Bola – aziz, odobi – undan aziz
Farzand – inson naslini davom ettiradi hamda oilaning mustahkam zanjiri. Solih farzand ota-onaning baxt-iqboli, ikki dunë saodatiga yetkazuvchi dilbandi. Farzandlar "jannat raĭhonlari" deb tavsiflanishi bejiz emas. Ammo u odobli, yaxshi fazilatlar sohibi, itoatkor va qobil bŭlgandagina ota-onasiga rahmat va baxt-xursandchilik keltiradi.
Muqaddas dinimiz ta’limotiga ko‘ra, farzand Alloh taolo insonga bergan ulug‘ ne’matlardan bŭlishi barobarida, u omonat hamdir. Bu ne’matga sazovor bŭlgan ota-onalar uning qadriga yetishlari, shukrlar aĭtib, farzand oldidagi ota-onalik burchlarini puxta ado etishlari, ya’ni, unga chiroĭli ism qŭĭishlari, yaxshi ta’lim-tarbiya berishlari va oxir-oqibatda Alloh roziligini topadigan, millati, Vatani, ota-onasiga munosib ŭg‘il-qiz, tengdoshlari hurmati va muhabbatini qozongan yetuk bir inson bŭlishi borasidagi mas’uliyatli vazifalarini chin ixlos va sadoqat bilan ado etishlari lozim.
Alloh taolo marhamat qiladi: "Eĭ imon keltirganlar! Ŭzlaringizni va oila a’zolaringizni yëqilg‘isi odamlar va toshlar bŭlmish, dag‘al va qattiqqŭl, Alloh buyurgan narsaga itoatsizlik qilmaĭdigan, faqat buyurilgan ishni qiladigan farishtalar xizmat qiladigan dŭzaxdan saqlangiz" (Tahrim, 6)
Paĭg‘ambarimiz sollallohu alaĭhi vasallam marhamat qilib aĭtadilar: "Kishining ŭz farzandini chiroĭli odob-axloq bilan tarbiyalashi kŭp miqdordagi nafl sadaqa berishidan yaxshiroqdir".
Boshqa bir hadisda: "Ota bolaga gŭzal odobdan yaxshiroq narsani bera olmaĭdi", deĭiladi.
Abu Ali ibn Sino farzand tarbiyasi haqida vasiyat qilib, bundaĭ degan edi: «Yësh bola ta’lim-tarbiya oladigan joĭda odob-axloqli, turish-turmushi namunali kattalar bŭlishi lozim. Zero, yësh bola har bir narsani ularga taqlid qilib ŭrganadi va ular bilan dŭst bŭladi".
Muhtaram Prezidentimiz nutqlaridan birida farzandlar tarbiyasi va ularning barkamol avlod bŭlib yetishishida odob-axloqning ŭrni katta ekanini ta’kidlab, jumladan, bundaĭ deganlar: “Yëshlarimizga bugunning ŭzida alohida e’tibor qaratishimiz lozim. Ular nafaqat ishonchimiz va kelajagimiz, yëshlar – bugungi va ertangi kunimizning hal qiluvchi kuchidir. Ya’ni ertangi kun kutganimizdek bŭlishi uchun bugunning ŭzida yëshlar tarbiyasiga jiddiĭ e’tibor qaratishimiz zarur”.
Farzandning odobli, mehnatsevar, sog‘lom bŭlib ŭsishi kŭp jihatdan onasiga bog‘liq bŭladi. Shuning uchun dinimiz kŭrsatmalarida bŭlg‘usi kelinni tanlashga alohida e’tibor qilinadi. Kelajakda tug‘ilajak farzandlarga munosib ona tanlash haqida farzand hali tug‘ilmasidan qaĭg‘uriladi. Rasululloh sollallohu alaĭhi vasallam: “Farzandlaringizga munosib onani ixtiyër qilinglar”, deganlar. Musulmonlarda kelin tanlashda uning soliha, dindor, yaxshi xulqli bŭlishi asosiĭ mezon sanaladi.
Rasululloh sollallohu alaĭhi vasallam: "Ayël tŭrt narsasi: moli, hasabi, jamoli va dini uchun nikohlanadi. Bas, sen dindorini tanla, omon bŭlgur", deganlar.
