Qo‘shnimning bolalari qizlarim bilan tengqur, doim birga o‘ynashardi. Bir kuni qo‘shnim Anora norozi ohangda, to‘satdan: “Islom dinining ko‘p qoidalari menga to‘g‘ri kelmaydi, shuning uchun biz masihiylikka e’tiqod qilyapmiz”, deb qoldi. Kutilmagan bu so‘zlardan hayron qoldim. Nahotki, qo‘shnim missionerlarning tuzog‘iga ilinib qolgan bo‘lsa?! Afsuski, shunday ekan!
U bilan bo‘lib o‘tgan qisqa suhbatimiz asnosida dinimizning sofligi va go‘zalligini Qur’on va hadislar bilan ishonchli dalillar ila astoydil quvvatlab, tushuntirdim. Missionerlarning maqsadlarini imkon qadar ochib berdim. Lekin u so‘zlarimdan xulosa chiqaradigan darajada emasdi. Qaytanga: “Siz Injilni o‘qib ko‘ring, gaplarimga shohid bo‘lasiz”, deb, meni-da o‘z e’tiqodiga da’vat qilardi... Uni gaplariga e’tibor bermay, u bilan xayrlashdim.
Taxminan ikki hafta u bilan ko‘rishmadim. Oradan bir oy o‘tar-o‘tmas uyimga yig‘lab kirib keldi:
– Opa, men qattiq adashdim, gaplaringizni jiddiy o‘ylab ko‘rsam, qilgan amallarimdan qo‘rqib ketyapman, Alloh meni kechirarmikan? – deb ko‘zyosh to‘kdi.
Uni tinchlantirib:
– Agar chin dildan afsus-nadomatda bo‘lsangiz, tavba qilsangiz, inshoalloh, Alloh kechiradi, – dedim.
Shu-shu bo‘ldiyu, qo‘shnim bilan aloqalarimiz yana tiklandi. Bir kuni suhbatida ularni bu yo‘lga da’vat qilgan akasi va kelinoyisining ahvoli haqida qayg‘urdi. “Qancha gapirmaylik, hech bu yo‘ldan qaytishmayapti, bunga qanday chora topsak ekan”, deb yozg‘irib qoldi.
Oradan ancha vaqt o‘tdi, qo‘shnim Chirchiq shahriga oilasi bilan ko‘chib ketdi. Bir kuni nimadir yumush bilan uning uyiga borganimda kelinoyisini uchratdim. Salom-alik qilgandan so‘ng qizchasi qo‘liga shirinlik berib:
– Bismillahir rohmanir rohiym, deb yegin, dedim. So‘zimni tugatar-tugatmas:
– Unday so‘zni aytmagin, “Isoga hamd bo‘lsin”, degin, – deb o‘rgatdi qizalog‘iga.
– Nega unday deysiz? Axir bolaning tarbiyasiga zid so‘zlar aytyapsiz, yana bu katta shirkdir”, – dedim. U esa:
– Iso Allohning o‘g‘li, Isoga sig‘indik nima, otasiga sig‘indik nima, bari bir. Hech bir xato tomoni yo‘q, – deya ta’kidladi.
Unga tushuncha berish niyatida: “Alloh yagonadir. U tug‘magan va tug‘ilmagan ham” (Ixlos surasi, 1-3-oyatlar) oyatini keltirib o‘tdim. Unga qancha misollarni keltirmay, baribir o‘z fikridan qaytmasdi. Aksincha menga:
– Sizga juda achinaman, e’tiqodda mustahkam ayol ekansiz, ammo adashgansiz, to‘g‘ri yo‘lni tanlashingiz uchun yana bir o‘ylab ko‘ring. Siz ham xudomiz bo‘lgan Isoga sig‘ining, najot topasiz, – dedi.
Men uning aytgan so‘zlaridan o‘zimni juda yomon his qildim, go‘yo nafasim qaytgandek bo‘ldi. U adashganini anglash o‘rniga o‘z to‘riga meni ham chorlab: “Biz birgina Injilni tan olamiz, boshqa kitoblarni tan olmaymiz”, deb so‘zida qattiq turib oldi. O‘zimni tortishishdan qancha olib qochmay:
– Agar gaplaringiz o‘rinli bo‘lganda, shuncha odam masihiylikka e’tiqod qilarmidi? – deb tortishishga kirishdi:
Ayol tilidan so‘zlanayotgan ba’zi so‘zlarni gapirish u yoqda tursin, eslashga ham yuragim dosh bermaydi. Odam shunchalar qabohatga botishi mumkinmi?
