Alloh taolo O‘z fazlu marhamati ila jamiki maxluqotni yaratgach, O‘zining yanada go‘zal ijodini namoyon etishga qaror qildi. U Odam alayhissalomni va uning avlodlarini yaratdi, ularni Yer yuziga tarqatib yubordi, so‘ng esa ularga haq yo‘lni ko‘rsatib, hidoyatga boshlovchi rasullarini yubordi. Alloh taolo muborak Kalomida:
وَلِكُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولٌ فَإِذَا جَاء رَسُولُهُمْ قُضِيَ بَيْنَهُم بِالْقِسْطِ وَهُمْ لاَ يُظْلَمُونَ
“Har ummatning o‘z Payg‘ambari bordir. Qachonki ularga Payg‘ambarlari kelsa, oralarida adolat ila hukm chiqarilur. Ularga zulm qilinmas” (Yunus, 47);
إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيراً وَنَذِيراً وَإِن مِّنْ أُمَّةٍ إِلَّا خلَا فِيهَا نَذِيرٌ
“Albatta, Biz seni haq ila xushxabarchi va ogohlantirguvchi etib yubordik. Qaysi bir ummatki bo‘lsa, unda ogohlantirguvchi bo‘lgan” (Fotir, 24).
Har bir rasul va nabiy o‘z ummatiga Alloh taoloning haqiqatini yetkazgan. So‘zlarining rostligini tasdiqlash uchun ularga maxsus ilm va mo‘jizalar ato qilingan. Mo‘jizaning allaqanday sehrgarlik yoki fokusga aslo aloqasi yo‘q. U faqat Buyuk Yaratuvchining bemisl qudratini namoyon etish uchun Rabbimizning O‘zining irodasi ila sodir bo‘ladi. Abu Hurayra roziyallohu anhu Payg‘ambar sollallohu alayhi va sallamdan qilgan hadisi sharifda “Payg‘ambarlarning barchasiga odamlar ularning gaplari rostligiga ishonishi uchun maxsus bilimlar ato qilingan. Mening mo‘jizam – Qur’oni karimdir. Umid qilamanki, Qiyomat kunida o‘tgan jamiki payg‘ambarlar ummatidan mening ummatimning soni ko‘p bo‘ladi” (Imom Buxoriy), deyilgan.
Insoniyatning otasi va birinchi payg‘ambar Odam alayhissalomga Alloh taolo ko‘plab mo‘jizalar ato qilgan.
Odam alayhissalomning Alloh taoloning xalifasi bo‘lib yaralishi
Parvardigorimiz Odamni yaratib, uni yer yuziga O‘zining xalifasi etib tayinlashini farishtalariga xabar qilgani quyidagi oyati karimada bayon qilingan:
وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلاَئِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُواْ أَتَجْعَلُ فِيهَا مَن يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاء وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ |
وَعَلَّمَ آدَمَ الأَسْمَاء كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمْ عَلَى الْمَلاَئِكَةِ فَقَالَ أَنبِئُونِي بِأَسْمَاء هَـؤُلاء إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ |
قَالُواْ سُبْحَانَكَ لاَ عِلْمَ لَنَا إِلاَّ مَا عَلَّمْتَنَا إِنَّكَ أَنتَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ |
قَالَ يَا آدَمُ أَنبِئْهُم بِأَسْمَآئِهِمْ فَلَمَّا أَنبَأَهُمْ بِأَسْمَآئِهِمْ قَالَ أَلَمْ أَقُل لَّكُمْ إِنِّي أَعْلَمُ غَيْبَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَأَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا كُنتُمْ تَكْتُمُونَ “Esla, vaqtiki Rabbing farishtalarga: "Men yer yuzida xalifa qilmoqchiman", dedi. Ular: "Unda fasod qiladigan, qon to‘kadigan kimsani qilmoqchimisan? Va holbuki, biz Senga tasbih, hamd aytib va Seni ulug‘lab turibmiz", dedilar. U: "Men siz bilmaganni bilaman", dedi. Va U zot odamga ismlarning barchasini o‘rgatdi, so‘ngra ularni farishtalarga ro‘baro‘ qildi. Keyin: "Agar rostgo‘ylardan bo‘lsangiz, anavilarning ismlarini Menga aytib bering", dedi. Ular:"Ey pok Parvardigor! Bizda Sen bildirgandan boshqa ilm yo‘q. Albatta, Sening O‘zing biluvchisan va hikmatli zotsan", dedilar. U zot:"Ey Odam, bularga u narsalarning ismlarini aytib ber", dedi. Ularga o‘sha narsalarning ismlarini aytib bergan chog‘ida, "Men sizlarga osmonlaru yerning g‘aybini bilaman va sizlar berkitmaganu berkitgan narsalarni ham bilaman demabmidim", dedi (Baqara, 30-33). |
Yovvoyi hayvonlar bilan so‘zlashishi
Odam alayhissalomga yovvoyi hayvonlar bilan muomala qilish, ya’ni ularni qo‘lga o‘rgatib xonakilashtirish ilmini ham o‘rgatdi va unga ming yilga yaqin umr ato qildi. Shu vaqt mobaynida uning juda ko‘p avlodlari tug‘ildi va dunyo bo‘ylab tarqalib ketdi. Odam alayhissalom ularning makonlariga borar va haq yo‘lidan saboqlar berar edi. Bir safar navbatdagi qabilaning maskaniga borib ulardan hol-ahvol so‘raganida, qabiladagilar o‘rmonda yashaydigan yirtqich hayvonlardan shikoyat qiladi.
