Muhammad alayhissalom – pok va toza nasab sohibi
Ibn Abbos roziyallohu anhumo aytadi: «Nabiy alayhissalom: «Mening zotu nasabimga johiliyat buzuqliklari aralashmagan. Ota-bobolarimning hammalari aynan Islomdagi nikoh qoidalariga muvofiq holda dunyoga kelishimga sababchi bo‘lishgan», deganlar».
Hishom ibn Muhammad Kalbiy otasidan shunday rivoyat qiladi: «Men Payg‘ambar alayhissalomning onalariga qadar yana juda ko‘p momolarining hayotini o‘rganib chiqishga muvaffaq bo‘ldim. Ularning orasida biror zinokorni ham, johiliyatning yomon odatlari bilan mashg‘ul bo‘lgan biror kimsani ham uchratmadim».
Ali karramallohu vajhahudan keltirilgan rivoyatda Payg‘ambar alayhissalom: «Men nikohdan dunyoga kelganman, zinodan emas. Odam alayhissalomdan boshlab, to ota-onamdan tug‘ilgunimga qadar johiliyat buzuqliklari menga yetmagan», deganlar.
Ibn Abbos roziyallohu anhumodan keltirilgan rivoyatda Payg‘ambar alayhissalom shunday deganlar: «Ota-onam hech qachon zinoga yaqinlashmaganlar. Alloh taolo meni pok sulbdan (ya’ni ota-bobolarimning pushti kamaridan) pokiza rahmlariga (ya’ni ona-momolarimning vujudiga) ko‘chirgan. Ular ikki shoxobchaga bo‘lingan, men ularning eng yaxshisidaman».
Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallam «Laqod jaa-akum rasulummin anfusikum», ya’ni «Darhaqiqat, sizlarga o‘zlaringizdan (chiqqan) Rasul kelgan» oyatini qiroat qilib, «anfusikum»ning «fo»sini fathali أَنْفَسِكُمْ (ya’ni «anfasikum») qilib o‘qidilar-da, «Men ichingizda nasabda, qarindosh-urug‘chilikda hamda aslzodalikda namuna va ibrat olishga eng loyiqrog‘ingizman. Odam alayhissalomdan buyon kelayotgan ota-bobolarim ichida birorta xulqi buzuq bo‘lmagan», deb marhamat qildilar».
Mo‘minlarning onasi Oisha roziyallohu anho Payg‘ambar alayhissalomdan, u zot sollallohu alayhi vasallam Jabroil alayhissalomdan rivoyat qiladilar: «Yer yuzining mashriqu mag‘ribini ko‘rib chiqdim. Lekin Muhammad sollallohu alayhi vasallamdan afzalroq kishini hamda Hoshim avlodidan afzalroq ota avlodini ko‘rmadim».
«Sahihul Buxoriy»da Abu Hurayra roziyallohu anhudan naql etilgan rivoyatda Payg‘ambar alayhissalom: «Men Odam alayhissalom zurriyotlarining eng yaxshi naslidan payg‘ambar qilib yuborildim. Bu holat to eng yaqin ota-bobolarimga qadar naslma-nasl davom etib kelgan», deganlar.
«Sahihi Muslim»da Vosila ibn Asqo’ roziyallohu anhu naql qilgan rivoyatda Payg‘ambar alayhissalom: «Alloh taolo Ismoil zurriyotidan Kinonani tanladi. Kinonadan Qurayshni, Qurayshdan Banu Hoshimni, Banu Hoshimdan esa meni tanlab oldi», dedilar.
Abbos roziyallohu anhu keltirgan rivoyatda Payg‘ambar alayhissalom shunday deganlar: «Alloh taolo maxluqotlarni yaratib, meni barcha firqa(guruh)lar ichida ham eng yaxshisi, ikki firqa(guruh)ning ham eng yaxshisi qildi. So‘ngra qabilalarni ixtiyor etib, meni eng yaxshi qabilaga mansub etdi. So‘ngra oilani ixtiyor etib, mening ana shu oilalarning eng yaxshisida dunyoga kelishimni taqdir etdi. Men ularning nafsi (ya’ni joni, zoti) jihatidan ham, oila jihatidan ham eng yaxshisiman» .