Pok dinimiz va Payg‘ambarimiz Muhammad (sollallohu alayhi va sallam) haqida aytgan so‘zlaridan qattiq qalbim og‘ridi:
– Iltimos boshqa haqorat qilmang, ortiq bardosh qilolmayman, – dedim oxiri. Gapirish befoydaligini bilib, ketishga chog‘landim. Afsuslar bo‘lsinki, uning bu egri aqidasidan qaytarolmadim. Uyni tark etarkanman, obdon o‘yladim. Bu holatga qanday chora ko‘rish mumkin? Kimning loqaydligi sabab bunga?
***
Ishini tez va sifatli qiladigan usta qidirganimizda bizga bir yigitni tavsiya qilishdi. Haqiqatan, ustaning ishi bizga ma’qul keldi, ammo...
Unga yordamchi sifatida ishlayotgan ukam menga o‘rtalaridagi bo‘lgan savol-javobni so‘zlab berdi: “Ustaning vazminligi va o‘z ishiga mas’uliyat va mohirlik bilan yondoshishiga havasim keldi. Ishini o‘rganish uchun diqqat bilan uni kuzatdim. Tushlik vaqti, “Allohga shukr” kalimasini aytganimda usta:
– Men Alloh demayman, Xudo deb murojaat qilaman, – dedi. “Xudoga sig‘inarkan-ku”, dedim ichimda. Ba’zi harakatlarini ko‘rib:
– Hattoki “bismillah” lafzini ishlatmas ekansiz? – dedim ajablanib.
– Men musulmon emasman, masihiyman. Yolg‘iz Isoga sig‘inaman. U meni asraydi, doim hamrohimdir, dedi.
– O‘lganingizda qabringiz qayerda bo‘ladi, sizga kim janoza o‘qiydi, shular haqida ham o‘yladingizmi? – dedim taajjubim tobora ortib.
– Odam o‘lgandan keyin qayerga ko‘milishining ahamiyati yo‘q, janozaga kelsak, o‘qilmasa ham bo‘laveradi, – dedi xotirjam. Yuragim tars yorilgudek bo‘lib:
– Aka bu haqda oilangiz, ya’ni ota-onangiz bilishadimi? – deb so‘radim.
– Ha nafaqat bilishadi, balki ular ham, ayolim ham mening yo‘limda, allaqachon, – deb javob berdi usta.
Ming taassuflar bo‘lsinki, oramizda shunday insonlar borligi achinarli holat. Axir o‘z dinidan qaytgani yetmaganday, bemalol o‘z g‘oyalarini targ‘ib qilishiga qanday ko‘z yumish mumkin?! Ba’zilar o‘z dinini yaxshi bilmaganidan Allohga shirk keltirib, adashyapti. So‘ng boshqalarni ham nasroniylikka chorlayapti.
Alloh taolo kitobida insonlarni ogohlantirib shuday deydi: “Ey, ahli kitoblar! (Isoni ilohiylashtirib) diningizda haddan oshib ketmangiz! Alloh (sha’ni)ga esa faqat haq (gap)ni aytingiz! Albatta, Iso Masih ibn Maryam faqat Allohning payg‘ambari va Uning Maryamga tushirgan “Kalimasi” hamda Uning tomonidan (kelmish) ruhdir, xolos. Bas, Allohga va Uning payg‘ambarlariga imon keltiringiz! “(Ilohlar) uchta” demangiz! Qaytingiz – o‘zlaringizga yaxshi bo‘lur! Albatta, Alloh yagona ilohdir! U farzandli bo‘lishdan pokdir. Osmonlardagi-yu Yerdagi narsalar Unikidir. Alloh vakillikka kifoyadir” (Niso surasi, 171-oyat).
Demak, Iso (a.s.) Allohning o‘g‘li emas, balki bandasi va payg‘ambari, Maryam ham Allohning xotini emas, bir soliha banda. Iso (a.s.)ni “Allohning kalimasi” deb atalishiga bois u zot Allohning “Bo‘l!” degan so‘zi tufayli dunyoga kelgani yoki u zotga aytilgan so‘z bilan hidoyatga yo‘llash joiz bo‘lgani uchundir.
