Sayt test holatida ishlamoqda!
26 Dekabr, 2024   |   25 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:48
Peshin
12:29
Asr
15:19
Shom
17:03
Xufton
18:23
Bismillah
26 Dekabr, 2024, 25 Jumadul soni, 1446

Vaqt qilichidan ehtiyot bo‘laylik

9.07.2018   3385   3 min.
Vaqt qilichidan ehtiyot bo‘laylik

Vaqt asrashimiz kerak bo‘lgan  eng qimmatli ne’mat. Biz esa uni behuda o‘tkazmoqdamiz.                                                                                  

Dunyoga kelgan har bir insonning umri vaqt davomida to‘xtovsiz o‘tib boradi. Bu dunyodan ketish muddati yetganda dunyoni tashlab ketishdan o‘zga chora qolmaydi. Ketish vaqti esa bugunmi, ertami qachon kelishi insonga noma’lum. Dunyo hayoti bir kundek bo‘lib o‘tib boradi. Chunki kechagi kun o‘tib ketgan kun, ertangi kun esa hali kelmagan. Inson amal qiladigan asosiy kun esa bugunidir. Hikmatli she’rda bu haqda shunday deyilgan:

O‘tmish o‘tib ketdi, kelajak orzu,

Shu turgan oningga qilaver ruju.

O‘tayotgan har bir lahza inson hayoti va umrining bir qismidir. U qiyomat kuni insonning foydasiga yo zarariga guvohlik beradi. Ulamolar o‘tayotgan vaqt haqida shunday deganlar: “Vaqt betaraf bo‘lmaydi, yo senga qadrdon do‘st yoki ashaddiy raqib bo‘ladi”. Ya’ni o‘tgan vaqt insonning yo foydasi, yo zarariga hujjat bo‘ladi.

Hasan Basriy rahmatullohi alayh shunday degan: “Boshlanayotgan har bir kun shunday nido qiladi:Ey odam bolasi, men yangi kunman, sening amalingga guvohman, mendan foydalanib qol, agar o‘tib ketsam, qiyomat kunigacha qaytmayman.

Umrni qadr-qimmat va nafislikda hech narsa ila o‘lchab bo‘lmaydi. Agar ming yilni behuda sarflab, so‘ng tavba qilib, sizga umringizning oxirida saodat nasib etsa, abadul-abad jannatda yashaysiz. Shunda (siz uchun) eng sharafli narsa oxirgi lahzadagi mana shu hayotingiz ekanini bilasiz. Vaqt eng mukammal ne’matdir. Unda hech qanday ayb yo‘q.  Aybdor undan foydalanmayotgan insonning o‘zidir. Shuning uchun  vaqtning qadriga yetgan zohid tobeinlardan biri Omir ibn Abdu Qaysga bir kishi: “Menga biror narsa gapirib bering”, deganida, unga: “Quyoshni ushlab tursang, gapirib beraman” (ya’ni, vaqt to‘xtovsiz o‘tib ketaveradi. Hech ortga qaytgan emas. Uni qo‘ldan boy bergan odam o‘zidan ko‘rsin. Endi uni topolmaydi. Chunki, har bir vaqt o‘z haqiga ega. Kecha qilmagan ishimni bugun qildim-ku, degan odam o‘zini aldayapti xolos. Men vaqtimga xiyonat qilmayman. Xafa bo‘lma, vaqtim yo‘q.) degan ekanlar.

Mo‘min ikki xavotir orasida bo‘ladi: tez o‘tib ketgan kecha va hali kelmagan erta orasida, kechada Alloh taoloning nima qilganini (ya’ni undan amallarini qabul etgan yo etmaganini) bilmaydi, ertaga Alloh taoloning nima hukm qilishini bilmaydi.

Shunga ko‘ra, banda o‘zi uchun o‘zidan foydalanib qolsin, oxirati uchun dunyosidan foydalanib qolsin, qarishidan oldin yoshligidan foydalanib qolsin, o‘limidan oldin hayotidan foydalanib qolsin.

Shunday ekan ey azizlar, sog‘lik, vaqt, aql... ularning hammasi  boylik. Ularning barchasi baxtli bo‘laman degan kishilarga baxt va saodat kaliti. “Vaqt qilichga o‘xshaydi, agar sen uni kesmasang u seni kesadi”.

Alloh taolo barchamizni vaqtning qadriga yetadigan va undan to‘g‘ri foydalanadigan kishilardan qilsin. Zero, omonat umrning qadriga yetadigan zotlar o‘zlarini ham, millatlarini ham, yurtlarini ham manfaatlardan mahrum qilmaydilar. Ana o‘shalar to‘g‘rilikda yuruvchilardir. Alloh taolo barchamizning oqibatlarimizni xayrli qilsin.

 

Manbalar asosida Xo‘jaobod tumani

“Yetti chinor” jome masjidi imom noibi

Muhammadquddus Abdulmannon tayyorladi

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Shaxsiy qarash xiyonat emas!

