Ibn Qayyim rahimahulloh aytadi: “Sahobai kiromlar urushda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni o‘z tanalari bilan himoya qilar edilar. Ular u zot alayhissalomning atroflarida urushib, o‘ldirilardilar”.
Banu Diynor qabilasidan bo‘lgan bir ayol. Uning eri, akasi va otasi Uhudda shahid bo‘ldi. Unga yaqinlari halok bo‘lgani haqida xabar berilganda, u “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga nima bo‘ldi?” deb so‘radi. Odamlar “Ey Ummu Falon, u zot yaxshilar” deyishdi. Ayol odamlardan “U zot alayhissalomni menga ko‘rsatinglar. Ko‘zim bilan ko‘rayin” deb iltimos qildi. Ular Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga ishora qilishdi. Ayol sevikli Payg‘ambarimiz alayhissalomni ko‘rgach, “Siz (ni ko‘rganim)dan keyin boshqa barcha musibatlar arzimasdir” dedi.
Ibn Murdavayhi rahimahulloh Oisha onamiz roziyallohu anhodan rivoyat qiladilar: “Bir kishi Nabiy sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga keldi va “Ey Rasululloh, albatta, siz men uchun o‘zimdan ham sevikliroqsiz. Siz men uchun ahli oilamdan ham sevikliroqsiz. Siz men uchun bolamdan ham sevikliroqsiz. Men uyda o‘tirgandim. Sizni esladim. Sizni ko‘ray deb sabrim chidamay, huzuringizga keldim. Endi sizga nazar solay” dedi”.
Abu Bakr Siddiq roziyallohu anhu aytadilar: “Jonim qo‘lida bo‘lgan Zotga qasamki, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga yaqin bo‘lish men uchun oilam, qarindoshlarimga yaqin bo‘lishdan ko‘ra mahbubroqdir”.
Ibn Murdavayhi rahimahulloh rivoyat qiladilar: “Umar ibn Xattob roziyallohu anhu Nabiy sollallohu alayhi vasallamning amakilari Abbosga qarata: “Islomni qabul qiling! Allohga qasamki, sizning islomni qabul qilishingiz men uchun Xattobning musulmon bo‘lishidan ko‘ra mahbubroqdir” dedilar.
Umar roziyallohu anhu bu gapni aytishlariga sabab shuki, Nabiy sollallohu alayhi vasallamning amakilari Abbos roziyallohu anhuning musulmon bo‘lishlari Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni ko‘proq xursand bo‘lishlariga sabab bo‘lardi.
Imom Muslim rahimahulloh Amr ibn Oss roziyallohu anhudan rivoyat qiladilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan ko‘ra biror kishi men uchun sevikliroq emas va ko‘zimga ulug‘vorroq bo‘lib ko‘rinmaydi ham. U zot alayhissalomni ulug‘laganimdan biror marta ko‘zim bilan u zotning yuzlariga tikilib qaray olmaganman. Agar mendan u zotni vasf qilib berishni so‘ralsa, bu ishni qilolmayman. Chunki men u zotning yuzlariga tikilib qaray olgan emasman”.
Is'hoq Tujaybiy rahimahulloh aytadilar: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam Rafiyqul A’loga ko‘chganlaridan so‘ng sahobai kiromlar qachon u zotni eslasalar, boshlari egilib, badanlari titrab, barchalari yig‘lab yuborar edilar”.
Qozi Iyoz rahimahulloh aytadilar: “Shuningdek, tobeinlardan ham ko‘plari shunday edilar. Ba’zilari u zot alayhissalomni yaxshi ko‘rganlaridan, sog‘inganlaridan shunday bo‘lsalar, ba’zilari u zot alayhissalomning haybat va viqorlaridan shunday qilishardi”.
