Sayt test holatida ishlamoqda!
25 Dekabr, 2024   |   24 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:02
Xufton
18:22
Bismillah
25 Dekabr, 2024, 24 Jumadul soni, 1446

Havo qobig‘i haqida ajoyib haqiqatlar

2.08.2018   4027   4 min.
Havo qobig‘i haqida ajoyib haqiqatlar

Qur’oni karimda har bir ne’mat benuqson va betakror qilib yaratilgani va ularning barchasi insonlar uchun xizmat qilishi haqida ko‘plab oyatlar tushirilgan. «Albatta osmonlar va yerning yaratilishida, kecha va kunduzning almashib turishida, dengizda odamlarga kerakli narsalarni olib yurgan kemalarning (suzishida) va Alloh osmondan tushirgan va u sababli o‘lik yerni tiriltirib, bor jonzotni tarqatib-yoyib yuborgan suv degan ne’matda va shamollarning yo‘naltirilishida, osmon va yer orasidagi itoatgo‘y bulutda (bularning hammasida) aqlli kishilar uchun oyat-alomatlar bordir» (Baqara, 164).

Atmosfera yer sharining havo qobig‘i bo‘lib, biosferada hayot mavjudligini ta’minlovchi asosiy manbalardan biridir. Atmosfera barcha jonzotlarni zararli kosmik nurlardan himoya qilib turadi, sayyora yuzasidagi issiqlikni saqlaydi. Agar havo qobig‘i bo‘lmaganida yer yuzasida kunduzi +1000S va kechqurun -1000S harorat kuzatilgan bo‘lar edi. Atmosferaning yuqori chegarasi taxminan 2000 km. balandlikdan o‘tadi. Atmosfera bir necha qatlamlardan iborat bo‘lib, uning asosiy massasi (90%) 10-16 km. balandlikkacha bo‘lgan quyi troposfera qismida joylashgan. Ob-havo va iqlim asosan troposferadagi jarayonlar bilan bog‘liq. Atmosferaning shu qatlamida barcha yog‘inlar va bulutlar hosil bo‘ladi, bo‘ronlar yuz beradi. Troposfera ustida 40-50 km.gacha balandlikda stratosfera joylashgan va unda harorat pasayib boradi. Stratosferada 22-24 km. oraliqda Yerdagi tirik organizmlarni himoya qiladigan, ultrabinafsha nurlanishning katta qismini yutib qoladigan ozon (03) qatlami joylashgan. Ozon gazi yig‘ilganda yupqa, 2-4 mm. qatlamni hosil qiladi, lekin himoya ahamiyati juda ham katta.

Stratosferadan keyin, 50 km. dan yuqorida mezosfera joylashgan va unda harorat pasayib boradi. 80 km. yuqorida harorat –700 S ni tashkil qiladi. Undan yuqorida termosfera joylashgan bo‘lib, 500-600 km. balandlikda havo harorati +1600S gacha ko‘tariladi. 800-1600 km. da ekzosfera joylashgan va unda havo juda ham siyrakdir.

Begona qo‘shimchalari bo‘lmagan atmosfera havosi quyidagi tarkibiy qismlardan iborat: azot-78.09%, kislorod 20.94% , argon 0.93 %, uglerod qo‘shoksidi- 0.03 %. Boshqa gazlarning miqdori nisbatan kam. Bundan tashqari, havoda doim 3-4 % suv bug‘lari mavjud, chang zarralari bo‘ladi. Atmosferadagi har bir gaz o‘ziga xos fizik va kimyoviy xususiyatlarga egadir. Masalan, kislorod tiriklikni ta’minlovchi, azot to‘yintiruvchi va sovituvchi va hokazo.

Biroq keyingi vaqtlarda sanoatning rivojlanishi natijasida atmosferaga ko‘plab chiqindi gazlar chiqarilishi oqibatida global miqyosdagi ekologik muammolar kelib chiqmoqda. Jumladan “Issiqxona samarasi”, “Ozon qatlamini yemirilishi”, “Cho‘llanish jarayonining avj olishi” kabilar. Bu jarayonlargaQur’onu karimidagi quyidagi oyatni misol qilib keltirish mumkin.

«Odamlarning o‘zlari qilgan qilmishlari sababli quruqlikda ham, dengizda ham (turli) balo-ofatlar yuz berdi.(Bu balo va ofatlar odamlar qilayotgan gunoh-ma’siyatlardan)qaytishlari uchun, ularga qilgan gunohlarining (jazosini) totdirib qo‘yish uchundir» (Rum, 41).