– Shu vaqtga qadar hayvonlar bu qadar shafqatsiz emas edi. Yirtqichlar bizga to‘satdan tashlanib qoladi, biz buning sababini bila olmayapmiz, – deydi ular. Shunda Odam alayhissalom tepalikka chiqib baland ovozda:
– Ey o‘rmondagi yovvoyi hayvonlar, tezda mening oldimga kelinglar, – deydi.
Bu chaqiriqni eshitib, hayvonlar uning atrofida jam bo‘ladi.
– Bu odamlar mening bolalarim va avlodlarim! Siz nega ularga tashlanyapsiz, nega yashashiga qo‘ymayapsiz? Ular sizdan shikoyat qilmoqda, – deydi hayvonlarga.
– Bu qabila orasida g‘iybat va mish-mish avj olib ketdi. Alloh taoloning irodasi ila biz ularga jazo sifatida tushirildik, ular ana shu illatlaridan tavba qilmagunlaricha bu hol davom etaveradi, – deb javob qildi hayvonlar.
Bu javobni eshitgan qabila ahli hayratdan yoqa ushlab qoldi. Odam alayhissalom qabilaga yuzlanib:
– Ey bolalarim, qilgan gunohlaringizga tavba qiling va g‘iybatchilikka va mish-mishlarga barham bering, – deydi.
Odamlar tavba qilib, hidoyat yo‘ilga tushib oldi va shundan keyin yirtqich hayvonlarning ular bilan ishi bo‘lmay qoldi.
Uzoq masofani qisqa vaqtda bosib o‘tishi
Odam alayhissalomning yana bir mo‘jizasi – uning uzoq masofani qisqa vaqtda bosib o‘tishidir. Odam alayhissalom bilan Havvo onamiz yerga tushirilganda Alloh taolo ularni bir-biridan juda uzoq masofaga tushirgan: Havvo onamiz Arabiston yarimorolidagi hozirgi Jidda shahri hududiga tushgan bo‘lsa, Odam alayhissalom Shri-Lanka orollariga tushgan. Ular bir-biridan ayriliqda 40 yil (ayrim rivoyatlarda 200 yil) yashagan deyiladi. Nihoyat Alloh taolo ularning tavbasini qabul qilib, birlashishga izn berganida tong chog‘i yo‘lga chiqqan Odam alayhissalom peshin vaqti kirmasdan Havvo onamizning qoshiga yetib kelgan edi. Bunga o‘xshash hodisalar ularning hayotida ko‘p bo‘lgan va u bir necha bor Hindistonga borib kelgan.
Toshdan sizib chiqqan suv manbai
Oradan yillar o‘tdi, Odam alayhissalomning avlodlari soni tobora ko‘payib boraverdi. Ularning orasida ba’zilari haq yo‘lidan toyib ketdi va Alloh taoloning hukmlarini bajarishdan bo‘yin tovlay boshladi. Masalan, Odam alayhissalomning o‘g‘li Qobil va uning farzandlari qirq yil dindan uzoqda yashadilar. Qirq yildan so‘ng Alloh taolo Odam alayhissalomga:
– Qobilning avlodlarini haqqa da’vat et! – deb amr qildi.