Albatta, Paĭg‘ambarimizning ushbu tavsiyalarida ulkan haqiqat mavjud. Zero, moldorlik, yaxshi bir nasabga ega bŭlish va husndorlik insonni hovliqtiradi, boshqalardan ŭzini ustun qŭĭishga olib boradi. Bundan tashqari, ushbu jihatlarning ba’zilari ŭtkinchi bŭlib, ularga nisbatan qiziqish vaqt ŭtishi bilan susayadi. Dindorlik esa, insonni insoniĭlikka undovchi omil bŭlishi bilan birga, doimiĭ ajralmas sifatdir.
Shuning uchun ham bir hadisda: "Kim xotinning molu jamoli uchun uĭlansa, uning molu jamolidan mahrum bŭladi va kim ayëlning dini uchun uĭlansa, Alloh taolo u kishiga uning molu jamolini ham nasib qiladi", deĭilgan.
Olimlarning tadqiqotlariga kŭra, ŭz onasi tarbiyasini olgan, uning g‘amxŭrligi, shafqatini har qadamda his etib turgan bolalar ŭzlarini butunlaĭ jamoat ishiga baxshida qilib, sog‘lom, aqlli, tarbiyali va kŭngilchan bŭlib ulg‘ayar ekan. AQSHda ŭtkazilgan tadqiqotlarda, qamalganlarning yarmidan kŭpi ona mehriga tŭĭmagan yëshlar ekani ma’lum bŭlgan. Darhaqiqat, farzand tarbiyasi borasida oilada onaning ŭrni alohida ahamiyat kasb etadi. Farzandga mehr degan ulug‘ tuĭg‘uni hech kim onadan ortiqroq bera olmaĭdi.
Afsus, ba’zan onalar uchun bola tarbiyasi jamiyat va rŭzg‘or yumushlari oldida e’tiborsiz narsa bŭlib qolmoqda. Ayëllarga har qancha huquq berilmasin, ular qanchalik yuksak maqomlarga erishmasinlar, agar bolalariga yaxshi tarbiya bermasalar, ularga ŭzini, millatini, dinini, Vatanini tanitmasalar va sevdirmasalar, onalik haqini ado etmagan bŭladi.
Zero, Islom olimlaridan biri aĭtganidek: "Avlodlarni voyaga yetkazish va munosib inson qilib tarbiyalash maqsad qilib olinmagan nikoh shunchaki bir aĭsh-ishrat va maishatdan bŭlak narsa emas. Bu nikohdan tug‘ilgan bolalar ham ŭtkinchi hirsning qurboni bŭlgan bechoralardir".
Muhammad ibn Muhammad Jomiĭ aĭtadi: "Har bir ota-onaning farzand oldida burchi bor. Chunonchi, har bir ota ŭz farzandi nomusli ayëldan tug‘ilishiga harakat qilsin, toki tug‘ilganidan keĭin odamlar farzandga turli ta’nalar qilib yurmasin. Bolaga yaxshi va chiroĭli ism qŭĭsin. Unga ilmu ma’rifat ŭrgatsin. Ota-ona farzandini hamisha halol ovqat bilan boqsin. Harom ĭŭlda topilgan taom bolaga yëmon ta’sir kŭrsatadi va uni haromxŭrlikka ŭrgatadi. Buning uchun ota-onaning ŭzi, avvalo, halol ovqat yeĭishi kerak. Shundagina pushtidan bŭlgan bola halol va pokiza bŭlib tug‘iladi. Ona homiladorlik paĭtida harom va noravo ovqatlardan, noshar’iĭ ishlardan tiĭilishi kerak".
Ota-ona tarbiyasining ahamiyati haqida janob Rasululloh sollallohu alaĭhi vasallamdan ushbu hadisi sharif vorid bŭlgan: "Har bir farzand musulmon fitratida tug‘iladi, lekin uni yahudiĭga aĭlantirib yuboradigan ham, nasroniĭ yëki majusiĭga aĭlantirib yuboradigan ham uning ota-onasidir".
