Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyul, 2025   |   16 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:18
Quyosh
05:00
Peshin
12:34
Asr
17:41
Shom
20:01
Xufton
21:35
Bismillah
11 Iyul, 2025, 16 Muharram, 1447

Asl ne’mat nedir?

30.08.2018   4286   4 min.
Asl ne’mat nedir?

Ba’zilar ne’mat so‘zining ma’nosini tor doirada tushunishadi. Ular uchun orzu umidlar ro‘yobi har kim ham yetisha olmaydigan narsalarni qo‘lga kiritish: katta mol-dunyo, mansab-martaba va shunga o‘xshash narsalarni ne’mat deb biladilar. Suv, havo, tan sihatlik, el-yurt tinchligi kabi inson hayotining asosi bo‘lgan narsalarga beparvo qarab, go‘yo ular o‘z-o‘zidan paydo bo‘lib qolgan tabiiy holat deb o‘ylaydilar.

Holbuki, kishining dunyo va oxirati uchun manfaat yetkazadigan narsalar borki, ularning barchasi ne’mat hisoblanib, dinimiz bizlarni uning qadriga yetib yashashga buyuradi. Zero, ne’matning qadrini bilish, uni e’zozlash ne’mat beruvchi «Mun’im» (Alloh)ning shukrini ado etish demakdir. Payg‘ambar alayhissalom hadislarining birida: «Qaysi biringiz tongda uyqudan uyg‘onganda oilasi tinch, tani cog‘ va uyida bir kunlik yeguligi bo‘lsa, bilsinki, unda dunyodagi barcha ne’matlar mujassam ekan», deb ne’matni keng ma’noda tushunish lozimligini o‘rgatganlar. Ne’mat moddiy va ma’naviy bo‘lib, yuqorida sanab o‘tganlarimiz moddiy ne’matlar jumlasiga kiradi. Ma’naviy ne’matlar esa imon, islom, hurriyat, tinchlik kabi ko‘zga ko‘rinmaydigan, biroq moddiy ne’matlarga qaraganda qadrliroq narsalardan iboratdir.

Ne’matning bardavom bo‘lishi, uning shukri ado etilishiga bog‘liqdir. Ne’matning salmog‘iga yarasha shukr lozimdir. Tinchlikning qadrini turli o‘lkalarda bo‘lib turgan qo‘poruvchilik harakatlarini, odamlarning notinch holatlarini ko‘z o‘ngiga keltirgan odamgina chuqur his kila oladi. U yerdagi odamlarning ko‘ngliga ibodat qilish u yoqda tursin hatto yeb-ichish ham sig‘maydi. Bas, shunday ekan, ushbu buyuk ma’naviy ne’matning shukrini doim ado etib turmog‘imiz lozim. Inson berilgan bu ne’matlarga qay darajada shukr qilgan yoki qilmagani haqida qiyomat kunida albatta so‘raladi. Rasululloh (s.a.v.) bir hadisda: «Alloh taolo qiyomat kunida bandasidan: «Taningni sog‘ qilib qo‘ymaganmidim? Seni totli suv bilan qondirmaganmidim?..» deb so‘raydi», deganlar (Imom Termiziy rivoyati). Boshqa bir hadisda: «Odam bolasi qiyomat kunida to besh narsadan so‘ralmagunicha joyidan jilmaydi: umrida nima ishlar qilgani, yoshlik davrini qanday o‘tkazgani, molini qaysi yo‘l bilan topib, qayerga sarf qilgani va nihoyat bilganlariga qay darajada amal qilgani», deb marhamat qilganlar. Ne’matni Allohdan deb bilish kishini Allohga yana ham yaqinlashishga, Unga taqarrub hosil qilishga undaydi. Aksincha, tinchlik shukri ado etilmagan ne’mat esa insonga ofat keltiradi.

Tinchlik qaror topgan joyda xotirjamlik hukm suradi, insonlar emin-erkinlikda yashab, kelajak avlodlarni kamolotga erishish yo‘lida tarbiya qiladilar. Buning natijasi o‘laroq jamiyatda har tomonlama yuksalish va rivojlanish ro‘y beradi. Bundan kelib chiqadiki, dunyoda hayotning bir maromda davom etishi, xalqning Haq taolo buyurgan ishlarini mukammal va xotirjam ado etishlari uchun tinchlik va osoyishtalik lozim. Buning uchun esa inson o‘z zimmasiga yuklatilgan, tinchlikni saqlash va qadrlash vazifasini to‘laqonli bajarmog‘i lozim.

Jannatmonand yurtimiz, mustaqil O‘zbekistonimizda har bir jabhada yuksalish va rivojlanishlar ro‘y berib, shahar va qishloqlar kundan-kunga obod bo‘lib bormoqda. Albatta, bularning barchasining negizida yurtimizdagi tinchlik va xotirjamlik yotadi. Tinchlik va osoyishtalikni doimiy saqlamoq uchun esa shu yurtning har bir farzandi Vatan tinchligi va taraqqiyotini ma’lum bir soha vakillarining vazifasi deb qaramasdan, balki mening burchim, mening or-nomusim deb bilib, birlik va hamjihatlikda harakat qilishlari va fidoyilik ko‘rsatishlari lozim.

Yurtimizdagi rivojlanish va yuksalishlarni ko‘ra olmaydigan, undagi imkoniyatlar, yer osti va yer usti boyliklariga ega bo‘lishga harakat qilayotgan, bu yo‘lda har xil fitnalar bilan notinchlik keltirib chiqarishga urinayotgan qabih niyatli guruhlarning mavjudligi, undan ham yomoni bunday dushmanlarga yordam berishga intilayotgan xoinlarning topilishi bizni har doim ogoh bo‘lishga chorlaydi.

