Alloh taolo Qur’oni Karimda shunday deb marhamat qilgan:
قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ
“Sen mening tarafimdan: “Ey o‘z jonlariga isrof (jabr) qilgan bandalarim, Allohning rahmatidan noumid bo‘lmang! Albatta, Alloh barcha gunohlarni mag‘firat etar. Albatta, uning o‘zi o‘ta mag‘firatli va o‘ta rahmli zotdir”, deb ayt” (Zumar surasi, 53-oyat).
Imom Buxoriy Sa’d ibn Jubayrdan (r.a.) keltirgan rivoyatda aytilishicha, ko‘plab gunohlar qilgan bir guruh mushrik Rasulullohning (s.a.v.) huzurlariga kelib: “Albatta, sen da’vat qilayotgan narsa juda ham go‘zal. Qani, ayt-chi, biz qilgan narsalarni yuvadigan narsa ham bormi?” deb so‘rashganida Alloh taolo ushbu oyati karimani tushirgan ekan.
Ali roziyallohu anhu, Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhu, Ibn Umar roziyallohu anhu kabi zotlar bu oyatni “Qur’ondagi eng umidbaxsh oyat” deyishgan.
Alloh taolo Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga “Mening bandalarimga ayt” deya amr bilan boshlamoqda.
Alloh taolo “Ey insonlar!”, “Ey mo‘minlar!”, “Ey odamlar!”, “Ey Menga nisbatan isyon qilganlar!” demadi. Balki, “Ey ... bandalarim!” dedi. Mening bandalarim deyapti. Bu esa banda uchun ulkan, bemisl sharafdir. Bu Allohning rahmatidandir.
Alloh taolo “Ey Menga nisbatan isyon qilganlar”, “Ey gunohkorlar!”, “Ey fosiqlar!”, “Ey jinoyatchilar!”, “Ey osiylar!”, “Ey falon-falon ishlarni qilganlar!” demadi. Balki, “Ey o‘z jonlariga isrof (jabr) qilgan bandalarim” dedi. Bandalarining ayblarini berkitdi. Ularga mehribonlik, lutf bilan xitob qildi. Bu ham Allohning rahmatidandir.
Alloh taolo gunoh qilgan biz bandalariga “Endi hammasi tamom. Tavbalaringni qabul qilmayman. Abadiy azobga giriftor qilaman. Ortga yo‘l yo‘q. Senlarni kechirmayman” demadi. Balki, “Allohning rahmatidan noumid bo‘lmang!” deb bizni O‘zining rahmatidan noumid bo‘lmaslikka chaqiryapti, shunga amr qilyapti. Bu ham Uning rahmatidandir.
Alloh taolo “Gunoh qilgan bandalar tavba qilib o‘tirmasinlar. Ularni kechirmayman” demadi, balki, “Albatta, Alloh barcha gunohlarni mag‘firat etar” dedi. Bandalarining qalblarida umid uyg‘otyapti. Mag‘firat so‘rashga undayapti. Bu ham Allohning rahmatidandir.
Alloh taolo “Men gunoh sodir etgan mo‘min bandalarni kechirmayman. Ularni abadiy azobga giriftor etaman” demadi. Balki, “Albatta, uning o‘zi o‘ta mag‘firatli va o‘ta rahmli zotdir” dedi. Alloh taolo gunoh qilib, qilgan gunohiga astoydil tavba qilgan mo‘min bandasining gunohlarini kechiradi. “O‘ta mag‘firatli” degani ko‘p bandalarining ko‘plab gunohlarini kechiradi, deganidir. “O‘ta rahmli” degani banda tavba qilganidan keyin, uni aynan o‘sha gunohi uchun azoblamay, rahm qiladi, deganidir.
Ha, azizlar, Robbimiz Mehribon, Rahmli, G‘ofir, G‘ofur, G‘affordir. Gunoh qilib qo‘yganimizda, Uning rahmatidan umidimizni uzmay, darhol tavba-istig‘forga berilib, Uning o‘zidan bizni mag‘firat qilishini so‘raylik! Albatta, U bandalarining ko‘plab gunohlarini mag‘firat etuvchi va bandalariga rahmli zotdir.
Nozimjon IMINJONOV
tarjimasi
— Haj vaqtida ziyoratchilarimiz shaytonga tosh otishadi. Tosh nima uchun otiladi?
— Darhaqiqat, haj vaqtida qilinadigan amallardan biri bu – Minoda shaytonga tosh otishdir. Shayton hamma yerda ham bo‘lishi mumkin. Aynan hajda va ma’lum joylarda shaytonga tosh otish, shayton o‘sha vaqt va joylarda Ibrohim alayhissalomga qutqu solganda u zot uni tosh otib quvganlari uchundir. Bunda shaytonga qarshi kurashning ramzi bordir.
Shaytonga tosh otish, avvalo ichdagi shaytonni toshbo‘ron qilish ila boshlanadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday dedilar: “Shaytonga tosh otish va Safo bilan Marva orasida say’ qilmoq, faqat Allohning zikrini qoim qilmoq uchun amr qilingandir”.
Yana tosh otishdan maqsad, shaytonni yomon ko‘rishdir. Tosh otilar ekan, shayton qalbga vasvasa solganida “A’uzubillahi minashshaytonir rojim” (toshbo‘ron qilingan shaytonning yomonligidan Allohdan panoh so‘rayman) ifodasi bilan bartaraf etish lozim.
Mo‘minlar shaytonning har turli fasodlariga qarshi o‘yg‘oq bo‘lishga harakat qilishi zarur. Haj safari asnosida esa vasvasalarga yengilmaslik, sabr qilish va imtihon ekanini tushunib, haj ibodatini mukammal ado etishdir.
Ustoz Muhammad Ayyub Homidov