O`zbekiston musulmonlari idorasi

Toshkent shahri masjidlarida Xatmi Qur’on o‘tkazib beruvchi qorilar bilan tanishing

16.05.2018 5682 55 min.

O‘n ikki oyning sultoni, Alloh taoloning rahmat va mag‘firatlari cheksiz yog‘ilguvchi, sog‘inib kutayotganimiz Ramazoni sharif tashrif kirib keldi. Fazilatga to‘la ushbu oyning kechalari Qur’oni karim xatmi bilan yanada munavvar bo‘ladi. Bu yil ham Alloh nasib etsa yurtimizning deyarli barcha jome masjidlarida Qur’oni karim xatm qilinadi. Toshkent shahrida ham bu yili mavjud 120 masjidddan 112 tasida Xatmi Qur’on qilinadi. Quyida poytaxtimizdagi masjidlarda xatmi Qur’on qilib beruvchi qorilar ro‘yxati bilan tanishishingiz mumkin:

Uchtepa tumani
1.	Abdulloh ibn Mas’ud	20 kun	Boyxonov Fozilxon Rahmon o‘g‘li	14.03.1991 y
			Hakimov Shuhrat Mirzapo‘latovich	15.10.1987 y
2.	Abdulhamid hoji	25 kun	Tojiddinov Habibulloh Fazliddin o‘g‘li	27.08.1994 y
			Toshmuhamedov Doniyor	23.02.1969 y
3.	Abu Hanifa	27 kun	Rashidov Axmadxon Xamidovich	29.06.1978 y
			Xalimbekov Anasxon Xayrullo o‘g‘li	27.03.1996 y
			Xayitboyev Muxammadali	22.09.1991 y
4.	Abu Hurayra	20 kun	Ro‘ziyev Shohboz Ma’mur o‘g‘li	09.02.1991 y
5.	Aziz ota	25 kun	Islomov Baxodir Abdug‘affor o‘g‘li	20.07.1996 y
6.	Beshkayrag‘och	21 kun	Xamidov Abdurashid Abdushakirovich	28.10.1981 y
			Umarxodjayev Murod Ulugbekovich	29.04.1987 y
			Muzaffarxonov Abdullohxon Avazxon o‘g‘li	10.08.1994 y
			Abdukarimov Abduxamid Abdurazzoq o‘g‘li	10.05.1996 y
7.	Burhoniddin Marg‘iloniy	20 kun	Abdukarimov Ahrorjon Abduvohid o‘g‘li	27.08.1992 y
8.	Said Vakkos ota	1/15	Saynuriddinov Saidjafar Saidkomilovich	08.12.1988 y
			Atalullayev Xayrullaxon Ibragimovich	04.10.1978 y
9.	Ko‘kcha Oktepa	1/15	Dadajonov Hasanboy Abdumannonovich.	15.11.1980 y
			Sobirov Abdulbosit Abdulhafizovich.	31.12.1980 y
10.	Mahkam ota	1/15	Abdurahmonov Abduqodir Sobirovich	24.05.1987 y
			Gaziyev Dilshod Abdipattayevich	29.01.1980 y
11.	Maxkamboy hoji ota	27 Kun	Mirzaqulov G‘ayrat Sherbayevich	26.10.1981 y
			Saipov Baxodir Yuldashevich	19.07.1975 y
12.	Muhammad Umar o‘g‘li Zokir	28 kun	Azimbayev Alixon Zaxidxonovich	08.02.1978 y
			Zohidxonov Abdulboriyxon Alixon o‘g‘li	20.07.1999 y
13.	Hazrati Ali	20 kun	Shamsiyev Axmadxodja Narxodjayevich	31.08.1967 y
			Djalalov Zaynitdin Salaxitdinovich	06.05.1967 y
			Madjidov Muhammad Solih Abdurasulovich	17.09.1989 y
14.	Hazrati Umar	20 kun	Mamadaliyev Fazliddin Mamasobirovich	27.05.1977 y
			Azimboyev Valixon	01.10.1982 y
15.	Cho‘lpon ota	20 kun	Mamatraximov Abdulhamid Ismatillayevich	09.03.1993 y
16.	Fayzulla xuja o‘g‘li Murod hoji	24 kun	Azimbayev Olimxon Zaxidxonovich	16.05.1979 y
			Zohidxonov Xalilulloh Olimxon o‘g‘li	19.11.2001 y
17.	Abu Talha	25 kun	Valiyev Abubakir Murodillayevich	11.03.1984 y
			Raxmonov Oybek Muxtorovich	27.05.1982 y
18.	Labi Zax	1/15	Axunjanov Dovud Axmatovich	31.05.1984
19.	Mirbobo ota	20 kun	Vosiyev Bilol Abdusalo o‘g‘li	27.02.1986
			Payzimuxamedov Umarxon Rustam o‘g‘li	15.09.1995
