Qo‘shnimning bolalari qizlarim bilan tengqur, doim birga o‘ynashardi. Bir kuni qo‘shnim Anora norozi ohangda, to‘satdan: “Islom dinining ko‘p qoidalari menga to‘g‘ri kelmaydi, shuning uchun biz masihiylikka e’tiqod qilyapmiz”, deb qoldi. Kutilmagan bu so‘zlardan hayron qoldim. Nahotki, qo‘shnim missionerlarning tuzog‘iga ilinib qolgan bo‘lsa?! Afsuski, shunday ekan!
U bilan bo‘lib o‘tgan qisqa suhbatimiz asnosida dinimizning sofligi va go‘zalligini Qur’on va hadislar bilan ishonchli dalillar ila astoydil quvvatlab, tushuntirdim. Missionerlarning maqsadlarini imkon qadar ochib berdim. Lekin u so‘zlarimdan xulosa chiqaradigan darajada emasdi. Qaytanga: “Siz Injilni o‘qib ko‘ring, gaplarimga shohid bo‘lasiz”, deb, meni-da o‘z e’tiqodiga da’vat qilardi... Uni gaplariga e’tibor bermay, u bilan xayrlashdim.
Taxminan ikki hafta u bilan ko‘rishmadim. Oradan bir oy o‘tar-o‘tmas uyimga yig‘lab kirib keldi:
– Opa, men qattiq adashdim, gaplaringizni jiddiy o‘ylab ko‘rsam, qilgan amallarimdan qo‘rqib ketyapman, Alloh meni kechirarmikan? – deb ko‘zyosh to‘kdi.
Uni tinchlantirib:
– Agar chin dildan afsus-nadomatda bo‘lsangiz, tavba qilsangiz, inshoalloh, Alloh kechiradi, – dedim.
Shu-shu bo‘ldiyu, qo‘shnim bilan aloqalarimiz yana tiklandi. Bir kuni suhbatida ularni bu yo‘lga da’vat qilgan akasi va kelinoyisining ahvoli haqida qayg‘urdi. “Qancha gapirmaylik, hech bu yo‘ldan qaytishmayapti, bunga qanday chora topsak ekan”, deb yozg‘irib qoldi.
Oradan ancha vaqt o‘tdi, qo‘shnim Chirchiq shahriga oilasi bilan ko‘chib ketdi. Bir kuni nimadir yumush bilan uning uyiga borganimda kelinoyisini uchratdim. Salom-alik qilgandan so‘ng qizchasi qo‘liga shirinlik berib:
– Bismillahir rohmanir rohiym, deb yegin, dedim. So‘zimni tugatar-tugatmas:
– Unday so‘zni aytmagin, “Isoga hamd bo‘lsin”, degin, – deb o‘rgatdi qizalog‘iga.
– Nega unday deysiz? Axir bolaning tarbiyasiga zid so‘zlar aytyapsiz, yana bu katta shirkdir”, – dedim. U esa:
– Iso Allohning o‘g‘li, Isoga sig‘indik nima, otasiga sig‘indik nima, bari bir. Hech bir xato tomoni yo‘q, – deya ta’kidladi.
Unga tushuncha berish niyatida: “Alloh yagonadir. U tug‘magan va tug‘ilmagan ham” (Ixlos surasi, 1-3-oyatlar) oyatini keltirib o‘tdim. Unga qancha misollarni keltirmay, baribir o‘z fikridan qaytmasdi. Aksincha menga:
– Sizga juda achinaman, e’tiqodda mustahkam ayol ekansiz, ammo adashgansiz, to‘g‘ri yo‘lni tanlashingiz uchun yana bir o‘ylab ko‘ring. Siz ham xudomiz bo‘lgan Isoga sig‘ining, najot topasiz, – dedi.
Men uning aytgan so‘zlaridan o‘zimni juda yomon his qildim, go‘yo nafasim qaytgandek bo‘ldi. U adashganini anglash o‘rniga o‘z to‘riga meni ham chorlab: “Biz birgina Injilni tan olamiz, boshqa kitoblarni tan olmaymiz”, deb so‘zida qattiq turib oldi. O‘zimni tortishishdan qancha olib qochmay:
– Agar gaplaringiz o‘rinli bo‘lganda, shuncha odam masihiylikka e’tiqod qilarmidi? – deb tortishishga kirishdi:
Ayol tilidan so‘zlanayotgan ba’zi so‘zlarni gapirish u yoqda tursin, eslashga ham yuragim dosh bermaydi. Odam shunchalar qabohatga botishi mumkinmi?
