بسم الله الرحمن الرحيم
اَلْحَمْدُ للهِ الَّذِي اَنْزَلَ الْقُرْآنَ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ وَالصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلَى أَشْرَفِ الاَنْبِيَاءِ وَالْمُرْسَلِيْنَ
وَعَلَى آلِهِ وَأَصْحَابِهِ أَجْمَعِيْنَ
أمَّا بَعْدُ
Assalomu alaykum va rahmatullohi va barakotuhu.
Hurmatli mehmonlar, muhtaram hay’at a’zolari, qori-qoriyalarimiz, musobaqani to‘g‘ridan to‘g‘ri kuzatib borayotgan qalbi Qur’onga oshno aziz yurtdoshlar!
Bugun, barchamiz uchun nihoyatda qutlug‘ kun, katta xursandchilik ayyomi. Yurtimiz uzra yaxshiliklar, ilohiy rahmatlar yog‘ilib turgan damlarda Siz azizlar bilan O‘zbekiston Qur’on musobaqasi Respublika bosqichining ochilish marosimida jamlanib turibmiz. Ushbu musobaqaning yakuniy bosqichi «Rasululloh oyi» deya ta’rif berilgan Sha’bon oyida bo‘lib o‘tishida ham o‘ziga xos hikmat bor. Chunki, bu oy Qur’on nozil bo‘lgan oyga tayyorgarlik ko‘rish, Kalomullohni ko‘proq tilovat qilish, takrorlash oyi hisoblanadi. Bu esa, albatta, musobaqa fayziga fayz qo‘shadi, inshoalloh.
Xabaringiz bor, Muhtaram Prezidentimiz tashabbuslari bilan boshlangan Qur’oni karim musobaqasi mo‘min-musulmonlarimiz ko‘pdan beri intiqib kutgan quvonchu shodliklarni olib keldi. Qalbda mamnunlik, ko‘zda yosh ila qilingan duolar, huzurbaxsh tilovatlar sabab yurtimizga fayzu barakalar yog‘ildi.
Quvonarlisi, ushbu musobaqaning ilk yilidayoq ishtirokchilar soni besh yarim ming nafardan oshdi. Aslida, olimu ulamo, qoriyu qurrolarga beshik bo‘lgan, din va dunyo ilmlari bilan Islom tamadduniga ulkan hissa qo‘shgan allomalar zaminida, ularning soni bundan ham ko‘p bo‘lishi mumkin, kelgusi yilda bu raqam bir necha baravarga oshadi, inshoalloh.
Xalqimizning Qur’onga bo‘lgan muhabbati naqadar yuksak ekanini musobaqaning tuman-shahar, viloyat bosqichlarida guvohi bo‘ldik. Qishning sovuq kunlarida ham Qur’onga muhabbatli xalqimiz to‘p-to‘p bo‘lib musobaqani tomosha qilishga kelishdi. Chillaning sovug‘i avjiga chiqqan kunlarida ham tashqarida turib bo‘lsa-da, musobaqani kuzatishdi. Bu Allohning kalomiga bo‘lgan muhabbatning naqadar kuchli ekaniga dalolatdir.
Musobaqa o‘tkazilayotgan joylarga borib, kuzata olish imkoniyatiga ega bo‘lmagan yurtdoshlarimiz uchun ham sharoitlar tashkil etildi. Ular televideniye va internet saytlari orqali uylaridan turib ilohiy, fayzli onlardan bahramand bo‘lishdi.
O‘z navbatida, hududlardagi viloyat hokimliklari va mutasaddi tashkilotlar musobaqa ishlariga yaqindan ko‘mak berib, ishtirokchilarni tabriklab, tomoshabinlar uchun barcha shart-sharoitlarni hozir qilib berishdi. Bu – viloyat rahbarlarining aholi ma’naviyatiga, ma’rifatiga eksak e’tibor qaratayotgan-laridan dalolatdir. Ayni paytda ham Respublikamiz bo‘ylab, bir necha hududlarda ushbu musobaqani to‘g‘ridan to‘g‘ri ko‘rish imkoni hozirlangani ming-minglab mo‘min-musulmonlarimizni cheksiz xursand qilmoqda.
Hurmatli tadbir ishtirokchilari!
