Sayt test holatida ishlamoqda!
19 Yanvar, 2025   |   19 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:45
Peshin
12:39
Asr
15:42
Shom
17:26
Xufton
18:44
Bismillah
19 Yanvar, 2025, 19 Rajab, 1446

Masjidga borishda bajariladigan sunnatlar

14.06.2023   1122   8 min.
Masjidga borishda bajariladigan sunnatlar
  1. Namozga erta borish.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: “Odamlar azonda va birinchi safda nima borligini bilganlarida edi, unga faqat qur'a tashlash bilan erishishdan boshqa iloj bo'lmasa, albatta qur'a tashlar edilar. Tahjir[1]da nima borligini bilganlarida, unda kimo'zar qilar edilar. Hufton va Bomdod namozlarida nima borligini bilganlarida, emaklab bo'lsa ham kelgan bo'lar edilar”(Imom Buxoriy rivoyati).

 

  1. Masjidga borish duosini o'qish.

اللَّهُمَّ اجْعَلْ في قَلْبِي نُوراً، وفي لِسانِي نُوراً، وَاجْعَلْ في سَمْعِي نُوراً، وَاجْعَلْ في بَصَري نُوراً، وَاجْعَلْ مِنْ خَلْفِي نُوراً، وَمِنْ أمامي نُوراً، وَاجْعَلْ مِنْ فَوْقي نُوراً وَمِنْ تَحْتِي نُوراً، اللَّهُمَّ أعْطِني نُوراً

“Allohumma, ij'al fiy qolbiy nuron va fiy lisaniy nuron, vaj'al fiy sam'ii nuron, vaj'al fiy basorii nuron, vaj'al min xolfiy nuron va min amaamiy nuron, vaj'al min favqiy nuron va min tahtiy nuron. Allohumma a'tiniy nuron”

“Allohim! Qalbimda nur qilgin, tilimda nur qilgin, qulog'imda nur qilgin, ko'zimda nur qilgin, oldimdan nur qilgin, ortimdan nur qilgin, ustimdan nur qilgin, ostimdan nur qilgin. Allohim, menga nur ato etgin(Imom Muslim rivoyati).

 

  1. Sakinat va viqor bilan yurish.

Nabiy sollallohu alayhi vasallam aytadilar: “Iqomatni eshitsangiz, namozga sakinat[2] va viqor[3] bilan yurib kelinglar”(Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).

 

  1. Masjidga piyoda borish.

Faqihlar masjidga borishda shoshmasdan, qadamni yaqin-yaqin bosib borishning sunnat ekanini aytganlar. Toki yurib boruvchining savobi yanada ko'p bo'lsin.

Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Sizlarni Alloh u bilan xatolarni o'chiradigan, darajotlarni ko'taradigan narsaga dalolat qilmayinmi?” dedilar. Sahobalar roziyallohu anhum: “Ayting, yo Rasululloh”, dedilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Masjid sari qadamni ko'paytirish” dedilar (Imom Muslim rivoyati).

 

  1. Masjidga kirishda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot aytish.

 

  1. Masjidga kirishda duo o'qish:

اللَّهُمَّ افْتَحْ لِي أَبْوَابَ رَحْمَتِكَ

“Allohumma iftah liy abvaba rohmatik”

“Allohim! Menga rahmating eshiklarini ochgin”.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: “Sizlardan birortangiz masjidga kirsa, Nabiy sollallohu alayhi vasallamga salom yo'llasin va

Allohumma mag'fir lana zunubana vaftah lana abvaba rohmatik”

“Allohim! Menga rahmating eshiklarini ochgin”, desin (Imom Nasoiy rivoyati).

 

  1. Masjidga o'ng oyoq bilan kirish.

 

  1. Birinchi safda turishga harakat qilish.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Odamlar azonda va birinchi safda nima borligini bilganlarida edi, unga faqat qur'a tashlash bilan erishishdan boshqa iloj yo'q bo'lsa, albatta qur'a tashlar edilar”, dedilar (Imom Buxoriy rivoyati).

Bunda o'zgalarga ozor bermaslik, yoshi kattalarni hurmat qilish shart qilinadi.

  1. “Tahiyyatul masjid” (masjid hurmati) namozini o'qish.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Sizlardan birortangiz masjidga kirsa, ikki rakat namoz o'qimasdan o'tirmasin”, deganlar (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).

Agar o'tirib olganidan keyin yodiga tushsa, o'sha zahoti turib, o'qib olsa ham bo'ladi. Ammo makruh vaqtlar bundan mustasno.

 

  1. Masjiddan chiqishda duo qilish.

اللَّهُمَّ إني أسألُكَ مِنْ فَضْلِكَ

“Allohumma inniy asaluka min fazlik”

“Allohim, fazlingdan so'rayman”.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Qachon biringiz masjiddan chiqsa, “Allohim, fazlingdan so'rayman”, desin» dedilar (Imom Muslim rivoyati).