Pok dinimiz va Payg‘ambarimiz Muhammad (sollallohu alayhi va sallam) haqida aytgan so‘zlaridan qattiq qalbim og‘ridi:
– Iltimos boshqa haqorat qilmang, ortiq bardosh qilolmayman, – dedim oxiri. Gapirish befoydaligini bilib, ketishga chog‘landim. Afsuslar bo‘lsinki, uning bu egri aqidasidan qaytarolmadim. Uyni tark etarkanman, obdon o‘yladim. Bu holatga qanday chora ko‘rish mumkin? Kimning loqaydligi sabab bunga?
***
Ishini tez va sifatli qiladigan usta qidirganimizda bizga bir yigitni tavsiya qilishdi. Haqiqatan, ustaning ishi bizga ma’qul keldi, ammo...
Unga yordamchi sifatida ishlayotgan ukam menga o‘rtalaridagi bo‘lgan savol-javobni so‘zlab berdi: “Ustaning vazminligi va o‘z ishiga mas’uliyat va mohirlik bilan yondoshishiga havasim keldi. Ishini o‘rganish uchun diqqat bilan uni kuzatdim. Tushlik vaqti, “Allohga shukr” kalimasini aytganimda usta:
– Men Alloh demayman, Xudo deb murojaat qilaman, – dedi. “Xudoga sig‘inarkan-ku”, dedim ichimda. Ba’zi harakatlarini ko‘rib:
– Hattoki “bismillah” lafzini ishlatmas ekansiz? – dedim ajablanib.
– Men musulmon emasman, masihiyman. Yolg‘iz Isoga sig‘inaman. U meni asraydi, doim hamrohimdir, dedi.
– O‘lganingizda qabringiz qayerda bo‘ladi, sizga kim janoza o‘qiydi, shular haqida ham o‘yladingizmi? – dedim taajjubim tobora ortib.
– Odam o‘lgandan keyin qayerga ko‘milishining ahamiyati yo‘q, janozaga kelsak, o‘qilmasa ham bo‘laveradi, – dedi xotirjam. Yuragim tars yorilgudek bo‘lib:
– Aka bu haqda oilangiz, ya’ni ota-onangiz bilishadimi? – deb so‘radim.
– Ha nafaqat bilishadi, balki ular ham, ayolim ham mening yo‘limda, allaqachon, – deb javob berdi usta.
Ming taassuflar bo‘lsinki, oramizda shunday insonlar borligi achinarli holat. Axir o‘z dinidan qaytgani yetmaganday, bemalol o‘z g‘oyalarini targ‘ib qilishiga qanday ko‘z yumish mumkin?! Ba’zilar o‘z dinini yaxshi bilmaganidan Allohga shirk keltirib, adashyapti. So‘ng boshqalarni ham nasroniylikka chorlayapti.
Alloh taolo kitobida insonlarni ogohlantirib shuday deydi: “Ey, ahli kitoblar! (Isoni ilohiylashtirib) diningizda haddan oshib ketmangiz! Alloh (sha’ni)ga esa faqat haq (gap)ni aytingiz! Albatta, Iso Masih ibn Maryam faqat Allohning payg‘ambari va Uning Maryamga tushirgan “Kalimasi” hamda Uning tomonidan (kelmish) ruhdir, xolos. Bas, Allohga va Uning payg‘ambarlariga imon keltiringiz! “(Ilohlar) uchta” demangiz! Qaytingiz – o‘zlaringizga yaxshi bo‘lur! Albatta, Alloh yagona ilohdir! U farzandli bo‘lishdan pokdir. Osmonlardagi-yu Yerdagi narsalar Unikidir. Alloh vakillikka kifoyadir” (Niso surasi, 171-oyat).