Mo‘min-musulmon kishi uchun Haq taoloning kalomini o‘qish yoki uni tinglashdanda rohatbaxsh narsa bo‘lmaydi. Qur’oni karim insonlarni to‘g‘ri yo‘lga boshlaydigan, aql yurgizib, tafakkur qilib, hidoyatga chorlaydigan muqaddas kitobdir. Inson Qur’oni karim oyatlarini yod olgani yoki eshitgani sari ruhi yengillashib, to‘g‘ri yo‘lda sobitqadam bo‘lib boraveradi.
Alloh taolo Qur’on o‘quvchi va eshituvlarni maqtab, bunday marhamat qiladi:
إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً يَرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ لِيُوَفِّيَهُمْ أُجُورَهُمْ وَيَزِيدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ غَفُورٌ شَكُورٌ
«Allohning kitobini tilovat qiladigan, namozni barkamol ado etadigan va Biz ularga rizq qilib bergan narsalardan maxfiy va oshkora ehson qiladigan zotlar sira kasod bo‘lmaydigan tijoratdan (ajru savob bo‘lishidan) umidvordirlar. Zero (Alloh) ularning ajrlarini komil qilib berur va O‘z fazlini ularga yanada ziyoda qilur. Albatta, U mag‘firatli va o‘ta shukr qiluvchidir» (Fotir, 29–30).
Zero, Qur’on o‘qilganda, mo‘min-musulmon banda butun vujudi bilan Kalomullohga some bo‘ladi. O‘qilayotgan oyatlar haqida tafakkur qiladi. Ana shunda ulug‘ ajru savoblarga erishadi. Bu haqida A’rof surasining 204-oyatida bunday deyiladi:
وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآَنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ
“Qur’on o‘qilganda uni tinglangiz va sukut saqlangiz! Shoyad shunda rahm qilingaysiz!”.
Payg‘ambarimiz Muhammad Mustafo sollallohu alayhi va sallam ham Qur’oni karimni o‘qigan, yod olgan kishilarni insonlarning eng yaxshisi deb ta’riflaydilar. Usmon ibn Affon roziyallohu anhu Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam)dan rivoyat qiladilar:
خَيْرُكُمْ مَنْ تَعَلَّمَ الْقُرْآنَ وَعَلَّمَهُ
“Sizlarning yaxshilaringiz Qur’onni o‘rganib, so‘ng uni boshqalarga ham o‘rgatuvchilardir” (Imom Buxoriy).
Yana bir hadisi sharifda:
مَنِ اسْتَمَعَ إِلَى آيَةٍ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ تَعَالَى كُتِبَتْ لَهُ حَسَنَةٌ مُضَاعَفَةٌ
وَمَنْ تَلاَهَا كَانَتْ لَهُ نُوراً يَوْمَ الْقِيَامَةِ
“Kim Alloh taoloning Kitobidan bir oyatni eshitsa, unga ikki hissa ko‘p savob yoziladi. Kimda-kim Qur’onni tilovat qilsa, qiyomat kuni uning uchun yorituvchi nur porlaydi” (Imom Ahmad va Imom Bayhaqiy).
Qur’oni karim kalimalari ostidagi o‘ta teran ma’no-mazmun, hikmat borligi, har qanday inson Qur’oni karimning o‘ta ta’sirli oyatlarini eshitgan paytda, beixtiyor unga quloq tutib qolishi, butun vujudi bilan berilib tinglashi – bularning barchasi ushbu ulug‘ kitob butun olamlarning yaratuvchisi bo‘lmish Alloh taboraka va taoloning so‘zi ekaniga yana bir bor amin bo‘ladi.
Qadrli mehmonlar, musobaqamizni to‘g‘ridan to‘g‘ri kuzatib borayotgan aziz Qur’on muxlislari!
Muhtaram Prezidentimiz 2017 yil 1 sentyabr kuni “Hazrati Imom” majmuasiga qilgan tashriflari chog‘ida Qur’on musobaqasini dastlab tuman, shahar va viloyat bosqichini so‘ngra Respublika bosqichini o‘tkazish bo‘yicha ko‘rsatma bergan edilar. Shunga muvofiq, bu yilgi musobaqa o‘zgacha ruhda, ko‘tarinki kayfiyatda, ommaviy tarzda o‘tkazildi. Buni barchamiz ko‘rib, guvohi bo‘ldik. Bu bejizga emas, albatta. Chunki Qur’oni karimni yodlash, tinglash va anglashda hikmat ko‘p. Davlatimiz rahbari ta’birlari bilan aytganda: “Qur’onni eshitish, eshita olish yuksak ma’naviyat, ma’rifat. Qur’on hech qachon yomonlikka da’vat qilmaydi. Agar, Qur’oni karimni eshita olsak, eshittira olsak bu muvaffaqiyat bo‘ladi. Elimizga nur keladi”.