“Ey, (Isoga) imon keltirgan zotlar! Allohdan qo‘rqingiz va Uning payg‘ambari (Muhammad)ga ham imon keltiringiz, (shunda) U sizlarga o‘z rahmatidan ikki barobar ato etur va sizlarga (qiyomatda yorituvchi) nur paydo qilur hamda sizlarni mag‘firat qilur. Alloh mag‘firatli va rahmlidir” (Hadid surasi, 28-oyat).
Nilufar BOZORBOY qizi
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Kelinlikka nomzod shaxsning ham o‘ziga yarasha huquqlari va odoblari mavjud.
1. Kelinlikka nomzod shaxs o‘zini xushro‘y ko‘rsatish uchun ziynatlanishga haqli.
Ulamolarimiz bunga misol qilib, Subayha binti Horis roziyallohu anhoning hadisini keltirishadi. Unda «Qachonki nifosdan poklanganda, sovchilar uchun ziynatlandi» degan jumla bor. Boshqa bir rivoyatda: «...surma surtib, xino qo‘yib tayyorlandi», deyilgan.
2. Kelinlikka nomzod shaxs kuyovlikka nomzodni ko‘rishga haqli.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning Mug‘iyra roziyallohu anhuning hadisidagi: «Unga nazar sol, chunki bunday qilish ikkingiz orangizda bardavomlikka kerakdir», deganlari kelinlikka nomzodga ham tegishli.
3. Kelinlikka nomzod shaxs kuyovlikka nomzod bilan suhbatlashishga haqli. Bu – tabiiy holat. Ko‘rishgandan keyin, oila qurish niyati bo‘lgandan keyin, o‘rtada suhbat bo‘lishi turgan gap.
4. Kelinlikka nomzod shaxs muayyan erkakni yoqtirish va unga nikohlanish istagini bildirishga haqli.
قَالَتْ أُمُّ سَلَمَةَ وَلَدَتْ سُبَيْعَةُ الْأَسْلَمِيَّةُ بَعْدَ وَفَاةِ زَوْجِهَا بِنِصْفِ شَهْرٍ، فَخَطَبَهَا رَجُلَانِ أَحَدُهُمَا شَابٌّ وَالْآخَرُ كَهْلٌ، فَحَطَّتْ إِلَى الشَّابِّ، فَقَالَ الشَّيْخُ: لَمْ تَحِلِّي بَعْدُ، وَكَانَ أَهْلُهَا غَيَبًا وَرَجَا إِذَا جَاءَ أَهْلُهَا أَنْ يُؤْثِرُوهُ بِهَا، فَجَاءَتْ رَسُولَ اللهِ r، فَقَالَ: قَدْ حَلَلْتِ فَانْكِحِي مَنْ شِئْتِ. رَوَاهُ مَالِكٌ.
«Ummu Salama aytadilar:
«Subayha Aslamiya erining vafotidan yarim oy o‘tib tug‘di. Unga ikki kishi sovchi qo‘ydi. Ulardan biri yosh, boshqasi qari edi. U yoshiga moyil bo‘ldi. Chol: «Hali halol bo‘lganing yo‘q», – dedi. Ayolning ahli g‘oyib edi. Chol ayolning ahli kelganda uni o‘ziga berishlaridan umidvor bo‘ldi. Ayol Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga bordi. Bas, u zot: «Sen halol bo‘lding. Kimni istasang, o‘shanga nikohlan», dedilar» (Molik rivoyat qilgan).
Ikki taraf rioya qilishi lozim narsalar
Kelinlik va kuyovlikka nomzodlar nikohdan oldingi uchrashuv va boshqa munosabatlarda rioya qilishlari lozim bo‘lgan narsalar quyidagilardan iborat:
1. Ikkovlari bir-birlariga nomahram ekanliklarini unutmasliklari zarur.
Chunki asli mahram bo‘lmagan ikki jinsdagi shaxsning nikohdan boshqa narsa mahram qila olmaydi, jumladan, sovchilik qilish va unashtirish ham.
2. Ikkovlari uchrashmoqchi bo‘lsalar, faqat mahramlarining ishtirokida uchrashishlari shart.
3. Ikkovlari uchrashganda qo‘l berib ko‘rishishlari mutlaqo mumkin emas.
4. Nikohdan oldin ikkovlari xoli qolishlari mutlaqo mumkin emas.
"Baxtiyor oila" kitobidan