Har yili O‘zbekiston musulmonlari idorasi tasarrufidagi masjidlar imom-xatib va imom-noiblari o‘rtasida an’anaviy tarzda “Yil imomi” ko‘rik tanlovi o‘tkazib kelinar edi. Joriy yildan esa mazkur tanlov O‘zbekiston musulmonlari idorasining 2018 yil 10 sentyabrdagi 01/A092-sonli buyrug‘i asosida “Eng ma’rifatli imom” nomi ostida yangi Nizom asosida o‘tkazildi.
Tanlovning maqsadi – bugungi taraqqiyot talablariga javob beradigan, kuchli ilmiy salohiyatga ega, yuqori kasbiy mahorat sohibi bo‘lgan, tashabbuskor, ilg‘or fikrli, innovatsion g‘oyalar muallifi, zamonaviy axborot texnologiyalaridan yetarlicha foydalana oladigan va keng xalq ommasiga o‘z fikrini yetkazish qobiliyatiga ega bo‘lgan eng iqtidorli, faol imom-xatiblarni aniqlash va qo‘llab-quvvatlashdan iboratdir.
Uch bosqichda o‘tkazilishi belgilangan tanlovning birinchi shahar-tuman bosqichi g‘oliblari 15 oktyabr kuni Namangan shahridagi “Yahyoxon to‘ra” jome masjidida o‘tkazilgan viloyat bosqichida o‘zaro bellashdilar.
Tanlov Qur’oni karim tilovati bilan boshlandi. O‘zbekiston musulmonlari idorasining Namangan viloyat vakili, viloyat bosh imom-xatibi Abdulhay Tursunov so‘zga chiqdi. U joriy yilgi tanlov O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 16 apreldagi “Diniy-ma’rifiy soha faoliyatini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 15 banddan iborat tarixiy farmoni hamda “Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida”gi Qonunda belgilangan vazifalar ekanini ta’kidladi.
O‘tkazilayotgan ko‘rik-tanlovdan ko‘zlangan maqsad yurtimizni yuqori saviyali, kuchli bilimga ega diniy kadrlar bilan ta’minlash, imomlarning malaka va ko‘nikmalarini yanada rivojlantirish ekanini aytdi.
Xususan, ularni qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlarntirish maqsadida o‘tkazilayotgani, yurtimizda diniy-ma’rifiy sohaga, ilm ahliga ko‘rsatilayotgan e’tiborga alohida to‘xtaldi. Davlatimiz rahbari va Musulmonlar idorasi rahbariyatiga tanlov ishtirokchilari nomidan tashakkurlar aytdi.
Shuningdek, tanlovda imomlardan tashqari masjidlarda jonkuyarlik bilan xizmat qilib kelayotgan, o‘z ustida muntazam ish olib borayotgan bir guruh xodimlar ham taqdirlanadi deb, barcha ishtirokchilarga omad va muvaffaqiyatlar tiladi.
Tanlovda kuzatuvchi sifatida ishtirok etgan O‘zbekiston musulmonlari idorasi mas’ul xodimi Muhammadayyub domla Homidov ham so‘zga chiqdi.
U kishi O‘zbekiston musulmonlari idorasi Rahbariyatining salomini tanlov ishtirokchilariga yetkazib, haqiqatda Namangan viloyatida bu yilgi tanlovga o‘zgacha ishtiyoq bilan katta tayyorgarlik ko‘rilganini e’tirof etdi hamda tanlov ishtirokchilariga omad tiladi.
Tanlovda ishtirokchilarning chiqishlari hakamlar hay’ati tomonidan baholab borildi hamda tanlov so‘ngida natijalar e’lon qilindi:
“Eng ma’rifatli imom” tanlovining Namangan viloyat bosqichi g‘oliblari:
I-o‘rin: Umurzakov Kodirjon Djurayevich (Pop tumani “Muhammadjon qori” jome masjidi imom-xatibi)
II-o‘rin: Usmonov Ibodullo Ismoilxonovich (Kosonsoy tumani “Eshonbobo” jome masjidi imom-xatibi)
III-o‘rin: Xapizov Shamsiddin Axmedovich (Namangan tumani “Xalil hoji” jome masjidi imom-xatibi)
“Eng ko‘p obuna uyushtirgan imom”
- Hamroqulov Kamoliddin (Norin tumani “Haqqulobod” jome masjidi imom-xatibi
“Eng ko‘p maqola nashr etgan imom”
- Isaqov Abdulvohid (Namangan shahar “Miryoqubboy Mirhakimboy” jome masjidi imom-xatibi)
“Eng obod masjid”
- Namangan shahar “Mavlono Aliyyul qori” jome masjidi (masjid imom-xatibi Hamdamov Abdulbosit)
“Eng targ‘ibotchi imom”
- Tursunov Shukrullo (Namangan shahar “Abu Hanifa” jome masjidi imom-xatibi)
“Eng ta’sirli ijodiy ish”
- Ikramov Obidxon (Namangan viloyat bosh imom-xatibining o‘rinbosari “Jazariy matni” hamda “Qur’oni karim tilovatida vaqf va ibtido” rukni ostida chop etilgan asarlari uchun)
“Eng xushovoz muazzin”
- Yusupov Nosirxon (Kosonsoy tumani “A’loxon mahdum” jome masjidi muazzini)
“Eng ishbilarmon mutavalli”
- Siddiqov Xasanxon (Uychi tumani “Mashhad mozor” jome masjidi mutavallisi)
“Eng mirishkor bog‘bon”
- Rizayev Ma’murjon (Pop tumani “Kichik Xo‘jaobod” jome masjidi bog‘boni)
“Eng namunali tahoratxona”
- Namangan shahar “Mahdum eshon” jome masjidi tahoratxonasi (masjid imom-xatibi Shaxobitdinov Bositxon)
“Eng zamonaviy qorovulxona”
- Namangan shahar “Abu Yusuf” jome masjidi qorovulxonasi (masjid imom-xatibi Yusupov Bositxon)
“Eng boy kutubxona”
- Namangan shahar “Abu Yusuf” jome masjidi kutubxonasi (masjid imom-xatibi Yusupov Bositxon)
G‘oliblar Namangan viloyat vakilligining diplom va tashakkurnomasi hamda esdalik sovg‘alari bilan taqdirlandilar.