Aholining ehtiyojlari doimiy ravishda geometrik shaklda o‘sib bormoqda. Biroq moddiy ne’matlar yaratilishi esa arifmetik shaklda o‘smoqda. O‘rtadagi tafovut tabiiy resurlardan yanada keng va ko‘proq foydalanishi taqozo etmoqda. Natijada atmosferaga yanada ko‘proq chiqindilar chiqishiga sabab bo‘lmoqda.

Xalqimizning ajoyib bir maqoli bor “Toza havo-tanga davo”. Albatta ,xalqimiz azaldan atrof-muhitni asrab avaylagan, ayniqsa, bekordan bekorga xazon va barglarni yoqmagan, dalalarni o‘t qo‘yish orqali tozalamagan. Sababi insonlar uchun eng zarur bo‘lgan kislorod (O2) yonib ketadi. Masalan 1 litr benzin yonishi uchun 15 kg. havo zarur. Londondan Nyu-Yorkka uchun Boing 747 samolyoti 80 tonna kerosin sarf qiladi va bu o‘rtacha kenglikda joylagan 10 ming gektar yerdagi o‘rmonning bir kun davomida ishlab chiqqan kislorodiga teng keladi. Endilikda o‘ylab ko‘ring, dunyo bo‘yicha qancha transport texnikasi (samolyot, kemalar, avtomashinalar, poyezdlar va hokazolar) harakatlanadi. Rum surasinining 41-oyatida keltirilganidek, qilgan ishlarimiz bizlarga balo qazo bo‘lmasiligi uchun aql ko‘zi bilan atrof-muhitga munosabatda bo‘lsak, uni asrab avaylash, tejashga targ‘ib qilsak, Allohning bergan ne’matlari yanada ziyoda bo‘lib boraveradi. Inshoalloh

 

Vohidjon INOMOV,

“Hidoya” o‘rta maxsus islom bilim yurti o‘qituvchisi

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Huquqiy va hujjat yuritish bo‘yicha bilimlar boyitildi

24.12.2024   5935   1 min.
Huquqiy va hujjat yuritish bo‘yicha bilimlar boyitildi

Shu yil 23 dekabr kuni Qoraqalpog‘iston musulmonlari qoziyoti, Toshkent shahar va viloyatlar vakilliklarining huquqshunoslari, kadrlar masalalari bo‘yicha mutaxassislari uchun onlayn seminar-trening o‘tkazildi. 

Unda O‘zbekiston musulmonlari idorasi Kadrlar bo‘limi mudiri Salohiddin Sherxonov, Huquqshunoslik bo‘limi mudiri v.b. Jahongir Xotamov va Masjidlar bilan ishlash bo‘limi mudiri Muzaffar Kamolov huquqiy va hujjat yuritish bo‘yicha nutq qildilar. Jumladan, diniy tashkilotlar faoliyatida qonuniylikni ta’minlash, qonunchilik hujjatlari mazmun-mohiyatini barcha mas’ul xodimlarga yetkazish orqali ularning huquqiy savodxonligini muntazam ravishda oshirib borish masalalari muhokama qilindi. Shu bilan birga, qabul qilingan qonunchilik hujjatlarining mazmun-mohiyati ijrochilarga to‘liq yetkazish, mehnat qonunchiligiga oid hujjatlarni to‘g‘ri yuritish va mas’ul xodimlarning huquqiy madaniyatini yuksaltirib borish, huquqbuzarliklarning oldini olish masalalari ham ko‘rib chiqildi.

Shuningdek, diniy soha xodimlarini qonunchilikdagi o‘zgarishlar to‘g‘risida o‘z vaqtida xabardor qilib borish, kadrlar faoliyatiga oid buyruqlarni to‘g‘ri rasmiylashtirish, hujjatlar almashinuvini to‘liq tizimlashtirish, ro‘yxatdan o‘tkazuvchi tashkilotlarga o‘z vaqtida hisobot taqdim etish, mavjud muammo va kamchiliklarni bartaraf etish kabi masalalarga ham urg‘u qaratildi. 

Yig‘ilishda mutaxassislar tomonidan berilgan savollarga mas’ullar javob berish barobarida kelgusida amalga oshiriladigan ishlar bo‘yicha tegishli tavsiya va topshiriqlar berildi. 

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati

Huquqiy va hujjat yuritish bo‘yicha bilimlar boyitildi Huquqiy va hujjat yuritish bo‘yicha bilimlar boyitildi Huquqiy va hujjat yuritish bo‘yicha bilimlar boyitildi Huquqiy va hujjat yuritish bo‘yicha bilimlar boyitildi Huquqiy va hujjat yuritish bo‘yicha bilimlar boyitildi Huquqiy va hujjat yuritish bo‘yicha bilimlar boyitildi