Joriy yilning 20 iyun kuni “Ko‘kaldosh” nomli o‘rta maxsus islom bilim yurtida 2017-2018 o‘quv yili bitiruvchi talabalarining “XATMONA – 2018” bayram tadbiri bo‘lib o‘tdi. Bayramona tadbirga O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosarlari Abdulaziz Mansurov, Ibrohim domla Inomov, O‘zbekiston musulmonlari idorasi ta’lim va kadrlar tayyorlash bo‘limi mudiri Jaloliddin Nuriddinov, Vazirlar mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo‘yicha qo‘mita ta’lim bo‘limi boshlig‘i Bobomurod Rustamov va Toshkent islom instituti rektori Uyg‘un G‘ofurov, faxriy ustozlardan Murodillo domla Xodjayev, Abdusalom domla Vosiyev, Abdullo domla Ismoilov va talabalarning ota-onalari tashrif buyurdilar. Tadbirni kirish so‘zi bilan bilim yurti mudiri Z.Mirsodikov ochib berib, barchani o‘tgan Ramazon hayiti bilan qutladilar, tadbir haqida o‘zlarining fikr-mulohazalarini bildirdi va yurtimizda diniy ta’limga bo‘lgan e’tibor, bilim yurtining erishgan yutuqlari haqida gapirib tadbirni ochib berdi.
So‘ng O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Abdulaziz Mansurov so‘zga chiqib, bitiruvchi talabalarga va tadbir qatnashchilariga samimiy tabriklarini izhor etish bilan birga o‘zlarining pand-nasihatlarini bildirib o‘tdilar.
Vazirlar mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo‘yicha qo‘mita ta’lim bo‘limi boshlig‘i Bobomurod Rustamovlar talabalarga o‘zlarining hayot tajribalaridan misollar keltirib bitiruvchi talabalarga kelgusi hayot yo‘llarida muvaffaqiyatlar tilab, kelajakda o‘qishlarini davom ettirish uchun omadlar tiladilar.
Tadbirga tashrif buyurgan mehmonlarning tabrik so‘zlaridan so‘ng bilim yurti mudarris va talabalarini taqdirlash qismi bo‘lib o‘tdi. Unda bilim yurtida fidokorona xizmat qilayotgan ustozlar va namunali xulqi va a’lo baholari bilan faol ishtirok etayotgan talabalar bilim yurtining faxriy yorlig‘i va esdalik sovg‘alari bilan taqdirlandilar.
Shuningdek, ushbu bayramona tadbirga tashrif buyurgan muhtaram ota-onalar ham ishtirok etib, o‘zlarining dil izhorlarini aytib, ayniqsa, ustozlarga tashakkurlar bildirishdi.
Tadbirning badiiy qismida bitiruvchi talabalar o‘zlari tayyorlagan she’r, manolog va dil izhorlarini namoyish etdilar.
Tadbir so‘ngida bilim yurti talabalari tomonidan o‘qilgan xatmi Qur’on tilovat qilinib o‘tganlar ruhlariga bag‘ishlandi. Barcha tadbir qatnashchilari bayram dasturxoniga taklif qilindi.
“Ko‘kaldosh” o‘rta maxsus islom bilim yurti mudir muovini A.G‘aniyev
1. Olimning to‘liq ismi sharifi Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Abu Mansur Moturidiy Samarqandiy Ansoriy.
2. Kamoliddin Bayoziyning tahqiqiga ko‘ra bu zotning nasabi ulug‘ sahobiy Abu Ayyub Ansoriyga borib taqaladi.
3. Abu Mansur Moturidiyning qaysi yilda tug‘ilgani aniq ma’lum emas. Ammo ustozi Muhammad ibn Muqotil Roziy hijriy 248 (milodiy 862) yilda vafot etgani aytilgan. Shunga ko‘ra, Abu Mansur Moturidiy hijriy 240 (milodiy 854) yildan oldin tug‘ilgani taxmin qilinadi.
4. Imom Moturidiy ko‘plab ustozlardan ta’lim olgan. Quyidagilar ularning eng mashhurlari:
5. Ushbu olimlar Imom Moturidiyni Imom Abu Hanifa rahimahullohgacha bo‘lgan sanadini bog‘lovchi ustozlar hisoblanadi.
6. Imom Moturidiyning shogirdlari uning ilimy merosini davom ettirib, bu ta’limotni rivojlantirganlar. Masalan:
7. Abu Mansur Moturidiy tafsir, usulul fiqh va aqoid kabi shar’iy ilmlarning turli yo‘nalishlari bo‘yicha asarlar ta’lif etgan.
8. Tafsir yo‘nalishi bo‘yicha “Ta’vilotu ahli sunna” nomli tafsir yozgan.
9. Usulul fiqh yo‘nalishida “Ma’xozush sharoi’” (Shar’iy hukmlar manbasi) va “Jadal” (Ilmiy bahslar) nomli ikkita kitob yozgan.
10. Ulamolar Abu Mansur Moturidiy aqoid ilmi bo‘yicha yozgan asarlarini o‘rganib chiqib, ularni uch turga ajratganlar:
11. Abdulhay Laknaviy “al-Favoidul-bahiya” asarida Imom Abu Mansur Moturidiyni mutakallimlar imomi va musulmonlarning to‘g‘ri aqidasini asoslab bergan buyuk alloma sifatida tavsiflaydi. Uning ta’kidlashicha, Imom Moturidiy benazir asarlar yaratib, botil aqida vakillarining buzg‘unchi g‘oyalariga raddiyalar bergan.
12. Ulamolar aytadilarki, Hujjatul Islom (Islom dini hujjati) deyilganda faqat Imom G‘azoliy tushunilganidek, Imomul hudo (to‘g‘ri yo‘lga boshlovchi) deyilganda ham faqat Imom Moturidiy tushuniladi.
13. Butun hayotini ilm ma’rifat o‘rganish va uni yoyish bilan o‘tkazgan Abu Mansur Moturidiy rahmatullohi alayh hijriy 333 (milodiy 945) yilda taxminan to‘qson besh yoshida Samarqandda vafot etgan va Chokardiza qabristoniga dafn etilgan.
14. 2020 yil O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi huzurida “Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi” tashkil etilgan.
15. Shuningdek, 2025 yil mart oyida Davlatimiz rahbari tomonidan buyuk olimga yuksak hurmat ifodasi o‘laroq “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaror qabul qilindi.