Sayt test holatida ishlamoqda!
23 Iyun, 2025   |   27 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:50
Peshin
12:30
Asr
17:41
Shom
20:03
Xufton
21:42
Bismillah
23 Iyun, 2025, 27 Zulhijja, 1446

Dovud va Sulaymon (alayhimussalom)

02.09.2018   15878   6 min.
Dovud va Sulaymon (alayhimussalom)

Alloh Dovud va Sulaymonga (alayhimussalom) yerda hokimlik, mol-mulkda kenglik va ilmda baraka berdi. Yana ularga odamlarga qorong‘i bo‘lgan ko‘p narsalarni bildirdi. Shuningdek, ularga qurol-aslahalar berdi, jinlar, hayvon va hasharotlarni butunlay bo‘ysundirdi. “Qasamki, Biz Dovud va Sulaymonga (yetuk) bilim ato etdik va ular: “Bizlarni ko‘p mo‘min bandalardan afzal qilib qo‘ygan zot – Allohga hamdu sano bo‘lsin”, dedilar. Sulaymon (payg‘ambarlik va ilmda) Dovudga voris bo‘ldi va aytdi: “Ey odamlar, bizga qushlarning (va barcha jonvorlarning) tili bildirildi hamda (payg‘ambar va podshohlarga beriladigan) barcha narsalardan berildi. Albatta, bu ochiq fazlu marhamatning o‘zidir” (Naml, 15–16).

 

Alloh Dovudga (alayhissalom) tog‘ va qushlarni u bilan birga tasbeh aytadigan qilib bo‘ysundirdi. Yana unga sovut yasashni o‘rgatdi va temirni xamirdek yumshoq qilib berdi: “Aniqki, Biz Dovudga (ulug‘) bir fazl-martaba ato etdik: “Ey tog‘lar va qushlar, (Dovud) bilan birga tasbeh aytinglar!”. Va uning uchun temirni (xamirdek) yumshoq qilib qo‘ydik. (Va unga dedik): “Sovutlar yasagin va (ularni) to‘qishda aniq-puxta ish qilgin! (Ey Dovud xonadoni), yaxshi amal qilinglar! Zero, men qilayotgan amallaringizni ko‘rib turguvchiman” (Saba’, 10–11). Dovud (alayhissalom) bu kabi ne’matlarga shukr qilar, Allohga tavba-tazarru bilan zikr, duo va tasbeh aytar, odamlar orasida haq bilan hukm chiqarar edi.

 

 “Sulaymonga esa bo‘ronli shamolni (bo‘ysundirib) uning amri bilan biz muborak qilgan zaminga (Shomga) esadigan (qilib qo‘ydik). Biz barcha narsani bilguvchimiz. Yana shayton-jinlardan (Sulaymon uchun) g‘avvoslik qiladigan va bundan boshqa ishlarni ham ado etadigan kimsalarni (yaratdik). Va biz ularni (Sulaymonning amridan chiqib ketmasliklari uchun) qo‘riqlab turguvchi bo‘ldik” (Anbiyo, 81).

 

* * *

 

Bir qavmning toklari meva tukkan edi. Qavmning qo‘yi kirib uni yanchib tashladi. Dovud (alayhissalom) qo‘yni tok egasiga berishga hukm qildi. Sulaymon (alayhissalom): “Tok novdasini qo‘y egasiga beramiz. Tok uning uyida o‘z holatini tiklab olsin. Qo‘ydan esa tok egasi foydalanib tursin. Tok novdasi oldingi holiga qaytishi bilan o‘z egasiga, qo‘y ham o‘z egasiga qaytarilib beriladi”, dedi.

 

* * *

 

Hudhud Sulaymonning (alayhissalom) xabarchisi, suvli yerlar va askarlar manzili haqida xabar beruvchi “ko‘zi” edi. Kunlarning birida Sulaymon (alayhissalom) qushlarni ko‘zdan kechirayotib Hudhudni topa olmadi va g‘azablanib, uni koyidi. Hudhud bir qancha vaqtdan so‘ng qaytib keldi va Sulaymonga (alayhissalom): “Sen va lashkaring ogoh bo‘lmagan narsadan ogoh bo‘ldim va huzuringga Saba’ va ularning malikalari haqidagi xabarni keltirdim. Ularning katta saltanati bor ekan. O‘zlari aqlli, mol-mulkli va shu bilan birga jaholatda ekan. Ular quyoshga sajda qiladi va bu ishlarining mohiyatini tushunmaydi”, dedi.