Bektemir tumani
20.	Alibek	27 kun	Normatov Najmiddin Mirzaqulovich	11.09.1978 y
21.	Xo‘tan	1/15	Muhammadjonov Muhammadali Ilhomjon o‘g‘li	06.04.2000 y
Olmazor tumani
22.	Hazrati Imom	1/15	Alimov Ahmadxon Usmonxon O‘g‘li	03.04.1983 y
			Qurbonov Ismoil Abdukarimovich	04.01.1984 y
			Kamolov Abdulbasir Rustam o‘g‘li	09.03.1999 y
23.	To‘xtaboy	1/15	Qodirov Yosinbek	09.02.1995 y
			Ismoilov Xumoyunxon Maxdixon o‘g‘li	14.09.1992 y
			Niyozov Alisher Baxromovich	17.05.1985 y
			Sirojiddinov Ibrohim Xakimjon o‘g‘li	14.04.1992 y
24.	To‘lqin Akrom o‘g‘li	27 kun	Shodmonov Ziyodullo To‘lqin o‘g‘li	03.01.1991 y
			Saydaliyev Muhammad Hoji Mirzo Mo‘minjon o‘g‘li	04.07.1993 y
25.	Ibrohim ota	27 kun	Abdurahimov Muhammadjon Malik o‘g‘li	18.09.1995 y
			Lutfullayev Xayrullo Xamidullo o‘g‘li	07.11.1994 y
26.	Chimir ota	23 kun	Yuldoshev Abdug‘affor Abdumannobovich	07.06.1989 y
			Hamidxo‘jayev Nurmuhammad Lutfullayevich	22.01.1989 y
			Qushoqov Nurmamat Shodmonboyevich	15.04.1972 y
27.	Safoboy ota	20 kun	Arabboyev Doniyorbek Azizillo o‘g‘li	17.09.1995 y
28.	Xofiz Ko‘haqiy	25 kun	Nuriddinov Yuldoshboy Ibrohim o‘g‘li	09.01.1995 y
			Muhammatdinov Agzamitdin Xayritdin ugli	04.11.1994 y
29.	Iskandar Xo‘ja	25 kun	Qodirov Zoyirjon Adhamjonovich	05.21.1981 y
			Toshboyev A’zamjon Yusubjonovich	15.05.1983 y
30.	Ahmadjon qori	1/15	Ergashev Muhammadiy Tuhfatulloh o‘g‘li	30.04.1981 y
			Ro‘ziyev Jahongir O‘ktamovich	23.08.1990 y
31.	Ibrohimjonboy va Orifjonboy	28 kun	Jo‘raboyev Ikromjon Abdullajon o‘g‘li	10.03.1993 y
			Xoliqov Mansur Qo‘chqoraliyevich	12.09.1984 y
			Turg‘unboyev Abdullo Baxtiyor o‘g‘li	15.12.1995 y
32.	Siroj Solih	1/15	Rahimov Abdulboriy Mahmudaliyevich	24.08.1980 y
			Isaqov Ubaydullo Abidjonovich	21.08.1987 y
33.	Do‘stjonboy	1/15	Salohiddinov Nuriddin Zayniddin o‘g‘li	23.06.1994 y
			A’zamov Abdullo Lutfullo o‘g‘li	03.02.1999 y
34.	Mevazor	20 kun	Islomov Yorbek Zokirovich	13.07.1989 y
			Xolmatov Vositjon Vaxidovich	02.08.1981 y
35.	Mirzo G‘olib	1/15	Nuriddinov A’lo Qorabotir o‘g‘li	20.10.1992 y
			Salohiddinov Nuriddin Zayniddin o‘g‘li	23.06.1994 y
36.	Islomobod	1/15	Norboyev Muhammadjon Doniyor o‘g‘li	09.06.2000 y
			Rahimjonov Rahmatulloh Muhammadjon o‘g‘li	03.11.1995 y
			Zabihullayev Abdurazzoq Abdulloh o‘g‘li	11.12.2000 y
37.	Imom Buxoriy	25 kun	G‘oziyev Rahmatullo Husanboyevich	08.05.1982 y
			Mahkamov Zikrulloh Mash’alxon o‘g‘li	25.04.1997 y
			Abdullayev Merojiddin Kamoliddin o‘g‘li	20.02.1997 y
38.	Abu Bakr Qaffol Shoshiy	20 kun	Abdumajidov Hasanxon Yahyoyevich	12.01.1981 y
			Djalilov Nabiyddin Ne’matullayevich	15.11.1988 y
39.	Masjidi salom	2/15	Azimov Dilmurod Ne’matovich	12.09.1987 y
			Aminov Muhammadismoil Rahmatulloh o‘g‘li	20.01.1988 y
			Davlatov Hikmatullo Normuminovich	16.02.1992 y
			Xudoyberdiyev Farrux Amankeldiyevich	19.08.1979 y
40.	Ismatilla hoji	27 kun	Abdullayev Shavqiddin Ilhomjon o‘g‘li	05.05.1991 y