Mana shunday ishlarning uzviy davomi sifatida shu yil 13 aprel kuni Vazirlar Mahkamasining “O‘zbekistonda Qur’oni karim tilovati musobaqasining yakuniy Respublika bosqichiga tayyorgarlik ko‘rish va uni yuqori saviyada o‘tkazish to‘g‘risida”gi majlisida Bosh vazir janoblari tomonidan juda ham muhim vazifalar va topshiriqlar belgilab berildi. Hozirda barcha mutasaddi tashkilotlar Qur’on musobaqasini eng yuqori saviyada o‘tkazish uchun juda ko‘p xizmatlar qilishmoqda.
Ayniqsa, Diniy idoramizning doimiy hamkori bo‘lgan O‘zbekiston yoshlar ittifoqi tashkiloti musobaqani o‘tkazishda yaqindan hamkorlik qilish taklifi bilan chiqqani bizni quvontirdi. Biz ushbu taklifni mamnuniyat bilan qabul qildik. Yoshlar ittifoqi tashkiloti g‘oliblarini qimmatbaho sovg‘alar bilan taqdirlash kabi eng ulug‘ savobli ishlarni o‘z zimmasiga oldi, buning uchun albatta tashakkur aytamiz.
Fursatdan foydalanib, barcha tashkilotlar rahbarlariga, mutaxassislariga, ishchi-xodimlariga, barcha-barchaga va o‘zining sarmoyasi bilan hissa qo‘shgan saxovatpesha kishilarga katta minnatdorlik bildiramiz. Ularning el-yurt saodati, dinimiz ravnaqi, xalqimiz farovonligi yo‘lida olib borayotgan fidokorona mehnatlarida ulkan zafarlar ato etishini Yaratgan Haq taolodan so‘raymiz. Alloh taboraka va taolo olib borayotgan ishlarida O‘zi madadkor bo‘lib, O‘zining hifzu himoyasida asrasin.
Qur’on tilovati paytida va undan keyin duolar qabul bo‘lishidan umid qilinishi borasida hadis kelgan. Bugun qalbi quvonchga to‘lgan mo‘min-musulmon yurtdoshlarimiz mana shunday fayzu barakotli kunlarda qo‘llarini baralla duoga ko‘tarib, uning shukronasi uchun Parvardigorimizga hamdu sanolar aytishmoqda. Bu ishga tashabbuskor bo‘lgan Davlatimiz rahbari, barcha mutasaddilar haqlariga duolar qilishmoqda. Yurt tinchligi, xalq farovonligi uchun duolar qilmoqdalar.
Albatta, ushbu xayrli va fazilatli musobaqa, duolar sababidan jonajon O‘zbekistonimizga yaxshiliklar, barakalar yog‘ilib, kunlarimiz bundan-da nurafshon, hayotimiz yanada farovon bo‘ladi, inshoalloh.
Respublika bosqichiga yetib kelgunga qadar, ming-minglab yigit-qizlarimiz orasidan tuman-shahar va viloyat bosqchilarida g‘oliblikni qo‘lga kiritib, yakuniy bosqichda ishtirok etayotgan qoriyu qoriyalarimizga muvaffaqiyatlar, zafarlar tilab qolamiz. Alloh yuzlarini yorug‘, ishtiroklarini oson qilsin!
O‘zbekistonda ommaviy tarzda o‘tkazilayotgan birinchi Qur’oni karim tilovati musobaqasining Respublika bosqichini ochiq deb e’lon qilaman.
O‘MI Matbuot xizmati
Qur’on nozil bo‘lgan paytda odamlarga eng yaqin hayvon tuya bo‘lgan, shuning uchun ularning e’tibori tuyaga tortilyapti. Haqiqatda tuya bir mo‘jiza: uning tuzilishi-quloq, burun, ko‘z, oyoq, tuyoqlari sahro uchun moslashgan. Shuning uchun ham uni arablar sahro kemasi, deyishadi. Tuya issiq havoda yurishga moslashgan, suv ichmay bir necha kunlab yurishi mumkin va hokazo.