 

Allohning payg‘ambarini mamlakatining yonginasida u bilmagan va da’vati yetib bormagan, hanuzgacha quyoshga sig‘inadigan saltanat bor ekani g‘azablantirdi. Unda din va payg‘ambarlik hamiyati junbushga keldi. Shaharga qudratli askarlari bilan bostirib borishdan oldin mamlakatning mushrika malikasini Islomga da’vat qilib, itoat va bo‘ysunishga chorlab, maktub yozdi. Maktubda xushmuomalalik bilan jiddiylik, payg‘ambar tavozesi bilan podshohning qat’iyati jamlangan edi.

 

Malika oqila edi, hukm chiqarishga oshiqmadi. Lekin hali hidoyat topmagan edi. Saltanat a’yonlarini bu maktub bilan tanishtirdi. Davlat arkonlari e’tibor qozonish va tilyog‘lamalik qilish maqsadida katta qo‘shin tortishni maslahat qilishdi. Ammo malika ularning so‘zlarini qabul qilmadi: “Men Sulaymonga hadyalar jo‘nataman va uni sinab ko‘raman. Agar hadyalarni qabul qilsa, u podshoh bo‘ladi. Shunda u bilan jang qilinglar. Agar tuhfalarni qabul qilmasa, u payg‘ambardir. Unga ergashinglar”, dedi.

 

Malika Sulaymonga (alayhissalom) hadyalar jo‘natdi. Sulaymon (alayhissalom) yuz o‘girib, ulardan voz kechdi. So‘ng: “Shirkingizda va mulkingizda qoldirishim uchun mol berib, men bilan savdolashmoqchimisiz? Alloh menga bergan mulk, boylik va lashkar siz ega bo‘lgan narsalardan yaxshiroq”, dedi.

 

Malika va qavmi bo‘ysundi. Sulaymon (alayhissalom) Allohga hamd aytdi. U malikaga Allohning mo‘jizalaridan birini ko‘rsatishni istadi. Jinlarga malikaning taxtiravonini otliq qo‘shin yetib kelguniga qadar keltirishlarini talab qildi. Oz fursat ichida Sulaymonning (alayhissalom) istagan narsasi ro‘yobga chiqdi. Bu mo‘jiza edi. Sulaymon (alayhissalom) malikaning farosatini sinash uchun taxtini tanimaydigan qilib, o‘zgartirib qo‘yishga buyurdi. «Bas, u kelgach: “Taxting shundaymidi?” deyildi. U: “Xuddi o‘shaning o‘zi”, dedi » (Naml, 42).

 

Sulaymon (alayhissalom) malika uchun oynadan ulkan qasr qurishni va qasr ostidan suv oqizib qo‘yishni buyurdi. Oyna haqida bilmagan kishi uni suv deb o‘ylardi. U oynani oqadigan va to‘lqillanadigan nozik suv deb tushundi, oyoqlarini ochib, uni kesib o‘tmoqchi bo‘ldi. Sulaymon (alayhissalom): “Bu chinnidan silliqlangan suv”, deb uni ogohlantirdi. Shunda malikaning qalb ko‘zidagi parda ochildi: zohirga qarab baholab, quyoshga ibodat qilib, adashganini bildi. Va: “Parvardigorim, darhaqiqat men (quyoshga sig‘inish bilan) jonimga jabr qilibman, (endi) Sulaymon bilan birga barcha olamlar xojasi – Allohga bo‘ysundim”, deyishga oshiqdi” (Naml, 44)

 

Alloh Sulaymonga (alayhissalom) hikmat berdi. Shuningdek, Alloh unga payg‘ambarlik berdi. Yahudlar tuhmatidan u zotni pokladi: “Sulaymon kofir emas edi. Balki odamlarga sehr o‘rgatadigan shaytonlar kofir edilar” (Baqara, 102). Va yana: “Biz Dovudga Sulaymonni hadya etdik. (Sulaymon) naqadar yaxshi bandadir. Darhaqiqat, u (Alloh rozi bo‘ladigan yo‘lga) butunlay qaytguvchidir” (Sod, 30);

 

“Shak-shubhasiz (Sulaymon) uchun Bizning huzurimizda yaqinlik va go‘zal oqibat (ya’ni, jannat) bordir” (Sod, 40) deb marhamat qildi.