Demak, Iso (a.s.) Allohning o‘g‘li emas, balki bandasi va payg‘ambari, Maryam ham Allohning xotini emas, bir soliha banda. Iso (a.s.)ni “Allohning kalimasi” deb atalishiga bois u zot Allohning “Bo‘l!” degan so‘zi tufayli dunyoga kelgani yoki u zotga aytilgan so‘z bilan hidoyatga yo‘llash joiz bo‘lgani uchundir.
“Ey, (Isoga) imon keltirgan zotlar! Allohdan qo‘rqingiz va Uning payg‘ambari (Muhammad)ga ham imon keltiringiz, (shunda) U sizlarga o‘z rahmatidan ikki barobar ato etur va sizlarga (qiyomatda yorituvchi) nur paydo qilur hamda sizlarni mag‘firat qilur. Alloh mag‘firatli va rahmlidir” (Hadid surasi, 28-oyat).
Nilufar BOZORBOY qizi
Ba’zi ulamolar insonning hayot bilan vidolashuv damlarini “safar chog‘i”, “safar soati” deyishadi. Xususan, mashhur olim Oiz Qarniy “Sahobalar hayotidan xotiralar” kitobida Amr ibn Os roziyallohu anhuning “safar soati” haqida so‘z yuritib, bu vaqtning rostgo‘ylik, ruhning poklanishi, oshkoralik va shaffoflik onlari ekanini ta’kidlaydi.
Bu vaqtda o‘lim to‘shagida yotgan insondan dunyo bezaklariga intilish, ig‘vo, munofiqlik, soxtakorlik kabi illatlar chekinar va u o‘zining haqiqati bilan yolg‘iz qoladi. Hatto Fir’avn ham jon berish onida ichidagi maxfiy haqiqatni oshkor qilib, bunday degan:
لا إِلَهَ إِلا الَّذِي آَمَنَتْ بِهِ بَنُو إِسْرَائِيلَ وَأَنَا مِنَ الْمُسْلِمِينَ
“Iymon keltirdimki, Isroil avlodi iymon keltirgan Zotdan o‘zga iloh yo‘qdir. Men ham musulmonlardanman” (Yunus surasi, ٩٠-oyat).
Mashhur sahobiy Amr ibn Os roziyallohu anhu o‘lim to‘shagida yotarkan, yuzini devorga burib olgandi. Atrofida o‘tirgan do‘stlari va o‘g‘li Abdulloh Amr ibn Osga Misrni fath etib, Islomning yoyilishiga katta hissa qo‘shganini, Allohning rahmatidan umidvor bo‘lishini eslatar, u zot bo‘lsa, o‘zini qanday oqibat kutayotganini bilmagani bois qo‘rquvdan yig‘lardi.
Amr ibn Os roziyallohu anhu so‘nggi lahzalarini boshdan kechirar ekan, yashab o‘tgan hayotini xotirlab, bunday xulosaga keladi: “Mening umrim uch bosqichda o‘tdi. Islomdan oldin jaholat bosqichida yashadim. O‘sha paytda eng yomon ko‘rganim Rasululloh sollallohu alayhi va sallam edilar. Har qancha hiyla-nayrang ishlatib bo‘lsa ham, u zotni o‘ldirishga tayyor edim. Islomni qabul qilgach, Madinaga hijrat qildim. Bu hayotimdagi ikkinchi bosqich, ya’ni kufrdan Islomga o‘tish bosqichi edi...”
Amr ibn Os Makkadan Madinaga Xolid ibn Valid bilan birga hijrat qilgandi. Ular Madinaga yaqinlasharkan, Amr ibn Os Xolid ibn Validga: “Yo oldinda yur yoki orqada qol. Mening gunohlarim ko‘p. Rasulullohga ular haqida aytmoqchiman. U zot bilan yolg‘iz qolishni istayman”, dedi. Shundan so‘ng Xolid ibn Valid oldinga o‘tib ketdi. Amr ibn Os roziyallohu anhu Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning oldilariga kelib: “Qo‘lingizni bering, bay’at qilaman”, dedi.