Mus’ab ibn Abdulloh rahimahulloh aytadilar: “Agar imom Molikning huzurida Nabiy sollallohu alayhi vasallam zikr qilinsalar, u kishining ranglari o‘zgarar, egilib qolar edilar. Hatto bu hol birga o‘tirganlarga og‘ir kelardi. Bir kuni Imom Molik rahimahullohga shu ishlari haqida aytildi. Shunda u zot “Agar sizlar ham men ko‘rgan narsani ko‘rganingizda, mendan sodir bo‘lgan ish uchun meni koyimagan bo‘lardingiz.
Muhammad ibn Munkadirni ko‘rganman. U qurrolarning sayyidi edi. Agar undan biror hadis so‘rasak, u shunaqa yig‘lardiki, bizning rahmimiz kelib ketardi.
Ja’far ibn Muhammadni ko‘rganman. U sertabassum, hazilkash odam edi. Agar uning yonida Nabiy sollallohu alayhi vasallam zikr etilsalar, rangi sarg‘ayib ketardi. Uning faqatgina tahoratli holdagina Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan hadis rivoyat qilishini ko‘rganman. Bir muddat uni ziyorat qilganimda, uni faqat uch xislatdan biri ustida ko‘rganman: yo namoz o‘qiyotgan, yo sukut qilib o‘tirgan yoki Qur’on o‘qiyotgan holatda bo‘lardi. Foydasiz gaplarni umuman gapirmas edi. U Alloh azza va jalladan qo‘rqadigan olimlar va obidlardan biri edi.
Abdurrohman ibn Qosim Nabiy sollallohu alayhi vasallamni zikr qilgan paytda, yuziga nazar solinsa, uning yuzidan xuddi qon chiqayotgandek bo‘lardi (ya’ni qizarib ketardi). Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning haybatlaridan uning og‘zidagi tili qurib qolardi.
Omir ibn Abdulloh ibn Zubayrning ziyoratiga bordim. Uning oldida Nabiy sollallohu alayhi vasallam zikr qilinsalar, yig‘layverib, hatto ko‘zida yosh qolmas edi.
Zuhriyni ko‘rdim. U odamlarga ulfat, qadrdon kishi edi. Agar uning huzurida Nabiy sollallohu alayhi vasallam zikr qilinsalar, go‘yo u seni, sen esa uni tanimaydigandek bo‘lib qolar edi.
Safvon ibn Sulaymning oldiga borib turardim. U g‘ayratli obidlardan edi. Agar Nabiy sollallohu alayhi vasallam zikr qilinsalar, yig‘lardi. Yig‘isi davom etaverganidan odamlar o‘rnilaridan turib, uning oldidan ketardilar”.
Imom Molik rahimahulloh Hadisi sharif o‘qiyotganlarida ranglari o‘zgardi. O‘qib bo‘lganlaridan keyin shogirdlari “Boya hadis o‘qiyotganingizda yuzingizda biroz o‘zgarish bo‘ldi. Buning sababi nima, ustoz?” deb so‘rashdi. Imom Molik rahimahulloh “Chayon chaqib oldi” deb javob berdilar. Shogirdlari hayratlarini yashirolmay, “Nega unda hadis o‘qishni to‘xtatmadingiz?” deb so‘rashganda, buyuk imom mana bu olamshumal javobni bergan ekanlar: “RASULULLOH SOLLALLOHU ALAYHI VASALLAMNING SO‘ZLARINI BO‘LGIM KЕLMADI!”
Alloh taolo bizga ham shunday muhabbat ato etsin! Qiyomatda, Jannatda u zot alayhissalom bilan birga bo‘lishimizni nasib etsin!