O‘zbekiston musulmonlari idorasining
Namangan viloyat vakilligi
Matbuot xizmati
Masjidi Nabaviy Madina shahrida joylashgan bo‘lib, Islom tarixidagi eng muqaddas joylardan biridir. Masjid Muhammad sollallohu alayhi vasallam tomonidan hijratning birinchi yilida, 622 yili barpo etilgan va musulmonlar uchun Makkadagi Masjidul Harom va Quddusdagi Masjidul Aqsodan keyingi uchinchi muqaddas masjid hisoblanadi. Masjidi Nabaviydagi mehroblar masjidning tarixiy va ma’naviy ahamiyatini aks ettiradi.
Mehrob – masjidda namoz vaqtida imom turadigan va qiblani ko‘rsatuvchi joy. Masjidi Nabaviydagi kengaytirishlar va qayta qurish jarayonlarida mehroblar o‘zgarib borgan. Masjidning dastlabki ko‘rinishi sodda shaklda bo‘lib, mehrob ham biror bir narsa bilan belgilanmagan. Keyinchalik, Umaviylar, Abbosiylar, Usmoniylar va Saudiylar davrida mehroblar naqshinkor san’at namunalari bilan bezatildi.
1. Payg‘ambar mehrobi. Mehrobi Nabaviy Masjidi Nabaviydagi eng muhim va asosiy mehrobdir. Mehrob Ravzada, Payg‘ambar alayhissalomning qabrlari va minbarlari orasida joylashgan. Payg‘ambar alayhissalom davrlarida U zot namoz o‘qigan joyda biror belgi bo‘lmagan, 707-710 yilda ilk bor Umaviy xalifasi Valid ibn Abdulmalik tomonidan bu joyga birinchi mehrob o‘rnatilgan.
Masjidda hozirgi shakldagi mehrob 1482 yilda Mamluk sultoni Qaytbey tomonidan qurilgan bo‘lib, keyinchalik Usmonlilar va Saudiya podshohi Fahd davrlarida ta’mirlangan. Mehrob tilla bilan qoplangan xattotlik yozuvlari va go‘zal naqshlar bilan bezatilgan.
2. Usmoniy mehrobi. Mehrobi Usmoniy hozirda ko‘p foydalaniladigan asosiy mehrob bo‘lib, Usmon ibn Affon roziyallohu anhu davrida 651 yilda masjid kengaytirilganidan qurilgan. Qibla devorining markazida joylashgan Usmon ibn Affon mehrobi o‘rnida dastlab belgi bo‘lgan.
3. Mehrobi tahajjud. Mehrob Payg‘ambar alayhissalom tahajjud namozini o‘qigan joyni bildiradi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning tungi namozlarini Masjidi Nabaviyning ustunlaridan biri yonida o‘qir edilar. Keyinchalik bu ustun yonida mehrob qurildi, ammo so‘nggi yillardagi qayta ta’mirlash ishlarida olib tashlandi va uning o‘rniga Qur’oni karim mus'haflari uchun kitob javoni o‘rnatilgan.
4. Sulaymoniy mehrobi. Mehrobi Sulaymoniy Hanafiy mehrobi deb ham nomlanadi. Sulaymoniy mehrobi Ravzadan tashqarida, Payg‘ambar alayhissalom minbarlarining o‘ng tomonida joylashgan. Bu mehrob hanafiy mazhabidagilarning namozgohi bo‘lgan. 1532 yili Sulton Sulaymon I buyrug‘i bilan bunyod etildi.
5. Fotima mehrobi. Fotima rohiyallohu anho uylari yaqinida, tahajjud mehrobining janubida, Nabiy alayhissalom hujralari atrofida joylashgani, maqbara o‘ralgani bois mehrob ko‘rinmaydi.
Po‘latxon Kattayev,
TII Hadis va islom tarixi fanlari kafedrasi katta o‘qituvchisi.