25.12.2024   1216   4 min.
Shaxsiy qarash xiyonat emas!

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Butun arablar musulmonlarga qarshi oyoqqa turdi. Ichki tomondan Bani Qurayza yahudiylarining xiyonati dard ustiga chipqon bo‘ldi. G‘atafon qabilasidan Uyayna ibn Hisn Bani Qurayza yo‘lidan yurib, ahvolni yanada og‘irlashtirdi. Musulmonlar go‘yo ombirning ikki tishi orasida qolgandek edilar: biri Arab sahrolaridan kelgan uzoqdagi dushman, ikkinchisi esa ahdni buzib xiyonat yo‘liga o‘tgan yaqindagi dushman!

Nabiy sollallohu alayhi vasallam Uyayna ibn Hisn agar G‘atafon qabilasini mushriklarga yordam bermasdan olib chiqib ketsa, Madina hosilining uchdan birini bermoqchi bo‘ldilar. Shu maqsadda maslahat qilish uchun Avs qabilasining boshlig‘i Sa’d ibn Muoz roziyallohu anhu bilan Xazraj qabilasining boshlig‘i Sa’d ibn Uboda roziyallohu anhuni chaqirtirdilar. Bu Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning odoblari edi. Zero, Madinaning mevalari ularniki edi, ulardan ruxsat olmasdan qat’iy qaror chiqarishni istamadilar. Shu masala haqida gaplashganlarida ular aytishdi:

– Ey Allohning Rasuli! Agar buni sizga Alloh amr qilgan bo‘lsa, bosh ustiga. Ammo agar buni biz uchun qilmoqchi bo‘lsangiz, aslo hojati yo‘q. Biz ham, ular ham mushrik edi. But va sanamlarga sig‘inardik. O‘shanda ular Madina xurmosini yemoqchi bo‘lishsa, faqatgina sotib olib yoki ziyofat bo‘lganida yeyishar edi. Endi Alloh bizni siz tufayli Islom bilan ikrom qilganida ularga molimizni beramizmi?! Allohga qasamki, ularga faqatgina qilichimizni beramiz!

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ularni maqtadilar, fikrlarini qo‘llab-quvvatladilar va dedilar: «Arablar sizga qarshi bir yoqadan bosh chiqargani uchun men buni siz uchun qilmoqchi edim!».

Masala, ko‘rib turganingizdek, siyosiy edi. Urush boshlangan. Hamma ham urushdan kamroq talafot ko‘rib, g‘olib bo‘lib chiqish yo‘lini qidiradi. Barchaning o‘z fikri bor. Nabiy sollallohu alayhi vasallam G‘atafon qabilasi bilan muzokara olib borib, ularga qaytib ketish evaziga Madinaning uchdan bir hosilini bermoqni istadilar. Ammo Sa’d ibn Muoz bilan Sa’d ibn Uboda roziyallohu anhumo bu ishda xorlikni ko‘rdilar. Agar Alloh amr qilgan bo‘lsa, bo‘ysunishlarini bildirishdi. Ammo Nabiy alayhissalom qon to‘kilmasligi va Madinani saqlab qolish uchun shunday qilayotgan bo‘lsalar, bu fikrga qo‘shilmasliklarini aytishdi. Dushmanga faqatgina qilich bilan javob qaytarishga tayyor ekanliklarini bildirishdi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam ham ularning fikrini quvvatladilar!

Har bir insonning shaxsiy fikri, qarashi va voqelikdan chiqargan xulosalari bo‘ladi. Bu uning ma’lumotlarni tahlil qilishi va shu orqali foyda-zararni belgilashidir. Musibatimiz shundaki, biz o‘zimizning fikrimizga yurishga odamlarni majburlamoqchi bo‘lamiz. Go‘yo buni o‘zgartirib bo‘lmaydigan vahiy deb xayol qilishadi. Vaholanki, vahiy sohibi bo‘lmish Rasululloh sollallohu alayhi vasallam sahobalarining fikrini olyaptilar, e’tirozlarini qabul qilyaptilar. Chunki Nabiy alayhissalomning fikrlari vahiy emas, siyosat, ijtihod va shaxsiy qarash edi!

Boshqa tomondan, har qanaqangi siyosiy fikr, ijtihod va shaxsiy qarashni xiyonat deydiganlar bor. Ular to‘shakda yonboshlab olib, chegarada turganlarga fatvo berib o‘tirishadi. Falon joyda tinchlik mumkin emas, piston joyda urush mumkin emas, deb o‘tirishadi!

Siyosat bilan shug‘ullanayotgan kishi ham insonligini unutmaslik kerak. U ham xato qiladi, to‘g‘ri aytadi. Uning insonlarni o‘zining fikriga majburlashga haqqi yo‘q. Ommaning ishi bilan mashg‘ul bo‘ladigan kishilar mujtahidni ma’zur tutishi, u haqda yaxshi gumon qilishi, unga nasihatda bo‘lishi lozim!

«Nabaviy tarbiya» kitobi asosida tayyorlandi

Maqolalar