Endi, “sahro kemasi”ning yaratilishidagi ba’zi bir ajoyibotlarga qisqacha bo‘lsa ham nazar solaylik. Tuyaning ko‘zlari boshning yuqori qismiga joylashgan bo‘lib, ortga qarash imkonini beradi. Uning qovoqlari esa qumni to‘sishga moslashgandir.
Shuningdek, tuyaning burun kataklari va quloqlari ham qum kirishini to‘sadigan junlar bilan jihozlangandirlar. Sahroda shamol turishi bilan tuyaning tumshuqlari ham, quloqlari ham jismiga tortilib, qumdan zarar ko‘rmaydigan holatga kelib oladi.
Tuyaning tuyoqlari ham alohida shakldagi suyaklarga kiygizilgan go‘sht va teridan iborat qo‘lqop bo‘lib, qumda bundan boshqa tuyoq bilan yukli ravishda yurish mumkin emas.
Tuya sahroda och qolganda, quruq yog‘ochni, hatto tikonni ham yeb ketaveradi.
Tuyaning o‘rkachi o‘ziga xos ozuqa omboridir. Agar tuya sahroda och qolsa, o‘sha o‘rkachidagi “ombor”dan ozuqa olaveradi.
Sahroda eng zaruriy narsa suv hisoblanadi. Tuyani Alloh taolo bu ehtiyojiga ham moslab yaratgan. Avvalo tuya ter chiqmaydigan qilib yaratilgan. Ya’ni, u jismidagi suvni o‘zida saqlab turadi.
Qolaversa, tuyaning burni og‘ziga ulangan. Shuning uchun uning nafas olishi tufayli chiqqan bug‘ham yana og‘zi orqali ichiga qaytadi. Shu bilan birga tuya birdan ko‘p suv ichib olish qobiliyatiga ega. U oltmish litrgacha suv ichishi mumkin. Bu esa unga sahroda olti kundan o‘n kungacha suv ichmay yurish imkonini beradi.
Ushbu zikr qilingan narsalar Alloh taoloning, o‘sha tuyani yaratgan Zotning qudratiga dalil emasmi?
Ha, tuyaning va har bir jonzotning yaratilishiga ibrat nazari bilan aqlni ishlatib qaragan inson Allohning qudratiga tan bermay iloji yo‘q.
Ular tuyaning qanday yaratilganiga nazar solmaydilarmi? (G‘oshiya surasi, 17-oyat).
1. Tuya hayvonot olami tarixida eng eski hayvon turlaridan biridir. Evolyutsiyachilar nazariyasiga ko‘ra, tuya ham dinozavrlar bilan birga yo‘q bo‘lib ketishi kerak edi, lekin hech bir tabiat hodisasi uni yo‘q qilib yuborolmagan.
2. Tuya faqat sellyuloza (cho‘l va dashtlarda dag‘al o‘t va xashaklar, yantoq, saksovul) bilan oziqlanib, vitaminlarni va hayot uchun kerakli barcha kimyoviy moddalarning ko‘pini ishlab chiqaruvchi va shu tariqa hayotini davom ettiruvchi birdan-bir hayvondir.
3. Tuya bir necha ming yillardan hozirga qadar odamzotga tashuvchilik xizmatini qilayotgan yagona jonivordir. O‘rta Osiyo hududida bundan 100 yil avval ham tuyalar pochtasi mavjud bo‘lgan.
4. Tuyalar o‘z vaznining yarmiga teng — 250-300 kg yukni ko‘tara oladi, vazniga nisbatan 10-12% og‘irlikdagi yukni tortish kuchiga ega. Soatiga o‘rtacha 4 km tezlikda, kuniga 35-40 km masofani bosib o‘tadi. Agar ustida yuki bo‘lmasa, to‘xtovsiz 100 kilometr yo‘l bosa oladi.
5. Tuya bir ichishda 200 litrga yaqin suv ichadi. Sho‘r suvni ham ichaveradi. 100 litr suvni 10 daqiqada ichib tugatadi. Tuya bir haftagacha yemay, 34 kungacha suv ichmasdan yurishi mumkin. Suv bor joyni 50-60 kilometr uzoqlikdan his etadi.