Ibn Umar roziyallohu anhumo naql qilgan rivoyatda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday deganlar: «Alloh taolo maxluqot yaratishni iroda qilib, ular orasidan Odam naslini tanladi. So‘ngra Odam avlodlari orasidan arablarni tanladi. So‘ngra ana shu arablardan meni tanladi. Men shu arablarning yaxshilaridan saralanib kelganman. Kim arablarni yaxshi ko‘rsa, men yaxshi ko‘rganim uchun yaxshi ko‘radi. Kim ularni yomon ko‘rsa, men yomon ko‘rganim uchun yomon ko‘radi».
Shuni yaxshi bilishimiz lozimki, Payg‘ambar alayhissalomning na aka-uka, na opa-singillari bo‘lgan. U zot yolg‘iz farzand bo‘lganlar. Bu bilan ota-onalari naslining sofligi va yaxshilik xislatlari faqat u zotgagina o‘tishi hamda nasablari ham yolg‘iz o‘zlari bilan cheklanishi ko‘zlangan. Bundan Rasululloh sollallohu alayhi vasallam payg‘ambarlikka munosib bo‘lishlari va eng yuqori sharafga muvofiq tanlangan nasab bilan xoslanishlari iroda qilingan. Agar siz Payg‘ambar alayhissalomning nasablarini sinchiklab o‘rganib, u zotning naqadar pok nasldan dunyoga kelganlarini bilishga kirishsangiz, oxir-oqibat ulug‘ va olijanob sulolaga mansub ekanlariga ishonch hosil qilasiz. Payg‘ambar alayhissalom arab millatiga mansub bo‘lib, abtohiy, haramiy, hoshimiy va qurayshiydirlar.
Muhammad sollallohu alayhi vasallamga qisqacha ta’rif beradigan bo‘lsak, u zot arablarning eng yaxshilaridan tanlangan bo‘lib, ularning ichida eng toza naslu nasab egasi, aslzodalikda eng sharaflisi, agar arablarni daraxtga o‘xshatsak, u zot ularning eng gullagani, o‘zagi va ildizi eng baquvvati, agar ustunlarga o‘xshatilsa, eng balandi, arablarning zoti jihatidan eng pokizasi, tili eng fasohatlisi, bayoni eng ravshanrog‘i, agar sharaf tarozisida o‘lchanishi mumkin bo‘lsa, sharafi eng og‘ir keladigani, eng to‘g‘ri yo‘l tutadigani, ota-ona tarafidan eng azizi va eng mukarrami bo‘lganlar.
Shuningdek, u zotning Alloh taolo uchun eng aziz o‘lka bo‘lmish Makkai Mukarramada dunyoga kelishlari ham bejiz emas. Zero, arab sahrosida (o‘sha vaqtda) Makka shahrining nufuziga teng keladigan boshqa o‘lka yo‘q.
Bu xususda buyuk muhaddis Shamsiddin ibn Nosiriddin Dimashqiy naqadar go‘zal so‘zlar aytganlar:
Asramish Alloh taolo Muhammad hurmatidan,
Barcha bobolarini johiliyat illatidan.
Odam Atodan tortib ota-onasigacha
Zinoga yurmadilar Allohning rahmatidan.
G‘iyosiddin Baratov
«Ko‘kaldosh» o‘rta maxsus
Islom bilim yurti o‘qituvchisi
Oftobda o‘tirmang!
Yer yuziga eng yaqin bo‘lgan yulduz — Quyosh barcha mavjudotlar, jumladan, insonlar uchun hayotiy muhim sayyoradir. Quyosh barcha organik molekulalar hosil bo‘lishida ishtirok etib, insonlar ham quyosh nurisiz yashay olmaydi.
Quyosh nuri triptofan aminokislotasining serotonin gormoniga aylanishida yordam beradi. U bizga quvonch va o‘zimizga ishonch tuyg‘usini beradi, kayfiyatimizni ko‘taradi. Serotonin kuchli antidepressant bo‘lib, miya, mushaklar va ichki organlar faoliyatini yaxshilaydi.