41.	Imom at-Termiziy	1/20	Esonqulov Inoyatulloh Abdusamin o‘g‘li	01.22.1991 y
Yakkasaroy tumani
42.	Usmon bin Maz’un	1/15	Xasanov Qudratjon Isoxjanovich	01.06.1987 y
			To‘rayev Muhammad Zaynuddinovich	09.04.1978 y
43.	Yakkasaroy	1/15	Dadamirzayev Azamjon Tohirovich	21.02.1973 y
44.	Raximxon hoji ota	20 kun	Qodirov Orifjon A’zamovich	05.03.1979 y
			Xolmatov Komil Bakimamatovich	23.05.1979 y
			Yuldashev Muhiddin Madaminovich	06.09.1981 y
45.	Rakat	20 kun	Xotamov Xikmatjon Hojiqurbonovich	30.03.1986 y
			Qulbayev Jasurbek Foyzillayevich	19.03.1990 y
			Boymirzayev Muxammadayub Akmal o‘g‘li	26.12.1990 y
Mirobod tumani
46.	Al-Badr	20 kun	Akbarov Alovuddin Xayrullo o‘g‘li	12.08.1996 y
47.	Qo‘yliq ota	1/15	Normatov Rahmatullo Sobirjonovich	14.03.1984 y
			Shamsuddinov Tohirjon Tursunovich	11.11.1975 y
Mirzo Ulug‘bek tumani
48.	Shayx Ziyovuddinxon	1/20	Hasanov Ulug‘bek Abdusalom o‘g‘li	09.09.1994 y
			Karabayev Abdulxay Alimdjanovich	05.09.1987 y
49.	To‘ra Buva	1/15	Usmonov Shaxobiddin Nuriddinovich	02.12.1982 y
50.	Avayxon	1/15	Shukrullayev Muxammad-Alixon Xayrullo o‘g‘li	25.12.1993 y
			Shukrullayev Omilxon Xayrulla o‘g‘li	24.04.1995 y
51.	Mulla Xolmirza ota	1/15	Mutalibjonov Muxammad Ayub Nuriddin o‘g‘li.	03.12.1992 y
			Xusanov Qodir Jumayevich	18.04.1990 y
52.	Mulla Qosim		Dadayev Fatxullo Hamidulloh o‘g‘li	07.01.1993 y
			Umarov Suxrobxon Muhibullo o‘g‘li	07.01.1993 y
53.	Tepa		Umaraliyev Sherzodjon Abdulahad o‘g‘li	16.09.1991 y
54.	Oqqo‘rg‘on	1/15	Boborahimov Fazliddin Nizomiddinovich	12.01.1987 y
55.	Dorul Omon		Abduvosiyev Muhammadnosir Qudratullo o‘g‘li	18.04.1997 y
			Xoldorov Behzod Xolisboy o‘g‘li	13.08.1996 y
56.	Oltin Tepa	1/15	Xalimbekov Saidakbarxon Xayrillayevich	20.09.1989 y
			Jalilov Xayrulla Ziyovidinovich	19.06.1966 y
Sirg‘ali tumani
57.	Quddusi sharif	1/15	Inog‘omov Islom Ilhom o‘g‘li	05.06.1993 y
58.	Qo‘shqo‘rg‘on	20 kun	Murtazoyev Muhammadsodiqxon Shukrulloh o‘g‘li	20.02.1996 y
59.	Ma’rufota	27 kun	Zufarov Qutbiddin Nurillayevich	15.06.1992 y
60.	No‘g‘ay qo‘rg‘on	29 kun	Uralov Mansur Urolovich	10.03.1990 y
			Murtazayev Axliddin Abdumajid o‘g‘li	24.09.1992 y
Shayxontohur tumani
61.	Yahyo qori	27 kun	Abdullayev Abdulbosit Akbarjon o‘g‘li	21.06.1995 y
			Qosim Abdullo Mirabzal o‘g‘li	01.01.1992 y
			To‘laganov Hojiakbar Bahodir o‘g‘li	02.05.1995 y
62.	Obidxon Maxdum	25 kun	Yusupov Jamshid Mansurjonovich	29.07.1985 y
			Islomov Ziyoviddin Nizomiddin o‘g‘li	14.04.1992 y
63.	Muyi Muborak Ukkosha	25 kun	Babojanov Otabek Muhammadjonovich	08.09.1989 y
			Oxunjanov Abduxay Fozil o‘g‘li	07.04.1998 y
			Qosimov Akromjon Axmadjon o‘g‘li	23.04.1997 y
64.	Xo‘ja Allambardor	27 kun	G‘oyipov Maqsudjon Homidovich	30.06.1981 y
			No‘monov Muhiddin	05.03.1981 y
			Muhsinov Mo‘minjon Baxtiyor o‘g‘li	11.01.1993 y
65.	Shayx Zayniddin	20 kun	Aminov Muxammadloik Abduvoxidovich	21.05.1991 y
			Xalimov Nasrullo Xolmatovich	11.02.1986 y
66.	Dorussalom	28 kun	Turg‘unov Xamidullo Abdubannoyevich	03.05.1983 y