Internet ma’lumotlaridan
Nozimjon Iminjonov tarjimasi
Dunyo ilm-fan rivojida Islom ma’rifati va madaniyatining o‘rni beqiyosdir. Ko‘plab allomalar va ulamolarning ma’naviy-ilmiy asarlari o‘z davridan hozirgi vaqtgacha ahamiyatini yo‘qotmasdan ilm-fan taraqqiyotiga muhim manba sifatida e’tirof etib kelinmoqda. Umumjahon e’zozlagan olimlar va ulamolar Bog‘dod, Damashq, Samarkand, Buxoro, Granada va Tripoli kabi shaharlarda yashab ijod qilganlar. Ular: Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Dorimiy, Imom Moturidiy, Mahmud Zamahshariy kabi ulamolar dinimiz rivojiga hissa qo‘shgan. Abbosiylar davridan boshlab Tripoli shahri mana bir necha asrdirki ilm-fan markazi bo‘lib qolmoqda. Fotimiylar davrida esa Tripoli shahri poytaxt bo‘ldi. Halifa Ibn Ammor Tripolini ilm markaziga aylantirdi va o‘z davrining eng yirik kutubxonalaridan biri ochildi. Manbalarga ko‘ra unda yuz ming jild kitob mavjud edi. Uning davrida olimlar, ulamolar va yozuvchilar ulug‘langan. Ularga g‘amxo‘rlik qilingan va alohida halifa e’tirofida bo‘lishgan.
Hozirgi kunda ham Tripolida nufuzli xalqaro tashkilotlar, universitetlar, kutubxonalar va ilmiy tadqiqot markazlari faoliyat yuritib kelmoqda. Shahar ulamolar, olimlar, tadqiqotchilar va talabalar bilan gavjum. Poytaxtning o‘zida 100 dan ko‘p nufuzli universitetlar mavjud. Tripoli universiteti esa o‘zida ham diniy va dunyoviy ilmlarni jamlagani bilan boshqa universitetlardan ajralib turadi. Ushbu dargoh “200 nufuzli Islom universitetlari” ro‘yxatiga kiritilgan. Tripoli universiteti 1957 yilda tashkil etilgan bo‘lib, hozirgi kunda 70 000 dan ortiq talabalar bu dargohda ta’lim olib kelishmoqda. U turli yo‘nalishdagi 20 ta kollejni birlashtiradi. Islomshunoslik, Ilohiyat, Fiqh, Huquqshunoslik, Tibbiyot, Xorijiy tillar va Iqtisodiyot kabi fakultetlardan tashkil topgan. Tripoli universiteti dinimiz qadriyatlari doirasida rivojlanishni va ilmiy tadqiqotlarni qo‘llovchi ta’lim muassasasidir. Universitetning maqsadi talabalarga Islom dini va axkomlari asosida ilmiy va axloqiy ta’lim berish va turli dunyoviy bilimlarni o‘rgatishdir. Tripoli universitetining o‘ziga hos jixati shundaki har bir talaba moliyaviy savodxonlik va tadbirkorlikni o‘rganishi shart. Tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi talabalar universitet tomonidan rag‘batlantiriladi.
Islomshunoslik yo‘nalishi talabalari o‘quv dasturi davomida Quroni karimni to‘liq yod olishi, shariat asoslarini o‘rganishi, Islom tarixi, Hadis ilmi, Meros taqsimoti, og‘zaki va yozma nutq san’ati kabi fanlarni o‘zlashtirishi talab qilinadi. Islomning sof fitratini namoyish etish, ilm olish va uni ulashish ushbu yo‘nalish fakultetining maqsadidir. Adashgan oqimlar va ekstremistik qarashdagi guruhlarni Quron va hadis orqali ezgu yo‘lga chorlash ularning vazifasidir.
Tripoli universitetida 3450 ta ilmiy nashr faoliyat ko‘rsatadi. Ularda talabalarning ilmiy ishlari, amaliyot va tadqiqotlar natijalari keltirilgan. Misol tariqasida, “Islom ta’limini o‘rganishda Qur’oni Karimning ta’siri”, Ahmad Abdul Salam Abu Moziriqning “Irshod al-Hiron” kitobi haqida, Shayx Abu Abdulloh Muhammad bin Ali al-Xorubiyning “Riyod al-Azhar” va “Sirlar xazinasi”ning lingvistik talqini kabi ilmiy izlanishlar va maqolalar nashrlar orqali keng ommaga berib boriladi.
Shohruh UBAYDULLOH