Siyrat va islom tarixi
Boshqa maqolalar

Muhabbat mana shunday bo‘ladi

20.06.2025   6877   3 min.
Muhabbat mana shunday bo‘ladi

 Abu Bakr roziyallohu anhuning muhabbati

Buyuk sahobiy Abu Bakr roziyallohu anhu bunday deydilar: “Biz hijratda edik. Men juda chanqab turgan edim. Ozgina sut olib kelib Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga uzatdim va: “Yo Allohning Rasuli, ichib oling”, dedim. Rasululloh ichdilar-u, mening chanqog‘im qondi”.

Bu gaplar aynan haqiqat. Abu Bakr roziyallohu anhu chin dildan shunday dedilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ichdilar va Abu Bakr roziyallohu anhuning chanqoqlari qondi. Bu muhabbatning go‘zalligini his qila olyapsizmi? Bu o‘zgacha, xos bir muhabbatdir... 


Savbon roziyallohu anhuning muhabbati

Payg‘ambar alayhissalom dastyorlari Savbon roziyallohu anhuning oldida kun davomida bo‘lmadilar. Nabiy alayhissalom qaytib kelganlarida Savbon roziyallohu anhu u zotga qarab: “Ey Allohning Rasuli, meni yolg‘iz tashlab ketdingiz”, dedi-da, yig‘lab yubordi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Shunga yig‘layapsanmi?” – dedilar. Savbon roziyallohu anhu: “Yo‘q, Rasululloh! Lekin jannatda sizning va o‘zimning martabamni yodga olib qo‘rqib ketdim. Alloh taoloning mana bu oyati esimga tushdi: «Kimda-kim Alloh va Payg‘ambarga itoat etsa, ana o‘shalar Allohning in’omiga erishgan zotlar, ya’ni, payg‘ambarlar, siddiqlar, shahidlar va solih kishilar bilan birgadirlar. Ular esa eng yaxshi hamrohlardir»[1]. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Xursand bo‘laver! Sen ham o‘zing muhabbat qo‘yganlar bilan birgasan”, dedilar.

 
Savod ibn G‘oziyyaning muhabbati

Savod ibn G‘oziyya Uhud g‘azoti kunida qo‘shinning markazida turardi. Nabiy alayhissalom qo‘shinga qarata: “Saflarni rostlanglar, to‘g‘ri turinglar!” – dedilar. Qarab borar ekanlar Nabiy alayhissalom Savod roziyallohu anhuning to‘g‘ri turmaganini ko‘rib: “Rostlangin, ey Savod!”dedilar. Sahobiy: “Xo‘p”, dedi-yu, biroq to‘g‘irlanmasdan turaverdi. Payg‘ambar alayhissalom u tomonga yaqinlashib, qo‘llaridagi misvoklari bilan sahobiyning biqiniga niqtab: “Savod, to‘g‘ri turgin!” – dedilar. Savod: “Og‘rittingiz, Rasululloh! Alloh taolo sizni haq ila yuborgan bo‘lsa, endi men sizdan o‘ch olishim uchun imkon bering”, dedi. Payg‘ambarimiz alayhissalom qorinlarini ochib: “Qasosingni olvol, Savod”, dedilar. Savod roziyallohu anhu egilib qorinlarini o‘pa boshladi va: “Yo Allohning Rasuli, bugun shahidlik kunidir, shuning uchun ham oxirgi onlarimda tanam sizning muborak tanangizga tegib qolishini xohladim”, dedi.

Jobir ibn Abdulloh roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi: “Minbar yasalmasidan avval  Nabiy sollallohu alayhi vasallam xurmoning tanasiga suyanib xutba qilar edilar. Bir muddat o‘tib, minbar joylashtirilganidan so‘ng Nabiy sollallohu alayhi vasallam minbarga ko‘tarildilar. Shunda o‘sha xurmo tanasidan (yosh boladay) o‘ksik ovoz chiqdi. Uni, hatto biz ham eshitdik. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam keldilar-da, unga qo‘llarini tekkizdilar. Zum o‘tmay u tinchib qoldi” (Imom Buxoriy rivoyati).


Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.


[1]  Niso surasi, 69-oyat.