Islom dunyosining mashhur olimi shayx Muhammad Avvoma hazratlari yurtimizda mehmon bo‘lib turibdi. 

Fazilatli ustoz, alloma, muhaqqiq, muhaddis shayx Muhammad ibn Muhammad Avvoma 1940 yil 1 yanvarda Suriyaning Halab shahrida tug‘ildi. Alloma asosiy ilm tahsilidan avval shayx Muhammad Salqiniy rahimahullohning dars halqalariga qatnashar edi. 

So‘ngra fazilatli alloma, shayx Abdulloh Sirojiddin hazratlaridan ta’lim ola boshladi. 1957 yildan esa alloma, fazilatli shayx Muhammad Abdulfattoh Abu G‘udda rahimahullohdan ham dars ola boshladi. 

Ushbu ikki ulug‘ allomalar Muhammad Avvomaning asosiy ustozlari bo‘lib, U ushbu ikki zotning xos va eng ilg‘or shogirdiga aylandi.

 

 

1962 yil Islom shariati kulliyotiga o‘qishga kirib, 1967 yil o‘qishni tamomlagach, ustozlari shayx Abdulloh Sirojiddin hazratlari tavsiyasiga ko‘ra Sha’boniya madrasasida dars bera boshladi. Shu yilning o‘zida uni ushbu madrasaga muallim va kutubxona boshlig‘i qilib tayinlashdi. 1979 yil Suriyadan ketguniga qadar ushbu madrasada ta’lim berib, ba’zi vaqtlarda ushbu madrasani boshqardi. 

Alloma Misrga safar qilib, u yerda ko‘plab katta allomalar bilan uchrashdi. Ular ichida: Shayx Ahmad ibn Siddiq G‘umoriy, shayx Abdulloh ibn Siddiq G‘umoriy, shayx Abdulvahhob Abdullatif, shayx Muhammad Abu Zahra rahimahumullohlar ham bor edi. 

Muhammad Avvoma hazratlari juda zakiy fahm va o‘tkir tafakkurga ega bo‘lib, Halab ahli uni bu xislatlarini munosib qadrlab, ikki buyuk alloma ustozlari qatorida ko‘rishar edi. 

Yosh yigitlik davridanoq, shayx “Raud” masjidiga ustozlikka tayinlangan bo‘lib, bu masjid o‘sha vaqtda ilm markazi hisoblanardi.

 

 

Muhammad Avvoma hazratlarining ustozi, alloma, shayx Abdulfattoh Abu G‘udda rahimahulloh u haqida shunday degan: “Muhammad Avvoma mening kechagi kunlardagi shogirdim va bugungi kundagi do‘stimdir”. Katta alloma zot, shogirdining ilmini munosib qadrlab, “Muhammad Avvoma – buyuk olim va tadqiqotchidir”, degan edi. 

Shayx Muhammad Avvoma 1980 yil Madinai munavvaraga ko‘chib o‘tdi. U yerdagi Islom universitetiga joylashib, “Payg‘ambar alayhissalom sunnatlari va siyratlari” nomli bo‘lim ochdi. 

Muhammad Avvomaning birinchi tahqiqi “Ittihoful muhra” kitobiga bag‘ishlangan edi. U 1986 yil Islom tarixi kulliyotiga asos soldi. 12 yil mobaynida “Dorul qibla” nashriyotida ham ishladi.

 

 

Alloma daqiq uslub va keng qamrovli fikrga ega bo‘lib, uning “Asar al-hadis ash-sharif fiy ixtilof al-aimma al-fuqaho” va “Adabul ixtilof fiy masoil al-ilm vaddiyn” kitoblari bu xislatlarini tasdiqlaydi. 

Allomaning jarh va ta’dilga oid fikrlari keng qamrovli va ajib misollardan iboratdir. 

Alloma tadqiqot, tahqiq va ta’liq masalasida benazirlardan bo‘lib, shayx Muhammad Said Tantoviy rahimahulloh u haqida “Olamda tadqiqot bo‘yicha biron bir kishini Muhammad Avvomadan ilmliroq ekanini bilmayman”, deb bejizga aytmagan edi. 

Allomaning “Asar al-hadis ash-sharif fiy ixtilof al-aimma al-fuqaho”, “Adab al-ixtilof fiy masoil al-ilm vad-din” nomli asarlari bir necha tillarga tarjima qilinib, Islomiy o‘quv yurtlarida darslik sifatida o‘qitiladi. 

 

Allomaning asarlari 

Musnadu Umar ibn Abdulaziz. Alloma ushbu kitobning hadislarini sharhlab, uning rivoyatlarini mukammallashtirib, hadislarning roviylarni yozgan. 

Al-Ansob lis-Sam’oniy. Ushbu asarning bir qismini sharh qilgan. 

Taqrib at-Tahzib. Hofiz ibn Hajar kitobi tahqiqi. 

Al-Koshif liz-Zahabiy. 

Majolisu ibn Nosiriddin ad-Dimashqiy. 

Min sihoh al-hadis al-qudsiyya. 

Al-muxtor min faroid an-nuqul val-axbor. 

Al-qavl al-badi’ fis-solati alal habib ash-shafi’ sollallohu alayhi vasallam. 

Sharhu Sunan Abu Dovud. Tahqiq va ta’liq qilgan. 

Shamoili Muhammadiyya. Imom Termiziyning kitoblari tahqiqi. 

Musonnaf ibn Abi Shayba. Tahqiq va taxrij va nasslarini quvvatlagan. Ushbu asar o‘n olti yillik mehnat samarasidir. 

Dirosatu hadisiyya. 

Xutuvot al-manhajiyya. 

Rivoya al-hadis ash-sharif bilma’no. 

Maolim al-irshodiyya lisano’a tolib ilm. 

Hujjiyatu af’oli Rasululloh sollallohu alayhi vasallam usuliyyan va hadisiyya. 

Tadrib ar-roviy. Tahqiq. 

Alloh taolo shayx Muhammad Avvoma hazratlarini O‘z panohida asrasin!