Har lahzada Yerga fazoda suzib yurgan ko‘plab meteoritlar, asteroidlar hujum qiladi. Ular Yerning atmosfera qobig‘ini yorib kirishga urinadi. Lekin bu qobiq ularni qaytarib turadi. Kosmik jismlar havo qobig‘i bilan ishqalanishi natijasida yonib ketadi va Yerga yetib kelolmaydi. Shuning uchun biz ularni deyarli sezmaymiz.

Yerning qavo qobig‘i yerga tahdid qiluvchi har qanday jismni yondirib yuboradi. Shuningdek, Yer atmosferasi Quyoshdan keluvchi “Quyosh shamoli” deb ataladigan o‘ta zararli jismlar, nurlar va xatarli kuchga ega bo‘lgan ultrabinafsha nurlarining Yerga yetib kelishining ham oldini oladi. Mabodo mazkur nurlar Yerga yetib keladigan bo‘lsa, barcha jonli mavjudotlarni kuydirib, hayotni izdan chiqarishi mumkin.

Olimlar yaqin yillar ichida Yerning magnit maydoni borligini kashf etdilar. Bu maydon atmosferadan yuqori joylashgan bo‘lib, atrofdagi barcha kosmik xatarlardan Yerni himoya qilib turuvchi “ulkan tom” hisoblanadi. Bu magnit maydon Yerning magnitosferasi deb atalib, minglab kilometrlarga cho‘zilib ketgan va ajoyib tarzda Quyoshning halokatli nurlariga qarshilik ko‘rsatadi. Ushbu magnit maydon asosida hosil bo‘lgan kamar fanda “Van Allen kamari” deb ataladi.

“Van Allen radiatsiya kamari” – Zaryadlangan zarralarning Yerning magnit maydonida tutilgan kamarlaridir. Yuqori nurlanishning birinchi barqaror tasmasi 1500 kilometr balandlikdan boshlanadi va 5000 kilometr balandlikkacha uzayib boradi. Ikkinchi kamar ham xuddi shunday. Yuqori rentgen nurlari 13000dan 19000 kilometrgacha balandlikka joylashgan.  Yerning magnit maydonida paydo bo‘lgan Van Allen radiatsiya kamari Quyoshning harakatiga javoban kengayadi va siqiladi. Bu  radiatsiya kamari 1958 yil kashf etilgan. Yuqoridagi suratda Yerning magnit maydonida hosil bo‘lgan “Van Allen radiatsiya kamari”ni ko‘rib turibsiz.

Bunday himoya qobig‘i Quyosh tizimidagi sayyoralar ichida faqat Merkuriy va Yerda bor bo‘lib, Merkuriyning magnit maydoni Yernikidan 100 marta zaifdir. Yerning magnit maydoni va atmosferasi juda kuchli bo‘lib, Yerni zararli nurlardan himoya qilish bilan birga Yerda hayot davom etishi uchun zarur bo‘lgan nurlarni kerakli miqdordagina o‘tkazar ekan.

Bu Alloh taoloning bandalariga rahmatidir. Ular esa Uning oyatlaridan, mo‘jizalaridan yuz o‘giryaptilar. Alloh taolo Qur’oni Karimda Yerni himoya qilib turuvchi atmosfera, magnit maydon va ulkan belbog‘ haqida bundan o‘n to‘rt asr oldin aytib qo‘ygan. U Qur’onda shunday degan:

 وَجَعَلْنَا السَّمَاء سَقْفاً مَّحْفُوظاً وَهُمْ عَنْ آيَاتِهَا مُعْرِضُونَ

“Osmonni saqlanib turuvchi tom qilib qo‘ydik. Ular (mushriklar) esa, ularning alomatlaridan yuz o‘giruvchilardir” (Anbiyo surasi, 32-oyat).

Subhanalloh!

“Kosmosdan yerning ko‘rinmas qalqoni topildi”

maqolasi va internet ma’lumotlaridan

Nozimjon IMINJONOV

 tarjimasi