6. Tuya suti tarkibida kalsiy, magniy, temir, fosfor, C, D vitaminlari, foydali mineral va mikroelementlar ko‘p bo‘lib, u sigir sutidan bir necha karra foydaliroq. Tuya suti – parhez mahsulot. Unda yog‘ va shakar miqdori sigirnikidan ancha kam. Tuya suti sutemizuvchilar ichida inson sutiga eng yaqinidir.
7. Tuyaning tana harorati tunda, sahro soviganda +34°C gacha pasayadi. Kunduzi 41°C darajagacha ko‘tariladi. Bu bois tevarak-atrofdagi havo harorati o‘zgarganda tuya deyarli terlamaydi va suv yo‘qotilishining oldi olinadi. Tuya juni quyoshda 70-80 gradusgacha qizisa-da, uning tana harorati 40 gradusda bo‘ladi.
8. Tuyaning o‘rkachida suv emas, yog‘ saqlanadi. O‘rkach tuya uchun ozuqa zaxirasi hisoblanadi. Tuya o‘rkachi qattiq ozuqani yeyishni boshlaganidan keyin paydo bo‘ladi, shuning uchun bo‘taloqlarning o‘rkachi bo‘lmaydi.
9. Tuyalar suvni o‘rkachlardagi yog‘lardan oladi, 100 gramm yog‘ning oksidlanishidan 107 gramm suv hosil bo‘ladi. O‘rkachdagi yog‘ haddan ziyod issiq havoda tana haroratini me’yorda ushlab turadi.
10. Tuya gavdasining yerga tegib turadigan qismlarida, ko‘kragi, tirsagi va tizzasida qadoqli tuzilmalar bor. Shu tufayli issiq (70°C gacha qizigan) yerda ham yota oladi.
11. Tuyaning ko‘zi favqulodda ko‘rish qobiliyatiga ega bo‘lib, 3-4 kilometrdan tahdidlarni aniqlay oladi. Uchta ko‘z qovog‘i, ikki qator uzun kipriklar ko‘zga qum kirishining oldini oladi. Qalin qoshlar, zich va qalin sochlar ko‘z va boshni quyosh nurlaridan himoya qilishga yordam beradi.
12. Tuyalar burniga qum kirib ketishining oldini olish uchun burun teshiklari ochilib-yopiladi.
13. Tuyaning ikkita labi bo‘ladi, ular mustaqil ravishda harakatlanib, tikanli cho‘l butalarini zararsiz yeya oladi.
14. Tuyaning quloqlari o‘tkir eshitish qobiliyatiga ega. Quloqlar ichkaridan va tashqaridan tuk bilan qoplangan bo‘lib, qumdan himoyalangan. Chang bo‘ronlari paytida tuyalar quloqlarini aylantira oladi.
15. Tuyaning tuyoqlari uzun bo‘lib, ularni qumga bir tekis taqsimlaydi va cho‘kib ketmaydi. Tuya otlar kabi oldinga va orqagagina emas, to‘rt tomondagi odam yo hayvonni tepa oladi. Tuyoqlaridagi elastiklik darajasi yuqori.
16. Tuyalar nafaqat issiq haroratli mintaqalarda, juda past haroratli joylarda ham yashay oladi. Ularda qishda sovuqqa bardoshli uzun va qalin himoya junlari o‘sadi, yoz oylarida esa to‘kiladi.
17. Urg‘ochi tuyalarning homiladorlik davri 12 oydan 14 oygacha. Tuyalarning egiz tug‘ish holati deyarli kuzatilmagan. Yangi tug‘ilgan bo‘taloqning vazni 34 kilogrammgacha bo‘ladi. U tug‘ilgandan yarim soat o‘tiboq yurishni boshlaydi.
18. Tuya — dunyoda eng qaysar jonivor. Agar u yotib dam olishni xohlasa, uni o‘rnidan qo‘zg‘atish juda qiyin. Uning jahlini chiqarsangiz, tuflab tashlaydi. U juda aniq tuflaydi va tupugi juda sassiq bo‘ladi. Chunki u oddiy so‘lak emas, naq oshqozondan otilib chiqadi.
19. Tuya dengiz yoki daryoda suza oladi.
20. Tuya arabchada “jamal” — “go‘zallik” ma’nosini bildiradi. Bu so‘z avval yunonlarga “kamēlos” shaklida o‘tib, undan inglizlarga “camel” tarzida o‘tgan.