Alloh taolo ro‘zaning hikmatlarini bayon qilar ekan, taqvo sifatiga alohida ahamiyat bergan. Chunki kishi ro‘zador bo‘lsa-yu, ammo uning haqqini ado etmasa, ya’ni Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytib o‘tganlaridek barcha a’zolarini gunohdan tiymasa, unday kishi ochlik va chanqoqlikdan o‘zga narsaga ega bo‘lmaydi.
Zero, Islomda har bir amaldan buyuk bir maqsad ko‘zlanadi va shu maqsad amalga oshar ekan, unga ajr-savoblar bitilib, bu dunyo hayoti ham tom ma’noda farovon bo‘lib boraveradi.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam hadisi shariflarida kishilarni yaxshilik qilishga undab, hattoki kishi o‘z oila a’zolariga qilgan yaxshiligiga ham savob berilishi haqida ta’kidlab o‘tadilar. Vaholanki bu narsa oila boshlig‘ining zimmasidagi burchi edi. Yoki bo‘lmasa ochiq chehra ila xushmuomalada bo‘lish go‘zal axloq ekanini va bu sifat egasini qiyomat kunida savoblari og‘ir bo‘lishiga xizmat qilishi haqidagi hadislarini olaylik.
Bularning birida yaxshilikka targ‘ib bo‘lsa, ikkinchisida yaxshilikka targ‘ib hamda yomonlikdan go‘zal va nozik tarzda qaytarish bo‘lmoqda. Ya’ni yaxshilik qilishga qodir bo‘lmagan kimsa, kishilarning kayfiyatiga salbiy ta’sir etadigan tundlik va badqovoqlikdan o‘zini saqlab ochiq chehralik bo‘lishga chaqirilmoqda. Bas shunday ekan, ro‘za ham bizning jismimizga shifo bo‘lishi bilan birga, o‘ziga xos qiyinchilik va mashaqqat sinovlarini ham olib keladi. Chunki hayot qonuni o‘zi shunday tuzilgan. Bemor bir darddan forig‘ bo‘lishni istasa, albatta tabibning achchiq dorilariga sabr qiladi. Pirovardida esa jismi sog‘lom bo‘lib maqsadiga yetishadi.
Ro‘zani ham shunga qiyoslaydigan bo‘lsak, ochlik va tashnalik jismimizdagi ortiqcha tuz va yog‘larni kamaytirib, tun-kun, yillab dam olish nimaligini bilmay ishlab turadigan oshqozonimizga bir muddat dam beradi. Natija esa barchamizga ma’lum, ya’ni uni qo‘lga kiritish maqsadida uzoq safarlarga otlanganimiz va ko‘plab mablag‘larimizni sarflaganimiz “sog‘lik-salomatlik” deb atalgan ne’matga ega bo‘lamiz.
Muborak ramazon ro‘zasini, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytganlaridek munosib tutishimiz va bundagi vaqtinchalik mashaqqatga besabrlik qilmaslik uchun qalblarimizga huzur olib kelgan ba’zi bir hadislarni siz azizlar e’tiboringizga havola etmoqchimiz.
Maqsadimiz, ro‘za ochligi-yu chanqoqligi asab tolalarimizni tarang qilganda quyidagi hadislar butun vujudimizga malham bo‘lsa-yu ramazonning ulug‘ ajrlaridan bebahra qolmasak.
Rasululloh sallallohu alayhi vasallam, hadisi qudsiyda shunday deb marhamat qildilar:
“Odam bolasining ro‘zadan boshqa barcha amali o‘zigadir. Ro‘za Mengadir, uning mukofotini ham O‘zim beraman”
Kelayotgan ramazon oyini barchamiz uchun savobli va mazmunli qilsin. Shu oyning sharofatidan qolgan oylarimizni ham barokatli, xayrli qilib, yurtimiz va butun dunyoda tinchlik, xotirjamlik va yaxshiliklarni bardavom aylasin!
Maqsudbek Madirimov,
Hazorasp tumanidagi “Hazrati Shayx Muhammad Amin” jome masjidi imom-xatibi
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Biror marta o‘zingizga shu savolni berib ko‘rganmisiz?