Quyosh nuri orqali turli kasalliklarga davo topish mumkin, jumladan, immuniteti pasaygan, uyqusizlik, gormonal kasalliklar va mavsumiy affektiv kasalliklarga chalingan odamlar uchun quyoshda toblanish foydali bo‘ladi.
Bundan tashqari, quyosh ultrabinafsha nurlarining yana bir muhim xususiyati mavjud: u teri hujayralarida D vitamini ishlab chiqarishda faol ishtirok etadi.
D vitamini organizmga kalsiyning so‘rilishi uchun zarur element hisoblanadi. U osteoporoz rivojlanishining oldini oladi, suyak to‘qimalarining tiklanishiga yordam beradi va bolalarda suyaklar deformatsiyasi va o‘sish bilan muammolarning oldini oladi.
Quyosh nuri depressiyadan qutqaradi, undan hosil bo‘ladigan D vitamini nafas olish va gormonal kasalliklarning oldini oladi va keksayganda demensiya va ateroskleroz rivojlanishidan himoya qiladi.
Ammo uzoq muddatga quyosh nurlari ostida qolish tanaga zarar yetkazadi.
Quyosh nurlari birinchi navbatda teri va ko‘zlarga ta’sir qiladi. Xususan, yoz faslidagi o‘ta issiq havo sharoitida terining quyosh nuriga sezgirligi oshadi va fotodermatit kasalligi yuzaga keladi.
Ortiqcha quyosh nuri immunitetni zaiflashtiradi va teri hujayralarida mutatsiyaga sabab bo‘ladi. Bu esa o‘z navbatida teri saratoni — melanoma, retinoblastomaga olib keladi.
Quyosh ostida uzoq qolish homilador ayollar uchun xavflidir. Chunki ortiqcha nurlanish homila rivojlanishi uchun muhim bo‘lgan B9 vitamini, ya’ni foliy kislotasi miqdorini kamaytiradi.
Oftob nurlarining salbiy ta’sirlaridan yana biri, tomirlarni kengaytirishi va oyoqlarda varikoz, yuzda esa ingichka tomirlarning yorilishidan kelib chiquvchi qizil dog‘lar paydo bo‘lishiga sabab bo‘lishidir.
Quyosh nurlari keyinchalik terining barvaqt qarishini keltirib chikaradi. Chunki bu nurlar teridagi to‘qimalarni bo‘shashtiradi va u tezda qurishib-burisha boshlaydi.
Har yili quyoshning ultrabinafsha nurlari ta’siridan teri saratoni kasaliga uchrab minglab insonlar hayotdan ko‘z yummoqda.
Yosh bolalar uchun quyoshda yurish yanada xavflidir. Bolalik va yoshlik chog‘ida ko‘p quyoshda qorayganlarda yoshi o‘tgandan keyin teri saratoni kasaliga uchrash ehtimoli ortadi.
Ayniqsa, qorayishni “sog‘lik alomati” deb biluvchilar, bolalik chog‘idayoq keyingi yillarda teri saratoni bo‘lishiga kifoya qiladigan miqdorda quyoshning salbiy ta’sirini olishga ulgurgan bo‘ladilar. Yoz mavsumi tugashi bilan tana rangi ochilishiga qaramay, ultrabinafsha nurlari ta’siri ketmaydi.
Quyoshning zararlari haqida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ummatlarini 14 asr avval bunday ogohlantirganlar: “Oftobda o‘tirmang. Oftobda o‘tirish kishi tanasini buzib, kuritadi. Ya’ni, namligini tortib oladi, terisini buzadi. Terisi qurib, kiyimi ham eskiradi. U inson badanidagi yashiringan kasalliklarni yuzaga chiqaradi”.
Boshqa hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “...Albatta, haroratning shiddati jahannamning qaynab chiqqan issig‘idandir”, deganlar.
Shuning uchun, jazirama issiq kunlarda oftob ostida ko‘p qolishdan saqlaning hamda ko‘proq “Allohumma, ajirniy minan-naar” (Allohim, meni do‘zaxdan saqlagin) deb duo qilishni unutmang!
Davron NURMUHAMMAD