			Xisorov Erkin Ahmadhoji o‘g‘li	09.07.1985 y
67.	Xo‘ja Ahror Valiy	28 kun	A’zamjonov Abdulhafiz Soyibjonzoda	29.10.1995 y
			Zaxadullayev Miyon Xasib Abdulvaxob o‘g‘li	04.09.1993 y
68.	Munavvar qori	28 kun	Toshmuxamedov Boxodir Tursunovich	05.06.1970 y
			Hakimjonov Muhammadjon Zohidjon o‘g‘li	28.06.1995 y
69.	Islom Nuri	27 kun	Axmatkulov Elyorjon Odilbek o‘g‘li	27.06.1983 y
			Asrorov Saidaxror Abdusalom o‘g‘li	24.03.1991 y
			Erqulov Ibroxim Turmuhammad o‘g‘li	03.10.1993 y
70.	Huvaydo	20 kun	Nizomov Muhammadrauf Muhammadjonovich	20.05.1986 y
			Sodikov Xafizullo Ne’matovich	06.11.1988 y
71.	Imom Hasan	21 kun	Yusupov Inoyatullo Ibaydullayevich	28.11.1986 y
			Abdukarimov Abdulbosit Abdulhamid o‘g‘li	25.09.1995 y
72.	Zangi ota	1/15	Supiyev Yokubjon Solixonovich	26.09.1968 y
			Supiyev Abdulaziz Yokubjon o‘g‘li	27.12.1992 y
73.	Baland	20 kun	Mirzayev Nasrullo Salaydinovich	13.12.1980 y
			Sobitov Habibullo Alijon o‘g‘li	22.03.1992 y
74.	Kox ota Buzruk	28 kun	G‘oipov Shamsiddin Muhiddinovich	12.03.1984 y
			Jalilov Abbosqori Ne’matullo o‘g‘li	08.08.1992 y
75.	Eshonguzar	1/15	Jurayev Ilxomjon Valijon o‘g‘li	13.04.1998 y
			Umaraliyev Hasan Shokirovich	03.11.1996 y
76.	Fotimai-Zaxro	27 kun	Abbosov Akmalxon Muxsim o‘gli	18.12.1990 y
			Qodirov Fayzullo Husanovich	20.081986 y
			Salomov Abdulboqiy Abdujalol o‘g‘li	14.06.1990 y
77.	Abdulloh Ibn Xuzofa	20 kun	Rustamjonov Abdullatif Rustamjon o‘g‘li	15.04.1981 y
			Vahobov Xusan Nabiyevich	08.07.1985 y
78.	Oq tunika	1/15	Mamasidikov Kamolidin Komiljon o‘g‘li	13.12.1994 y
			Supiyev Abduraxmon Ayubxon ugli	02.11.1994 y
			Haydaraliyev Ibrohimjon Obabakirovich	04.30.1986 y
79.	Sulton hoji	20 kun	Xalilov Abdulxakim Abduxalim ugli	06.01.1991 y
			Dehqonov Abdurasul Ne’matjon o‘g‘li	08.08.1992 y
80.	Firdavs	28 kun	Raxmonberdi Abdulaziz Rustamjon o‘g‘li	11.12.1997 y
81.	Oqilon	20 kun	Artukkariyev Abdunosir Murtazaxanovich	18.04.1984 y
			Isroilov Samixon Abdullayevich	10.01.1981 y
82.	Eshon Boboxon	1/15	Abdullayev Abdulbosit Akbarjon o‘g‘li	21.06.1995 y
			Abduragimov Muhammadiy Rustamjanovich	12.04.1986 y
Yashnabod tumani
83.	Al-Hudaybiya	20 kun	Xodjayev Muxiddin Fazilxonovich	02.07.1977 y
			Fozilxonov Abdulloxon Fayzulloh o‘g‘li	25.02.1999 y
			Abrarov Abdulaziz Abduvali o‘g‘li	17.05.1997 y
			Saidakbarov Saidasqar Saidbosit o‘g‘li	19.10.2000 y
84.	Go‘zal	20 kun	G‘anijonov MuxammadSodiq Muxtorjon o‘g‘li	19.12.1998 y
			No‘monov Kamoliddin Usmonovich	30.07.1985 y
			Mustafoyev Biloliddin Rahmatullo o‘g‘li	26.04.1996 y
85.	Xolid ibn Valid	27 kun	Akbarov Imiyaminjon Iminjonovich	17.04.1983 y
			Abrorov Abdulboqiy Abdusamiy o‘g‘li	24.04.1999 y
			Abrorov Abdulhakim Abduvali o‘g‘li	04.09.1998 y
86.	Pul yemas ota	27 kun	Ganiyev Muxummadlatif Abdulxalilovich	15.03.1991 y
			Mirodilov Abdulaziz Mirobidovich	02.12.1999 y
			Mirodilov Djasur Mirobidovich	04.03.1987 y
87.	Islom ota	20 kun	Zaitov Anvar Kamolxonovich	21.06.1982 y
			Davlatov Avazbek Akbaraliyevich	29.07.1983 y