Rasululloh Amr ibn Osga bay’at uchun qo‘llarini cho‘zganlarida, u payg‘ambarimizning muborak qo‘llarini mahkam ushlab oldi. Nabiy alayhissalom: “Senga nima bo‘ldi, ey Amr?” deb so‘radilar. Amr ibn Os: “Men shart qo‘ymoqchiman, ey Allohning Rasuli”, dedi. U zot: “Nimani shart qo‘yasan?” dedilar. Amr ibn Os: “Rabbim o‘tgan gunohlarimni mag‘firat qilishini shart qilib qo‘yaman”, dedi. Amr ibn Os johiliyat davrida Islomga qarshi janglarda qatnashgan va ko‘pgina gunoh ishlarga qo‘l urgandi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi va sallam: “Ey Amr, bilmaysanmi? Islom o‘zidan oldingi narsalarni yo‘q qiladi (gunohlarni kechiradi)”, dedilar.
Amr ibn Os roziyallohu anhu aytadi: «Qo‘limni Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning qo‘llariga qo‘yib, bay’at qildim. Shundan so‘ng muhabbat va itoatkorlik ila u zotga hamroh bo‘ldim. U zot men uchun insonlarning eng sevimlisi edilar. Islomdan avvalgi nafratim muhabbatga aylandi. Rasuli akram sollallohu alayhi va sallamga bo‘lgan hurmatim sababidan u zotga tik qaray olmaganman. Agar mendan u zotni tasvirlab berishimni so‘rasangiz, bu ishni uddalay olmayman. Chunki u zotga bo‘lgan muhabbatim, ehtiromim va hayoim sababli Rasulullohning yuzlariga qaray olmaganman. Ana shu muhabbat tufayli qaytadan dunyoga kelgandek bo‘ldim... Koshkiydi, o‘sha holatimda vafot topgan bo‘lsam. Chunki mazkur holat din uchun kurash, ilm, tavba va hidoyat kabi his-tuyg‘ularni o‘zida jamlagandi. Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning vafotlaridan so‘ng o‘zgarib qoldim. Bu hayotimning uchinchi bosqichi edi. Bu bosqichda dunyo men bilan oshkora o‘yin qildi. Siffin va Jamal kabi fitnali hodisalar sodir bo‘ldi. Allohga qasam, jannatga kiramanmi yoki do‘zaxgami, bilmayman!.. Hozir birgina kalima bor, xolos. Uni Allohning huzurida o‘zim uchun hujjat qilaman. Bu: “La ilaha illallohu vahdahu la shariyka lah. Lahul-mulku va lahul hamdu va huva ’ala kulli shay’in qodir” kalimasidir».
Shundan so‘ng Amr ibn Os roziyallohu anhu kaftini mahkam siqdi va ruhi tanasidan chiqib ketdi. Uning o‘g‘li Abdulloh ibn Amr aytadi: “Otamni yuvgani olib kirdik. G‘assollar uning barmoqlarini yuvish uchun ochmoqchi bo‘ldilar, lekin ular mahkam siqilgandi. So‘ng uni kafanlash uchun barmoqlarini ochdik, lekin ular yana yopilib qoldi. Uni qabrga qo‘yganimizda ham qo‘llari mahkam siqilgandi”...
Ushbu voqea zamirida barchamiz uchun ulkan saboq bor. Amr ibn Os roziyallohu anhuning naqadar samimiyligi, tavhid kalimasini dili va tilida mahkam tutib, Rabbisiga yuzlanganiga havasdamiz, albatta.
Amr ibn Os roziyallohu anhu umrini uch bosqichga bo‘ldi. Bizning “safar soati”miz qanday kecharkin? Hayotimiz necha bosqichdan iborat bo‘ladi? Umrimiz qanday kechyapti? Rabbimiz biz ojiz bandalariga bu borada ham O‘z “taklif”ini taqdim etgan. Oli Imron surasi ٨-oyatida bunday duo bor:
رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ
“Robbanaa laa tuzig‘ quluubanaa ba’da iz hadaytanaa vahab lanaa mil-ladunka rohmah. Innaka antal Vahhaab”.
“Ey Rabbimiz, bizni hidoyat yo‘liga solganingdan keyin dillarimizni (to‘g‘ri yo‘ldan) og‘dirma va bizga huzuringdan rahmat ato et! Albatta, Sen Vahhob (barcha ne’matlarni tekin ato etuvchi)dirsan”.
Mehribon Zot barchamizni ushbu duo-oyat haqiqati bilan rizqlantirsin!
Mavjuda NURIDDINOVA
tayyorladi.