Hajga borishni orzu qilib, Makkai mukarama va Madinai munavvaraga qadami yetishini diliga tugib olgan, hajga boruvchilar ro‘yxatiga kiritilgan kunidanoq qalblaridagi muhabbati yanada ziyoda bo‘lib kuchli hayajon bilan ulug‘ ibodatga tayyorlanib, kecha-yu kunduz zikr bilan mashg‘ul bo‘lgan ixlosi cheksiz vatandoshlarimizning birinchi guruhi o‘tirgan havo layneri bugun tongda Saudiya Arabistoniga qarab uchib ketdi.
Bir necha kun burun Saudiyaga yetib borgan ishchi guruhi hojilarimizni kutib olish uchun barcha zaruriy choralarni ko‘rib qo‘yganlar. Hojilarimizga hashamatli mehmonxona, eng qulay sharoitlar, iste’mollari uchun turli vaqtlarda tayyorlanadigan pokiza va lazzatli taomlar, boradigan manzillariga yetkazib qo‘yuvchi salqin avtobuslar, o‘zini rohatsiz sezib qolgudek bo‘lganlarga malakali tibbiy xizmatlar, boringki, ularning nima ehtiyoji bo‘ladigan bo‘lsa, hammasi a’lo darajada muhayyo qilingan.
O‘zbekistonlik hojilarga shunday sharoitlar muhayyo qilinganki, ular hech narsaga chalg‘imaydi, hech narsa haqida o‘ylamaydi, hech narsadan xavotirga tushmaydi, faqat ibodat qiladi, ibodatning lazzatini his qiladi. Haj amalini bu qadar qulay sharoitlarda bajarish ne-ne shavkatli zotlarning orzusi bo‘lib kelganini tasavvur qilishning o‘ziyoq bizning vatandoshlarimizning tolei qanchalik balandligiga dalolat qiladi.
Samolyotga chiqayotgan choqdagi nuroniy otaxonu onaxonlarning qalblaridagi hayajonni, ko‘zlaridagi sevinch yoshlarini ko‘rib. tillaridagi duolarini eshitgan har bir kishi to‘lqinlanib ketadi. Yurtimizning tinchligi, yurtboshimizning omonligi, g‘ayrat-shijoati, elimizning ma’murligi astoydil ko‘ngildan kelayotgan duolar sharofatdindir deb sevinadi. Ularning muqaddas makonlarga eson-omon borib, haj ibodatlarini bekam-u ko‘st bajarib, Vatanimizga yorug‘ yuz bilan yuzlaridan taralib turgan ibodat nurlari yanada barq urib qaytib kelishlarini tilab qoladi.
Hojilarimizni – otaxon-u onaxonlarimizni, aka-ukalarimizni, opa-singillarimizni o‘z bag‘riga joylab havoga ko‘tarilgan ulkan havo laynerining ortidan qarab, qo‘llarimizni duoga ochib ularning haqqiga duolar qilib qoldik: Yo‘llaringiz ochiq va oydin, ibodatlaringiz maqbulu manzur bo‘lsin! Hajingiz muborak, aziz yurtdoshlar!
O‘MI Matbuot xizmati
Savol: Chatgpt (sun’iy intellekt) orqali diniy savollarimizga javob olsak bo‘ladimi, shu javoblarga amal qilsak bo‘ladimi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Yo‘q, bu joiz emas. To‘g‘ri, Chatgpt platformasi ayrim sohalarda insonlarga foyda bermoqda. Ammo diniy savollarga to‘g‘ri javob berishga ojizlik qiladi. Chunki u ham inson omili tomonidan ishlab chiqilgan bir mahsulot. Qolaversa, ba’zan savollarga taxminiy javoblar, hatto bu masala falon kitobda bor deb, arabiy iboralar ham berishi mumkin. Lekin u keltirgan iboralar na u aytgan kitobda va na boshqa fiqhiy manbalarda uchramaydi. Shu bois shar’iy masalalarga ahli ilm, mutaxassislarga murojaat qilish orqali yechim topish darkor. Alloh taolo oyati karimada bunday marhamat qilgan:
فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ
“Agar bilmaydigan bo‘lsangiz, zikr ahlidan so‘rangiz!” (Anbiyo surasi, 7-oyat).
Musulmon odam biror narsani bilmay qolsa, uni biladigan kishidan, o‘sha sohaning «zikr ahli»dan o‘rganishi lozim bo‘ladi. Shunday ekan, e’tiqod va dinu-diyonatga tegishli narsalarni ham shu sohaning bilimdonlaridan so‘rash talab etiladi. Buyuk tobeiy Ibn Sirin rahimahulloh bunday deganlar:
إن هذا العلم دين فانظروا عمن تأخذون دينكم. رواه مسلم
“Albatta, bu ilm dindir. Bas, diningizni kimdan olayotganingizga qaranglar” (Imom Muslim rivoyati).
Mazkur iboraning sharhida Mulla Ali Qori rahimahulloh bunday deganlar:
“Bu ilm” so‘zidan murod Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ummatga olib kelgan Qur’oni karim va hadisi sharifdan iborat bo‘lgan ta’limotdir. Uni ishonchli va adolatli zotlardan olmoqdamisiz yoki yo‘q, shunga nazar solinglar, ya’ni qayerdan, kimdan ilm olayotgangizni aniq bilinglar”. (“Mirqotul mafotih” kitobi). Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.