88.	Imom A’zam	27 kun	Xodjayev Ne’matulla Satvoldiyevich	06.04.1974 y
			Shukrullayev Muhammadboburxon	06.01.1995 y
			Abduvaliyev Jaloliddin Abduvohid o‘g‘li	15.05.1995 y
89.	Qul xoja Ahmad Yassaviy	27 kun	Husniddinov Zuhriddin Nuriddin o‘g‘li	10.11.1995 y
			Sultonmahmudov Abdulmajid Abdurashid o‘g‘li	23.09.1995 y
90.	Ali ibn Abu Tolib	20 kun	Mirsodiqov Nurulloh Qudratillayevich	24.12.1977 y
			Siddiqov Yunus Qobilovich	12.05.1981 y
Chilonzor tumani
91.	Qatortol	2/15	Alimov Abror Afzaljonovich	25.07.1986 y
92.	Oltinxon to‘ra	1/20 kun	Xoshimov Asilxon Xusanxon o‘gli	29.05.1991 y
93.	Novza	30 kun	Samiyev Abdulxodiy Pattoxonovich	01.11.1988 y
			Ubaydullayev Islom Musayevich	21.12.1977 y
94.	Tinchlik	20 kun	Tuyg‘un Ibroxim Jaxongir o‘g‘li	20.06.1995 y
			Muxsimov Shoyusuf Shoaxror o‘g‘li	03.07.1994 y
95.	Katta Qozirobod	1/15	Mirzayev Shamsiddinxon Muxammadullo o‘g‘li	09.09.1998 y
			Nurmuxammedov Alisher Rajab o‘g‘li	16.06.1977 y
96.	Hasanxon qori	1/15	Tursunov Abbos Axmadovich	17.12.1980 y
			Xursandmurodov Tolib Shukurullo o‘g‘li	24.08.1997 y
97.	Bo‘ta buva	1/15	So‘piyev Ayubxon Solixonovich	11.05.1966 y
			Hamidullayev No‘monxon Yaxyoxon o‘g‘li	02.12.1998 y
			Sadullaxonov Asror Sa’dullaxonovich	21.05.1992 y
98.	Ko‘zi ojizlar	1/15	Rasulov Ahmadjon Muxammadjonovich	29.01.1979 y
99.	Sobitxon hoji	20 kun	Yusupov Nosirxon Habibullayevich	14.06.1984 y
			Ismailov Ne’matullo Habibullo o‘g‘li	25.08.2018 y
100.	Do‘mbirobod	20 kun	Tojiddinov Abdulbosit	10.06.1975 y
101.	Nosirxon	1/15	Abdullayev Miraxmad Fatxulla o‘g‘li	19.02.1996 y
			Samug‘ov Abbosxon Olimjon o‘g‘li	08.08.1995 y
Yunusobod tumani
102.	Minor	1/15	Ne’matov Jahongir To‘lqinovich	26.10.1978 y
			Qobilov Abdulbosit Badriddinovich	31.01. 1983 y
103.	Mirza Yusuf	27 kun	Husanov Qodirjon Ne’matjonovich	21.01.1976 y
			Sayfuddinov Abduqodir Rahmatulloh o‘g‘li	26.01.1998 y
			Hamidov Sadriddin	10.02.1990 y
104.	Kamoliddin Orif al Buxoriy	25 kun	Hakimullaev Muxammadsodiq Zakariyo o‘g‘li	10.07.1997 y
105.	Yunusobod	1/17	Qo‘ldashev Abduhalil Ergashali o‘g‘li	05.05.1999 y
106.	Umar ibn Xattob	1/15	Karimov Qosimjon Obidovich	11.07.1972 y
107.	Mahammat Nosir Xoji	1/15	Ishmatbekov Hamidjon Bahromovich	19.02.1970 y
			Baxromov Maqsudjon Mahmudjon o‘g‘li	10.09.1995 y
			Baxromov Sunnatilla Hamidjon o‘g‘li	02.11.1996 y
108.	Masjidul Xayr	1/15	Maxmudxonov Muhammad Isoxon Mahmud o‘g‘li	24.05.1995 y
109.	Kulol-Qo‘rg‘on	28 kun	Saidov Xudoyqul Egamberdiyevich	10.07.1983 y
110.	Hasanboy	1/15 kun	Karimov Abdurauf Muqimjanovich	13.04.1982 y
			Ho‘jayev Muhammadjon Egamberdi o‘g‘li	07.06.1996 y
111.	Omina	27 kun	Obidjonov Mashhurbek	05.07.1993 y
			Shodiyev Yusuf	12.12.1985 y
112.	Oqtepa	1/15	Obidov Nurilla Raxmatullayevich	29.07.1976 y
			Turg‘unov Abdulxay Nasibulloh o‘g‘li	29.10.1988 y
			Azimov Dilmurod Ne’matovich	12.09.1987 y
			G‘aniyev Azizbek To‘xtasin o‘g‘li	10.01.1991 y
			Aminov Muhammadismoil Rahmatulloh o‘g‘li	20.01.1988 y

