Nafs tarbiyasi eng hassos mavzulardan biri hisoblanadi. Bu mavzuda ko‘plab olimlar, tariqat mashoyixlari so‘z yuritganlar, qator kitoblar va risolalar bitganlar.
Darhaqiqat, nafsga bo‘ysunmaslikda inson uchun juda ko‘p yaxshiliklar, barakalar bor. Unga ergashish esa yomonliklarning poydevori hisoblanadi. Shu kungacha o‘tgan solih bandalar barcha yaxshiliklarning asosi nafsni tarbiya qilish, barcha yomonliklarning asosi esa unga tobe bo‘lishda ekanligini ta’kidlaganlar.
Nafsiga ergashmay, uni tarbiyalagan kishi yutuqqa, muvaffaqiyatga yetishadi. Unga faqat gumroh kimsalargina ergashadilar.
«Haqiqatda, kim u (nafs)ni poklasa, yutuqqa erishadi». (Shams surasi, 9 - oyat).
«...O‘z havoi nafsiga ergashgan kishidan ko‘ra adashganroq kimsa bormi?!». (Qasos surasi 50 - oyat).
Donishmand xalqimiz «Mening nafsim balodir. O‘tdan cho‘qqa solodir» deb ham bejiz aytmagan.
Ulamolar nafs istaklariga teskari harakat qilishni ibodatning boshi, deydilar.
Tarixda o‘tgan ko‘plab allomalar, mashoyixlar, ruhiy tarbiya ulamolari nafslarini isloh etish bilan oliy martabalar, maqomlarga erishganlar.
Bir kishi havoda muallaq o‘tirgan odamni ko‘rib, buning sababini so‘radi. U aytdi: «Men havoni tark qilgan edim, Alloh havoni bo‘ysundirib qo‘ydi». Ya’ni, ichimdagi nafsim istaklariga xilof qilgan edim, Alloh tashimdagi havoni xizmatimda qildi.
Mashoyixlar aytadi:
Nafsga xilof qilishning barakasi, ta’siri har bir insonga garchi u Islom ahlidan bo‘lmasa ham o‘tadi. Rivoyat qilinishicha, Misrda mukoshafa bilan mashhur bo‘lgan rohib bo‘lar edi. Uning bu holati musulmonlarni fitnaga solishidan qo‘rqqan bir olim zaharlangan pichoqni olib, rohibning uyiga bordi. U eshikni taqqillatgan edi, ichkaridan: «Hoy musulmonlar peshvosi! Pichoqni tashla», degan ovoz eshtildi. Olim pichoqni tashlab, uy ichiga kirdi. Rohibga qarab: «Senda mukoshafa nuri qayerdan paydo bo‘ldi? Yoki musulmonmisan», dedi. Rohib aytdi: «Ha, musulmon bo‘ldim». Imom: «Bu qanday sodir bo‘ldi?», dedi. U: «Nafsga xilof qilish bilan bo‘ldi. Nafsimga islomni taklif qilgandim, u bosh tortdi. Men esa unga xilof qildim», deb javob qaytardi.
Ho‘jaobod tuman “YETTI CHINOR” jome masjidi noibi-imomi
Muhammadquddus Abduhalimov
Cavol: Hozirgi kunda “taqsit savdosi” haqida ko‘p eshitib qolyapmiz. U qanday savdo?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. “Taqsit” savdosi deb savdo molini xaridorga darhol topshirib, bahosini bo‘lib to‘lashga kelishgan holda nasiya qilib sotishga aytiladi. Bunda masalan bir kishi mashinani 10 oyga, har oyda 1000 dan, jami 10 000 ga kelishgan holda sotib oladi.
Bu savdoda sotuvchi xaridorga turli takliflarni kiritganda, masalan, “3 oyga narxi 8000 bo‘ladi, 6 oyga 9000 bo‘ladi, 10 oyga 10 000 bo‘ladi” deganda ikki tomon ham muddat va narxni aniq qilib olishlari kerak bo‘ladi.
Agar xaridor va’da qilgan to‘lovlarini to‘lay olmasa, qarzga ustama qo‘shish mumkin emas, garchi uni oldindan shart qilingan bo‘lsa ham.
O‘ziga to‘q (imkoniyati bor) xaridor ado qilishi kerak bo‘lgan qarzni vaqti kelganda to‘lamasligi shar’an nojoizdir. Bu sotuvchiga zulm qilish, ya’ni katta gunoh bo‘ladi.
Taqsit savdosida sotuvchi xaridorning qarzi muqobilida garov talab qilish haqqiga ega. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.