Xalqimiz bejizga duoga qo‘l ochganda Yaratgandan yurtga tinchlik, xalqqa farovonlik tilamaydi. Chunki bu ne’matlar – eng oliy ne’matlardir.

 

U.Isaqboyev,
Gurlan tumani “Nur Said eshon bobo” masjidi imom-xatibi

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Ummatimga tahdid qilingan narsa keladi

11.07.2025   1076   4 min.
Ummatimga tahdid qilingan narsa keladi

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

عَنْ أَبِي مُوسَى t قَالَ: صَلَّيْنَا الْمَغْرِبَ مَعَ رَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ، ثُمَّ قُلْنَا نَجْلِسُ حَتَّى نُصَلِّيَ الْعِشَاءَ، فَخَرَجَ عَلَيْنَا رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ: مَا زِلْتُمْ هَاهُنَا، قُلْنَا: نَعَمْ يَا رَسُولَ اللهِ، قُلْنَا نَجْلِسُ حَتَّى نُصَلِّيَ الْعِشَاءَ، قَالَ: أَحْسَنْتُمْ أَوْ أَصَبْتُمْ، ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ إِلَى السَّمَاءِ وَكَانَ كَثِيرًا مَا يَفْعَلُهُ فَقَالَ: النُّجُومُ أَمَنَةٌ لِلسَّمَاءِ فَإِذَا ذَهَبَتِ النُّجُومُ أُتِيَ السَّمَاءَ مَا تُوعَدُ، وَأَنَا أَمَنَةٌ لِأَصْحَابِي فَإِذَا ذَهَبْتُ أُتِيَ أَصْحَابِي مَا يُوعَدُونَ، وَأَصْحَابِي أَمَنَةٌ لِأُمَّتِي فَإِذَا ذَهَبَتْ أَصْحَابِي أُتِيَ أُمَّتِي مَا يُوعَدُونَ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Abu Muso roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan Shom namozini o‘qidik. So‘ngra «Xuftonni o‘qigunimizcha o‘tirib turaylik», dedik. Bas, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam oldimizga chiqdilar va:

«Hali ham shu yerdamisizlar?» dedilar.

«Ha, yo Allohning Rasuli. Xuftonni o‘qigunimizcha o‘tirib turaylik, dedik», deb javob berdik.

«Yaxshi qilibsizlar» yoki «To‘g‘ri qilibsizlar», dedilar u zot. So‘ngra boshlarini osmonga ko‘tardilar. Ko‘pincha shunday qilar edilar. Ke­yin u zot:

«Yulduzlar osmon uchun omonlikdir. Qachon yulduzlar ketsa, osmonga unga tahdid qilingan narsa keladi. Men sahobalarim uchun omonlikdirman. Qachon men ketsam, sahobalarimga ularga tahdid qilingan narsa keladi. Sahobalarim ummatim uchun omonlikdirlar. Qachon sahobalarim ketsalar, ummatimga ularga tahdid qilingan narsa keladir», dedilar».

Muslim rivoyat qilgan.

Ushbu hadisi sharifda Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning masjidlarida bo‘ladigan suhbatlardan birining mazmuni haqida so‘z ketmoqda. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning masjidlari o‘sha paytdagi Islom jamiyatining qalbi – yuragi ekanligi hammaga ma’lum. Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning shaxslari musulmonlarga o‘rnak bo‘lganidek, u zotning masjidlari ham o‘zga masjidlarga o‘rnakdir. Islom jamiyatida har bir masjid o‘z qavmidan tashkil topgan kichik jamiyatning tinimsiz urib turgan yuragi bo‘lishi kerak.

Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam mazkur suhbatda sahobai kiromlarga ajoyib o‘xshatish ila o‘zlarining fazllarini bayon qilib bermoqdalar:

«Yulduzlar osmon uchun omonlikdir».

Yulduzlar osmonda tursalar, osmon omon bo‘ladi. Ular osmonning omonlik ishonchlaridir.

«Qachon yulduzlar ketsa, osmonga unga tahdid qilingan narsa keladi».

Osmonga tahdid qilingan narsa uning nizomining buzilishi va qiyomat qoim bo‘lishidir.

«Men sahobalarim uchun omonlikdirman».

Osmon yulduzlar bilan omon turganidek, sahobai kiromlar ham Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bilan tinch-omon yashar ekanlar.

«Qachon men ketsam, sahobalarimga ularga tahdid qilingan narsa keladi».

Sahobai kiromlarga tahdid qilingan narsa ularning oralarida xilof va kelishmovchiliklar kelib chiqishidir.

«Sahobalarim ummatim uchun omonlikdirlar».

Osmon yuduzlar bilan, sahobai kiromlar Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam bilan tinch-omon yashaganlaridek, Islom ummati ham sahobai kiromlar bilan tinch yashar ekanlar.

«Qachon sahobalarim ketsalar, ummatimga ularga tahdid qilingan narsa keladir».

Islom ummatiga tahdid qilingan narsa havoi nafsga ergashish va molu dunyoga o‘ch bo‘lish kabi nuqsonlarga mubtalo bo‘lishdir.

Ushbu hadisi sharifdan sahobai kiromlarning fazllari qanchalik ulug‘ ekanligini bilib olishimiz kerak. Ana shunday ulug‘ fazl egalari bo‘lgan zotlarni hurmatlash va ulardan o‘rnak olish musulmon ummatining burchidir.


«Hadis va hayot» kitobining 21-juzidan olindi

Maqolalar