O‘MI Toshkent shahar vakilligi Matbuot xizmati

O'zbekiston yangiliklari

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Maqolalar

O‘zbekistonda Imom Moturidiyning 1155 yillik yubileyi keng nishonlanmoqda

18.04.2025 3168 9 min.

Allohga hamd, payg‘ambarlarning so‘nggisi Muhammad alayhissalom va zotning oila a’zolari hamda safdoshlariga salovatu salomlar bo‘lsin. Darhaqiqat, Imom Abu Mansur Moturidiy Samarqandiy Movarounnahr zaminida yashab ijod qilgan va shu yerda mangu qaror topgan musulmon olamining benazir allomalaridan biridir.

Uning ilmiy merosi va ta’limoti to bugunga qadar bardavom bo‘lib kelmoqda. Hatto bu ta’limot, Imom Ash’ariy ta’limoti bilan birga, bugungi kunda ahli sunna val-jamoa deb tanilgan musulmonlarning to‘qson foizini tashkil etadi. Moturidiylikka mansub musulmonlar esa ahli sunnaning qariyb teng yarmidan iborat.

Movarounnahr diyori islom olamining yetuk allomalari voyaga yetadigan muborak zamin bo‘lgan. Xususan, Buxoro va Samarqand kabi mo‘tabar shaharlari o‘z davrida jahon ziynati, odamlarni o‘ziga ohanrabodek tortgan ilm-fan va olimlarning qarorgohi bo‘lib, ilmga tashna inson borki dunyoning turli burchaklaridan bu o‘lkaga uning olimlari ichra murodini hosil qilish uchun safar qilar edi. Kim naql ilmi – ya’ni hadis va rivoyatlarni istasa, Imom Buxoriy va Imom Termiziy singari muhaddislar bor. Kim aql va mantiqiy ilmlarga talabgor bo‘lsa, u Moturidiy, Nasafiy, Sobuniy, Sig‘noqiy va Peshog‘ariy kabi mutafakkirlarni topardi. Tilshunoslik, tafsir va adabiyotshunoslik ilmlarini izlaganlar Zamaxshariy va uning maktabidan, falsafa va hikmat ilmi talabidagilar esa Forobiy, Ibn Sino va boshqa zotlardan bahra olishar edi.Har bir talabgor bu diyorda o‘z istagini topgani uchun ham Samarqand “Ilm Ka’basi” – nomini olgan. Insonlarning qalblari Allohning Baytini tavof qilsa, ularning aqllari Samarqand atrofida parvonadek charx urar edi.

Shu bois o‘zbek xalqi o‘zining ulug‘ olimlari bilan faxrlanadi va ularni islom ilmlari sohasining barcha yo‘nalishlarida ko‘rsatgan buyuk xizmatlari uchun e’zozlaydi. O‘zbekiston hukumati o‘zbek xalqining orzu-istaklarini ro‘yobga chiqarishga vazifador bo‘lgan. Buni biz Yangi O‘zbekiston Prezidentining bu ulug‘ yurtdan chiqqan yetuk olimlarga ko‘rsatgan e’tibor va e’tirofida yaqqol ko‘rib turibmiz.