Odam alayhissalom ularning qabilasiga borib haq yo‘liga da’vat eta boshladi. Ammo qanchalik harakat qilmasin, qavm uning gaplariga quloq solmadi. a nihoyat kunlarning birida ular bobokaloniga:
– Bizga bir mo‘jiza ko‘rsating, shundan keyin biz sizga ishonamiz, – dedilar.
– Aynan qanday mo‘jiza ko‘rishni istaysiz? – deb so‘radi Odam alayhissalom.
Ular bir katta toshni ko‘rsatib:
– Ana shu toshdan suv chiqsin, – dedilar.
Shunda Odam alayhissalom qo‘lini toshga qo‘ydi va toshdan tiniq va shirin suv otilib chiqdi. Bu mo‘jizani ko‘rib ular imonga keldi va Odam alayhissalom sajda qilib avlodlari yashaydigan qishloqqa sersuv buloq ato qilgani uchun Alloh atologa hamdu sano aytdi.
Damin JUMAQUL tarjima qildi.
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Internet, telefon va shu kabi boshqa jihozlarda harom narsalarni tomosha qilish.
Alloh taolo aytadi: «Mo‘minlarga ayting, ko‘zlarini tiysinlar, iffatini saqlasinlar. Mana shu ular uchun poklikdir. Alloh bandalarning nima qilayotganidan xabardordir» (Nur surasi, 30-oyat).
Alloh taolo «Mana shu ular uchun poklikdir» deganida ko‘zni tiyish bilan mo‘minlarning hayoti yanada pokiza, yanada go‘zal bo‘lishini nazarda tutgan. Lekin banda ko‘zini tiymasa, buning aksi bo‘ladi.
Bu – qizlarda ko‘p uchraydigan holat. Kimki ko‘zini haromdan tiyib yashayotgan bo‘lsa, uning hayotda xotirjam, sokin, qanoatli ekanini ko‘rasiz. Lekin kim ko‘zining jilovini qo‘yib yuborgan bo‘lsa, tushkunlikda, hayotdan norozi bo‘lib yashayotganiga guvoh bo‘lasiz.
Demak, qiz bolaning xursand yoki tushkun kayfiyatda yashashi uning ko‘zlari nima bilan mashg‘ul ekaniga bog‘liq ekan. U ko‘zini tiymasdan, haromga nazar tashlagan paytda o‘zini ruhi singan, mahzun holda ko‘radi. Ko‘zini haromdan saqlagan paytlarda esa o‘zini baxtu saodat ichida topadi.
Bir qiz aytadi: «Internetda filmlar, qisqa videolar tomosha qilishni shunchaki ko‘ngilxushlik, xursandchilik deb hisoblardim. Ularni qiziqib tomosha qilardim, lekin ko‘rib bo‘lgach, sababi aniq bo‘lmagan mahzun holatga tushib qolardim. Nihoyat, bir kuni bu holatimning sababini topdim. Men ko‘nglimni yozish uchun ko‘rayotgan kinolarda behayo va ayanchli sahnalar ko‘p bo‘lardi. Mana shunday harom narsalarni tomosha qilish qayg‘uga botib qolishimga, mahzun holatga tushib qolishimga sabab bo‘lar ekan. Shundan keyin o‘zim bilan o‘zim kurasha boshladim. Yomon sahnalar ko‘rsatilgan paytda boshqa kanalga olib qo‘yadigan yoki kompyuterni o‘chirib qo‘yadigan bo‘ldim. Nafsimning xohishlariga qarshi turish ancha qiyin bo‘ldi, lekin Alloh harom qilgan narsalardan ko‘zimni saqlaganim uchun xursand bo‘lardim».
Ba’zi qizlar «Oyatdagi ko‘zni tiyish faqat erkaklarga xos buyruq, chunki ayolda erkakni fitnaga soladigan narsalar bor. Shuning uchun erkaklar ayollarga qaramay, ko‘zini tiyishi kerak. Erkak kishida esa ayolning his-tuyg‘ularini junbushga keltiradigan narsa yo‘q. Shuning uchun ayolning erkaklarga qarashida hech qanday muammo yo‘q», deyishadi.
Bu mutlaqo noto‘g‘ri. Ayol kishida erkakning his-tuyg‘ulariga ta’sir qiladigan jihatlar bo‘lganidek, erkaklarda ham ayollarning aqli va his-tuyg‘ularini uyg‘otadigan omillar bor.
