlar teng bo‘ladimi?, deb ayt. Albatta, aql egalarigina eslarlar" (Zumar surasi, 9-oyat)

Demak, ilm odamni zulmatdan nurlarga olib chiqadi va haq yo‘lni ko‘rsatadi.

Navoiyning adabiy meroslari va tasavvufiy qarashlari

2.1. "Xamsa" va axloqiy tarbiya

Alisher Navoiy buyuk fors shoiri Nizomiy Ganjaviy an’analarini davom ettirib, turkiy tilda birinchi bo‘lib "Xamsa"ni yaratdi. "Xamsa" tarkibidagi asarlar:

"Hayrat ul-abror" – axloq va taqvo haqida.
"Farhod va Shirin" – halol mehnatning ulug‘ligi.
"Layli va Majnun" – ilohiy sevgi va tasavvufiy yuksalish.
"Sab’ai sayyor" – taqdir va sinovlar.
"Saddi Iskandariy" – ilm va adolatning ustunligi.

Bu asarlar orqali Hazrat Navoiy insonning ma’naviy kamolotga yetishi, hayotning sinovlariga sabr qilish va Allohga yaqin bo‘lish zarurligini ko‘rsatgan.
 

2.2. "Muhokamat al-lug‘atayn" va tilning sharaflanishi

Alisher Navoiy o‘zining "Muhokamat al-lug‘atayn" asarida turkiy tilning forsiy tildan boy va ifodali ekanini ilmiy jihatdan isbotlagan. Ular shunday degan:

"Kimki turkiy tilda go‘zal so‘z ayta olsa, unga forsiy til kerak emas."

Bu fikr Islom dinidagi har bir millat o‘z ona tilida Allohga xizmat qilishi kerak degan g‘oyaga ham mos keladi.


Qur’onda shunday marhamat qilingan:

"Qaysiki Payg‘ambarni yuborgan bo‘lsak, bayon qilib berishi uchun, o‘z qavmi tili ila yuborganmiz" (Ibrohim surasi, 4-oyat)

Shuning uchun ham Hazrat Navoiy ona tillarini rivojlantirishga katta e’tibor qaratgan va biz bugungi yoshlar ham o‘z tilimizni hurmat qilishimiz lozim.

2.3. Tasavvuf va ilohiy muhabbat

Alisher Navoiy tasavvuf ilmini chuqur o‘rganib, o‘z asarlarida nafsni poklash, dunyoning foniyligi va Allohga muhabbat bilan bog‘lanish masalalarini ko‘p yoritgan:

"Ko‘nglingni dunyo ishi bilan qorama,

Zero Haq rozi bo‘lmas johil banda."


Demak, inson Alloh roziligi uchun yashasa, u dunyo va oxiratda baxtiyor bo‘ladi.

Navoiy va ilm-ma’rifatning jamiyatdagi o‘rni
Alisher Navoiy ilmli jamiyat taraqqiy etishini tushungan holda, quyidagi ezgu ishlarni amalga oshirgan:

Madrasalar, masjidlar va kutubxonalar qurdirgan.
Faqir va yetimlarga yordam bergan.
Adolatli davlat boshqaruvi tamoyillarini ilgari surgan.
Uning bu ishlari Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning "Olimning obiddan fazli huddi oyning boshqa yulduzlardan fazliga o‘xshaydi" degan hadislariga mos keladi.


Xulosa: Navoiydan bizga qanday ibrat bor?

Biz, Alisher Navoiyning ilm yo‘lidagi fidoyiligidan va diniy qarashlaridan ibrat olishimiz lozim. Uning bizga qoldirgan saboqlari quyidagilar:

Ilm olishga intilish va ilmni Alloh yo‘lida foydalanish.
Ona tilimizni hurmat qilish va boyitish.
Axloqiy poklik va adolatni targ‘ib qilish.
Nafs tarbiyasi va tasavvufiy yuksalishga intilish.

Navoiy aytganidek:

"Ilm ila ko‘ngling charog‘ qilg‘ay,

Bilim ahli yuksak bo‘lg‘ay."


Alloh taolo bizni ham Navoiyning ilmiy va axloqiy merosidan ibrat olib, ummatga foyda keltiruvchi ilm egalaridan bo‘lishimizni nasib etsin!

Zarifaxon Abduqahhorova, 

Toshkent islom instituti talabasi