Farzandlarimizga shundaĭ tarbiya beraĭlikki, ular ŭz ota-bobolariga, ŭz tarixi, Vatani, ona tiliga, millat ulug‘lariga, muqaddas Islom dini an’analariga sodiq bŭlib qolsin. Kitoblardan ŭrganilgan ma’rifiĭ ilm qatorida oilada olingan hayët ilmi ham ularga suv va havodek zarur. Ilmli, odobli, farosatli odam hayëtda ŭrnini topib oladi.
Olimjon KARIMOV,
Peshku tumani “Xoja Peshku” masjidi imom-xatibi
Matbuot – jamiyat ko‘zgusi
Ommaviy axborot vositasi – jamiyat ko‘zgusi, millatning yuzi. Uning zimmasida keng jamoatchilikni fikrlashga chorlash, tarbiyalash, dunyoqarashni boyitishdek mas’uliyat turadi.
Keyingi yillarda mamlakatimizda huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyati barpo etishning muhim sharti bo‘lgan ommaviy axborot vositalarini rivojlantirish, ularning moddiy-texnik bazasi va kadrlar salohiyatini mustahkamlash, so‘z va matbuot erkinligini ta’minlash, soha vakillarini har jihatdan qo‘llab-quvvatlashga bo‘yicha keng ko‘lamli ishlar amalga oshirilmoqda.
Shu munosabat bilan bugun O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasida "Matbuot – jamiyat ko‘zgusi" mavzusida davra suhbati bo‘lib o‘tdi.
Mazkur tadbir 27 iyun – Matbuot va ommaviy axborot vositalari xodimlari kuni munosabati bilan tashkil etildi. Unda O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi rektori Muzaffar Komilov, OAV vakillari, Akademiya o‘qituvchi va xodimlari ishtirok etdi.
So‘zga chiqqanlar so‘nggi yillarda yurtimizda so‘z erkinligiga bo‘lgan e’tibor yangi darajaga ko‘tarilganini qayd etishdi. OAV demokratik qadriyatlarni qaror toptirish, dunyoda va mamlakatimizda sodir bo‘layotgan ijtimoiy-siyosiy jarayonlar, voqea-hodisalar haqida tezkor va haqqoniy ma’lumotlar yetkazish, Yangi O‘zbekistonning demokratik qiyofasini shakllantirishda muhim rol o‘ynayotganini ta’kidlashdi.
Darhaqiqat, davlatimiz rahbari soha vakillarining mehnatini doimo e’tirof etar ekanlar, shunday fikrlarni bildirgan edilar:
"Biz bugun huquqiy demokratik davlat qurayotgan ekanmiz, jurnalistikaning butun dunyoda e’tirof etilgan, o‘zgarmas talab va mezonlariga amal qilishimiz zarur. Bu mezonlarning eng asosiysi – xolislik va haqqoniylikdir. Binobarin, matbuot maydoniga kirgan inson – u jurnalist bo‘ladimi, bloger bo‘ladimi, bundan qat’i nazar – ana shu qoidalarga amal qilishi shart".
Uchrashuv davomida "Yangi O‘zbekiston" va "Pravda Vostoka" gazetalari bosh muharriri Salim Doniyorov, "Jadid" gazetasi bosh muharriri Iqboljon Mirzaaliyev, Adliya vaziri maslahatchisi, bloger Shahnoza Soatova hamda "Ziyo" media markazi direktori Abduhamid Muxtorov so‘zga chiqib, o‘z fikr-mulohazalarini bildirdilar.
Shundan so‘ng yurtimizda diniy-ma’rifiy sohada amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar hamda yosh avlodning barkamol voyaga yetishi, xalqaro standartlar asosida ta’lim olishi, ilm-fan, kasb-hunar cho‘qqilarini egallashi hamda xalqimiz ma’naviy-ma’rifiy yuksalishi borasidagi yangilanishlarni keng jamoatchilikka samarali yetkazishda Akademiya bilan faol hamkorlik qilib kelgan bir guruh OAV xodimlarni bayram munosabati bilan taqdirlash marosimi o‘tkazildi.
Bir guruh jurnalistlarga tashakkurnoma va esdalik sovg‘alari topshirildi.
O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi
Matbuot xizmati