Erkak kishi ayolning nozik, kelishgan qomatiga, husniga qarab, unga qiziqadi. Ayol kishini esa erkakning ko‘rkam jismi, boyligi, atirining xushbo‘y hidi, qat’iyati, jur’ati va boshqa o‘ziga xos jihatlar o‘ziga rom qiladi.
Ayollar ham, erkaklar ham nafaqat qarama-qarshi jinsga nazar solish, balki o‘zi kabi jins vakillarining ham avratiga qarash ham haromdir.
Demak, shariatimizda ayol kishi boshqa bir ayolning avratiga qarashdan, biror joyini ushlashdan qaytarilgan. Faqatgina tibbiy muolaja va shu kabi zarurat bo‘lganda shariat bunga ruxsat beradi.
Alloh taoloning oyatlariga ahamiyat beradigan bo‘lsak, U Zot barcha mo‘minlarga – erkagu ayollarga murojaat qilganida «Ey iymon keltirganlar!» deb xitob qiladi. Bu xitob iymon keltirgan har qanday erkak va ayolga tegishli bo‘ladi.
Buning yorqin misoli ushbu oyatdir:
«Ey iymon keltirganlar! Sizlardan avvalgilarga farz qilinganidek, sizlarga ham ro‘za farz qilindi. Shoyad taqvo qilsangiz» (Baqara surasi, 183-oyat.)
Bu oyatdagi xitob erkagu ayol mo‘minlarga qaratilgan, shuning uchun ro‘za tutish barchaga barobar farz qilingan. Buni quyidagi oyatda ham ko‘rishimiz mumkin:
«Ey iymon keltirganlar! Agar mo‘min bo‘lsangiz, Allohga taqvo qiling va riboning sarqitini ham tashlang» (Baqara surasi, 278-oyat).
Bu oyatda erkak ham, ayollar ham sudxo‘rlik qilmaslikka buyurilgan. Demak, Alloh taoloning Kitobidagi qoida shunday: «Ey iymon keltirganlar» degan xitob erkagu ayollarni ajratmaydi, barcha mo‘min va mo‘minalarga qaratilgan bo‘ladi. Alloh taolo mo‘minu mo‘minalarga biror narsani buyursa, ularga «Ey iymon keltirganlar», deb xitob qilgan. Lekin mo‘minlarga ko‘zni tiyishni buyurganida erkaklarni ham, ayollarni ham o‘z ichiga oladigan umumiy xitob bilan yuzlanmadi, balki erkaklarga alohida oyatda, mo‘minalarga keyingi oyatda buyurdi:
«Mo‘minlarga ayting, ko‘zlarini tiysinlar, iffatlarini saqlasinlar. Mana shu ular uchun poklikdir. Alloh ularning nima qilayotganidan xabardordir. Mo‘minalarga ayting, ko‘zlarini tiysinlar, iffatlarini saqlasinlar, zohir ziynatlaridan boshqasini ko‘rsatmasinlar, ro‘mollari bilan ko‘kslarini to‘sib yursinlar...» (Nur surasi, 30-31-oyatlar).
Nima uchun Alloh taolo ko‘zni haromdan tiyishga buyurish uchun mo‘minalarga alohida oyat nozil qilmadi? Nima uchun erkaklar bilan ayollarga bitta oyatda birgalikda buyurmadi? Ehtimol, bundan maqsad – muslima ayol ko‘zni tiyish qanchalik muhim ekanini anglab yetishidir? Toki ayollar bu buyruq faqat erkaklarga qaratilgan, deb o‘ylab qolmasin. Chunki ayol kishi (qiz bola ham) begonalarning avratiga qarasa, hayoti barbod bo‘ladi, qalbi mahzunlikka to‘ladi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Ko‘zning zinosi – (nomahramga) qarashdir», deganlar.
Boshqa bir rivoyatda «Ko‘z ham zino qiladi. Ko‘zning zinosi – (nomahramga) qarashdir», deyilgan («Sahihul Buxoriy»).
Mana shu oyatga ko‘ra, kim ko‘zi bilan zino qilsa-yu, tavba qilmasa, Qiyomatda uqubatga duchor bo‘ladi. Uqubat jahannamdagi bir vodiy bo‘lib, u yerda zinokorlar azoblanadi. Kimki zinokorlar vodiysiga tushadigan bo‘lsa, uning uchun azob ko‘proq bo‘ladi, u yerda xor bo‘lib, abadiy qolib ketadi.
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.