O‘zbekiston rahbariyati xalqqa uning milliy o‘zligi va islom sivilizatsiyasini qaytarishni maqsad qildi. Davlat rahbari “Yangi O‘zbekiston” va “Jaholatga qarshi ma’rifat” shiorlarini ilgari surdi. Hech qaysi millat o‘zining teran ildizlari va asoslarisiz zamonaviylik va sivilizatsiya pog‘onalarida yuksalib, taraqqiy etolmaydi. Shuning uchun ham bu yurt olimlari ulkan hissa qo‘shgan islom ilmlarini qaytarish – taraqqiyot uchun zarurat va yuksalishning asosiy shartlaridan biri hisoblanadi.

Prezident o‘z rahbarligi davrida amalga oshirgan dastlabki ishlaridan biri – ilmiy-tadqiqot markazlarini tashkil etish bo‘ldi. Bular orasida Imom Buxoriy, Imom Moturidiy va Imom Termiziy nomlari bilan atalgan markazlar alohida o‘rin tutadi. Shuningdek, poytaxt Toshkent shahrida, mazkur yurtning islom madaniyati va insoniyat tafakkuriga qo‘shgan hissasini namoyon etuvchi O‘zbekiston islom sivilizatsiyasi markazi tashkil etildi.

Ushbu yo‘nalishda yana bir muhim qadam – islom olami ulamolari bilan fikr almashish bo‘ldi. Bu maqsadda o‘nlab ilmiy anjumanlar tashkil etildi. Ular islomiy ilmlarning aqliy va naqliy yo‘nalishlarini chuqur o‘rganish, ularning mazkur yurt taraqqiyotiga qanday hissa qo‘sha olishi va mamlakatni yanada yuksaltirishdagi o‘rnini belgilashga qaratilgan edi. Bu orqali O‘zbekiston nafaqat islom olamida, balki butun dunyoda ilmiy-ma’naviy yetakchiga aylanishi ko‘zda tutilgan.

Qolaversa, ushbu yo‘nalishda tashkil etilgan eng muhim anjumanlardan biri – 2020 yilda Samarqand shahrida bo‘lib o‘tgan xalqaro ilmiy konferensiya bo‘ldi. Unda dunyoning turli mamlakatlaridan yuzdan ortiq islom ulamolari ishtirok etdi. Anjumanda al-Azhar shayxi, doktor Ahmad Tayyib ham qatnashdi. Mazkur anjumanning muhim tavsiyalaridan biri – Imom Moturidiy nomidagi ilmiy markazni tashkil etish bo‘ldi. Bu markaz moturidiylik ulamolari merosini tadqiq etish, ularni keng jamoatchilikka tanitish va ilmiy meroslaridan foydalanish maqsadida ilm nurini sochuvchi maskan sifatida faoliyat yuritishi nazarda tutildi.

Markaz tomonidan o‘zbek va arab tillarida o‘nlab kitoblar nashr etildi. Ularning eng muhimlari – “Ta’vilot al-Qur’on”, Imom Moturidiyning “Kitob at-Tavhid” va “Risolatun fi at-tavhid” asarlarining arab tilidagi ilmiy matni va o‘zbek tilidagi tarjimalari bo‘ldi.

Shuningdek, Markaz tomonidan ilmiy maqolalarni o‘z ichiga olgan va islomshunoslik hamda moturidiylik ta’limotlariga bag‘ishlangan olim va mutaxassislar tadqiqotlarini chop etuvchi ilmiy-tahliliy choraklik “Moturidiylik” jurnali ta’sis etildi. Markaz xalqaro miqyosda ko‘plab anjuman va ilmiy uchrashuvlar o‘tkazdi. Uning qoshida islom olamining turli mintaqalaridan yetuk olimlar va mutaxassislardan iborat xalqaro ilmiy kengash faoliyat olib bormoqda.

Sanab o‘tilgan muhim bosqichlardan keyin, joriy yilda Imom Abu Mansur Moturidiy tavalludining yubileyi nishonlanmoqda. Shu munosabat bilan uning ilmiy va aqidaviy merosini qayta yodga olish hamda qadrlash davlat va jamiyat hayotida muhim o‘rin tutmoqda.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan yuksak ehtirom bilan qabul qilingan qarorga muvofiq, Imom Abu Mansur Moturidiy tavalludining 1155 yilligini nishonlashga davlat darajasida e’tibor qaratilmoqda. Ushbu qarorga asosan turli davlat idoralari va tashkilotlari hamkorligida bir qator tadbirlar o‘tkazilishi belgilangan. Eng muhim voqealardan biri – 2025 yili Samarqand shahrida o‘tkazilishi rejalashtirilgan xalqaro konferensiya bo‘lib, unga islom olamining yetakchi ulamolari hamda islomshunoslik sohasida faoliyat yurituvchi mashhur sharqshunos olimlar ishtirok etishidir. Mazkur anjuman Imom Moturidiyning islom olamidagi yuksak maqomini munosib tarzda yoritishni ko‘zlab, “Moturidiylik – bag‘rikenglik, mo‘tadillik va ma’rifat ta’limoti” mavzusida o‘tkaziladi.