 

  1. Chap oyoq bilan chiqish.

Anas ibn Molik roziyallohu anhu aytadi: “Masjidga kirganingda avval o'ng oyoqni, chiqqaningda avval chap oyoqni bosishing sunnatdandir”.

 

Davron NURMUHAMMAD

[1] Namozga erta kelish.

[2] Ohista, xotirjam harak'at qilish, behuda narsalardan tiyilish.

[3] Ko'zni tiyish, ovozni ko'tarmaslik, har tarafga alanglamaslik.

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Balog‘at ilmining ahamiyati

15.01.2025   5199   3 min.
Balog‘at ilmining ahamiyati

Ajdodlarimizning qoldirgan asarlarining katta qismi arab tilida yozilgani barchamizga ma’lum. Arab tili dunyo tillari ichida eng ko‘p o‘rganilgan va hanuz o‘rganilayotgan til hisoblanadi. U lug‘at boyligi, qoidalarining turli-tumanligi, bir so‘zni bir necha uslubda ishlatish imkoniyatlarining ko‘pligi bilan mukammal tillar ichida ajralib turadi. Shuningdek, u shevalarining juda ko‘pligi bilan ham dunyoda yuqori o‘rinni egallaydi.

Bu til Qur’oni karim va janob Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning tillari bo‘lgani uchun uni o‘rganish usullari sahobai kiromlar davridayoq ishlab chiqilgan. Arab tilini o‘rganish uchun lug‘at, morfologiya, grammatika, ya’ni sarf va nahv ilmlari mukammal o‘rganiladi. Shu bilan birga, arab tilida mukammal gaplashish va uni tushunish uchun albatta, balog‘at fani qoidalarini yaxshi bilish kerak.

Balog‘at ilmini tahsil qilish orqali Qur’oni karim va hadisi shariflar ma’nolarini to‘g‘ri tushunish va nozik jihatlarni teran anglash oson kechadi. Shuningdek, Qur’oni karimning fasohat va balog‘at e’tiboridan mo‘jizakorligi kashf qilinadi. Shu bois, Qur’oni karim tafsiri, hadisi shariflar sharhi va boshqa diniy ilmlarni o‘rganmoqchi bo‘lgan kishi lug‘at, sarf, nahv ilmlari bilan bir qatorda balog‘at ilmini ham puxta egallashi lozim. Bu haqda Abdurauf Fitrat shunday degan: “Diniy va ijtimoiy ta’limotimiz Qur’on va hadislarda mavjud. Qur’on va hadislar esa arab tilidadir. Binobarin, ularni tushunish uchun arab tilining sarfu-nahvini o‘rganish zarur. Lekin bu yetarli emas, Qur’on ma’nolarini tushunishimiz uchun balog‘at ilmini – bayon, bade’ va ma’oniy ilmlarini ham bilishimiz lozim.”

Bu ilm boshqa fanlardan o‘zining fazilati bilan ajralib turadi. Lug‘at sir-asrorlarini ochishda va xazinalarini kashf etishda balog‘at ilmining o‘rni beqiyosdir. Jorulloh Mahmud Zamaxshariy o‘zining “Kashshof” nomli tafsirining muqaddimasida shunday deydi: “Tafsir ilmiga kirishgan kishi Qur’onga xos bo‘lgan ilmi ma’oniy va ilmi bayonda bilimdon bo‘lsa va bu ilmlarni puxta o‘rgansa, tafsirning haqiqatlariga yeta oladi.”

Shuningdek, Alisher Navoiy, Zaxiriddin Muhammad Bobur, Lutfiy, Fuzuliy, Umar Hayyom, Mashrab kabi mumtoz adabiyot namoyondalari o‘z asarlarida majoz, tashbeh, istiora, kinoya kabi balog‘at qoidalaridan keng foydalanganlar. Buyuk ajdodlarimizning boy ma’naviy merosini chuqur o‘rganib, boshqalarga yetkazishda balog‘at ilmining ahamiyati katta.

Balog‘at ilmining tarixi, shakllanishi, taraqqiyot bosqichlari va bu ilmga hissa qo‘shgan ulamolarning hayoti hamda asarlarini o‘rganish bugungi kunda muhim vazifalardan biridir. Arab tilining balog‘at va bade’ ilmlarini o‘rganish orqali kishida bu fanlarga nisbatan qiziqish va mukammal bilim shakllanadi. Balog‘at fanini chuqur o‘zlashtirish orqali faqat arab tilida emas, balki o‘zbek tilida yozilgan mumtoz adabiyotimiz sirlarini ham anglash mumkin bo‘ladi.

Abdulqayum Turdaliyev,
Toshkent Islom instituti talabasi.