Iblis Odamga sajda qilishdan bosh tortganida hali shayton yo‘q ediku, unga kim vasvasa qildi?
Bu barchamiz uchun juda jiddiy va o‘ta muhim savoldir...
Shayton Allohga osiy bo‘lganida, uning shaytoni kim edi?
Ushbu satrlarni o‘qing — bizning haqiqiy shaytonimiz kim ekanligini bilasiz!
"Nafs" so‘zi nihoyatda muhim ma’noni anglatadi va u Qur’oni karimda juda ko‘p oyatlarda zikr qilingan.
Alloh taolo "Qof" surasida bunday deydi:
"Biz insonni yaratdik va uning nafsi nimani vasvasa qilayotganini ham bilamiz. Biz unga yo‘g‘on tomiridan ham yaqinroqmiz" (Qof, 16).
Biz Allohga imon keltirganmiz, Uni zikr qilamiz, masjidda namoz o‘qiymiz, Qur’on o‘qiymiz, sadaqa qilamiz va hokazo...
Shunga qaramay, gunohlardan holi bo‘la olmaymiz. Nega?
Sababi shundaki, biz haqiqiy dushmanni qo‘yib, zaif va ojiz dushmanga qarshi boramiz. Alloh taolo bunday deydi:
"Darhaqiqat, shaytonning makri zaifdir" (Niso, 76).
Haqiqiy dushman bu — nafsdir. Ha, nafs insonning ichidagi soatli mina, yashirin xavfdir.
Alloh taolo "Isro" surasida bunday deydi:
"Kitobingni o‘qib chiq. Bugun nafsing senga hisobchi bo‘lishi yetarlidir" (Isro, 14).
Yana Alloh taolo "G‘ofir" surasida bunday deydi:
"Bugun har bir nafs qilgan amallariga yarasha mukofotlanadi. Zulm qilinmaydi" (G‘ofir, 17).
"Muddassir" surasida:
"Har bir nafs qilgan ishining garovidir" (Muddassir, 38).
"Noziat" surasida:
"Kim Robbining martabasidan qo‘rqib, nafsini havoyi istaklardan tiysa..." (Noziat, 40).
"Takvir" surasida:
"Har bir nafs qilgan amallarini bilib olar" (Takvir, 14).
Ko‘rib turganingizdek, bu oyatlarda asosan "nafs" haqida so‘z ketmoqda. Shunday ekan, nafs nima o‘zi?
Olimlar bunday deydi: ilgari Allohdan boshqa iloh sifatida sig‘inilgan butlar — Lot, Uzzo, Manot, Suvo’, Vadd, Yag‘us, Ya’uq va Nasr — barchasi yo‘q qilindi. Ammo bir soxta iloh borki, uni odamlar hanuz ham Allohdan o‘zgacha sevib, unga bo‘ysunadi. Bu iloh — nafs havosidir. Alloh taolo aytadi: "O‘z nafsini iloh qilib olgan kimsani ko‘rmadingizmi?" (Josiya, 23).
Nafs havosi insonni o‘z qo‘liga olsa, u na biror qonunga bo‘ysunadi, na bir diniy ta’limotga. Shundan uni o‘zi istagan narsasiini qilib yurganini ko‘rasiz.
Imom Busiriy o‘z qasidasida bunday deydi:
"Nafs va shaytonga qarshi chiq va u ikkisiga itoat qilma".
Qobil Hobilni o‘ldirgani haqida hikoya qilar ekan, Alloh taolo aytadi:
"Uning nafsi uni o‘z akasi Hobilni o‘ldirishga undadi..." (Moida, 30).
Biror odam gunohga qo‘l ursa va keyin afsuslanib tavba qilsa, undan:
— Nima seni bu gunohga boshladi? deb so‘rasangiz, u: "Nafsimning gapiga kirdim", deb aytadi.
Xulosa shuki, nafsimiz bizning eng katta dushmanimiz va biz uni doimo ta’qib qilishimiz lozimdir.
Homidjon domla ISHMATBЕKOV