Shuningdek, tadbirlar doirasida quyidagi yo‘nalishlarda bir qator tanlovlar va madaniy-ma’rifiy tadbirlar o‘tkazilishi rejalashtirilgan:

– xorijlik tadqiqotchilar o‘rtasida moturidiylik ta’limoti bo‘yicha ilmiy tanlov;

– O‘zbekistonning diniy ta’lim muassasalari barcha bosqich talabalari o‘rtasida Imom Moturidiy ta’limotiga bag‘ishlangan tanlov;

– imom-xatiblar va islom ta’lim muassasalari talabalari o‘rtasida moturidiylik ta’limoti va manbalari yuzasidan musobaqalar.

Shu qatorda, O‘zbekiston bo‘ylab tanlov g‘oliblari ishtirokida madaniy-ma’rifiy uchrashuvlar, o‘quv-seminarlar va targ‘ibot tadbirlari tashkil etiladi.

Bundan tashqari, Imom Moturidiyning “Ta’vilot al-Qur’on” va “Kitob at-Tavhid” asarlari hamda moturidiylik ta’limotini tanishtiruvchi boshqa muhim asarlarning o‘zbek va boshqa tillardagi ilmiy-akademik tarjimalari nashr etilishi rejalashtirilgan.

Sanab o‘tilganlardan tashqari, yubiley sanasini muhrlovchi esdalik buyumlari, Imom Moturidiy va moturidiylik ulamolarining hayoti va ilmiy merosi bilan bog‘liq noyob manbalarni tizimli o‘rganish, ularning nusxalarini O‘zbekistonga olib kelish va tahlil qilish, yuksak sifatli media mahsulotlar, hujjatli filmlar va audiovizual materiallar tayyorlash, ularni mahalliy va xalqaro ommaviy axborot vositalarida, internet va ijtimoiy tarmoqlarda keng targ‘ib qilish bo‘yicha zarur choralar ko‘rilishi belgilandi.

Eng quvonarlisi, Prezident qarorining Imom Abu Mansur Moturidiy maqbarasi joylashgan Samarqanddagi Chokardiza ziyoratgohi qayta ta’mirlanib, obodonlashtirilishi, bu joy yaxlit kompozitsiyaga ega yodgorlik majmuasiga aylantirilishi xususidagi bandi bo‘lib, barchamiz uzoq kutgan bu yangilik qalbimizga betakror farah baxsh etdi...

Bu yurtda yangi bir ruhiyat ufurib turibdi. Bu ruhiyat hozirgi zamonni o‘tmish bilan bog‘laydi, kelajakni bunyod etishga safarbar etadi. Bu – ilm va ma’rifat qudrati, fikr va aql quvvati, taraqqiyot va tamaddun kuchi, birlik va bag‘rikenglik kuchi, qalb va axloq kuchi, ta’sir va bunyodkorlik kuchidir. Bu yangi ruh – milliy ildizlarga suyangan holda taraqqiyotga yo‘l ochuvchi, chuqur va teran bir tafakkurning ifodasidir. Chunki, har qanday tamaddunning poyasi madaniyatdir.

Millat o‘z tamaddunini qadrlamas ekan, yuksalmaydi. O‘z tafakkurini, qadriyatlarini boy manba sifatida dunyoga taklif eta olmas ekan, u har tarafdan o‘zlashtirishga muhtoj bo‘lib qoladi. Ammo bizda dunyoni boyitishga qodir fikr, madaniyat va kuch mavjud.

Ajdodlar qoldirgan ilm va madaniyat omonati yosh avlod qalbiga ilg‘or tarzda singdirilishi va o‘z tarixidan faxrlanish ruhida tarbiyalanishi zarur. Prezident qarori va uning ila amalga oshiriladigan ishlar aynan shu maqsadga xizmat qiladi.

Alloh har bir bunyodkor qo‘lni, har bir oqilona qarorni va har bir avlodni ulug‘ ajdodlar bilan bog‘layotgan so‘zni xayrli qilsin – shoyadki, ular o‘z buyuk o‘tmishlarini qayta tiklab, insoniyat karvonini yana ma’rifat, mo‘tadillik, bag‘rikenglik sari boshlab bora olgaylar!

Doktor Ahmad Sa’d Damanhuriy,
moturidiyshunos olim.

O‘zA

MAQOLA

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Muallif

Oʼzbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati