Zakot islomning besh rukunlaridan biri va u farz amallaridandir. Zakot fitr sadaqasi va ramazon ro‘zasi farz bo‘lgandan keyin hijratning ikkinchi yili shavvol oyida Madinada farz qilindi. Lekin zakot ijmoga ko‘ra payg‘ambarlarga farz qilinmadi. Chunki zakot nopoklash ehtimoli bor kimsani poklashdir. Payg‘ambarlar esa undan pokdirlar. Ularning qo‘llarida biror narsa bo‘lmagan va ular Alloh yo‘liga chaqiruvchilardir. Shuningdek, ular meros ham qoldirmaydilar.
Zakot – Qur’oni Karimning sakson ikki o‘rnida namoz bilan birga zikr qilingan. Bu esa, ularning o‘zaro oralaridagi aloqa naqadar mukammal ekanligiga dalolat qiladi.
Zakot Alloh taoloning kitobi, payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning sunnatlari va ummatning ijmosi ila farzdir.
Qur’ondan dalil shuki, Alloh taolo;
وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ
“Namozni to‘kis ado qiling, zakot bering va ruku’ qiluvchilar bilan ruku’ qiling” degan (Baqara surasi 43oyat).
Boshqa bir oyatda Alloh taolo:
“Ularning (topgan) mol-mulklarida so‘raguvchi va (mol-davlatdan) mahrum kishilar uchun ma’lum haq (ya’ni, zakot) bo‘lgan zotlardir” degan (Ma’orij surasi 24-25-oyat)
Sunnatdan dalil esa:
Ibn Umardan (r.a.) rivoyat qilinadi. Rasululloh (s.a.v.): «Islom besh narsa ustiga bino qilingan. Allohdan o‘zga iloh yo‘qligi va Muhammad alayhissalom Allohning bandasi va elchisi ekanligiga guvohlik bermoq, namoz o‘qimoq, zakot bermoq, haj qilmoq va Ramazon ro‘zasini tutmoq», deb aytdilar. Muttafaqun alayh.
عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ، قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لِمُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ حِينَ بَعَثَهُ إِلَى الْيَمَنِ : إِنَّكَ سَتَأْتِي قَوْمًا هُمْ أَهْلُ كِتَابٍ ، فَإِذَا جِئْتَهُمْ فَأَخْبِرْهُمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ فَرَضَ عَلَيْهِمْ صَدَقَةً تُؤْخَذُ مِنْ أَغْنِيَائِهِمْ فَتُرَدُّ عَلَى فُقَرَائِهِمْ ( مُتَّفق عَلَيْه) ِ
Ibn Abbos roziyallohu anhudan qilingan rivoyatda: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam Mu’oz ibn Jabalni Yamanga yuborayotib, unga shunday deganlar: “Albatta, sen ahli kitob qavmining oldiga borasan. Alloh ularga boylaridan olinib, faqirlarga qaytariladigan sadaqani farz qilganini xabar qil”, dedilar”[4]. Muttafaqun alayh.
وَعَنْ أَبِي أُمَامَةَ ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: » صَلُّوا خَمْسَكُمْ ، وَصُومُوا شَهْرَكُمْ ، وَأَدُّوا زَكَاةَ أَمْوَالِكُمْ ، وأطِيعُوا ذا أمْركُمْ تَدْخُلُوا جَنَّةَ رَبِّكُمْ » . رواه أحمد والترمذي
Abu Umoma roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasalamni hajjatul vado’da shunday: “Allohga taqvo qilinglar, besh (mahal) namozingizni o‘qinglar, ramazon oyining ro‘zasini tuting, mollaringizni zakotini ado qilinglar va ish egalaringizga itoat qilinglar Robbingizning jannatiga kirasizlar” deganlar[5] (Ahmad va Termiziy rivoyati).
Musulmonlar jamiki asrlarda va o‘lkalarda zakotning farzligiga ijmo qilishgan, ya’ni bir ovozdan “zakot farz”, deb aytishgan.
Sahobai kiromlar zakotni bermagan, uni man qilganlarga qarshi ittifoqlik ila urush qilganlar. Kim zakotning farzligini inkor qilsa, kofir bo‘ladi. U uch marta tavba qilishga chaqiriladi. Tavba qilsa qildi, bo‘lmasa murtad sifatida o‘limga hukum qilinadi.
Islomga yangi kirgani tufayli yoki chet joylarda johil bo‘lib o‘sganligi uchun zakotning farzligini inkor qilgan odamga tushuntiriladi, o‘rgatiladi, darhol “kofir” deb hukum qilinmaydi.
Nuriddin AKROMOV
tayyorladi
O‘MI Matbuot xizmati
Diyorimizga ulug‘ ayyom kirib kelmoqda. Qutlug‘ Iydul Azho vatandoshlarimizni xayru saxovat, mehr-oqibat sari chorlaydi. Bu bayram chin ma’noda odamiylik ayyomi. Insonlarga mehr, o‘ksik ko‘ngillarga shodlik ulashish fursati.
Qalblari himmat va karam ne’matidan bobahra xalqimiz bu muazzam kunlarni boy bermaslik uchun fursatni g‘animat biladilar va savobdan bahramand bo‘lib qolishga harakat qiladilar.
Dinimiz ko‘rsatmalari, shariat hukmlarini ustivor tutgan qodir vatandoshlarimiz qurbonliklar qilib, Haqni rozi qilishga, haqdorlar ko‘nglini olishga intiladilar. Yaratganning rahmati yog‘ilib turgan damlarda duolar mustajob bo‘ladi. Alloh taolo o‘zining kalomida “Parvardigoringiz uchungina namoz o‘qing va qurbonlik qiling”, - deb marhamat qiladi.
Bu borada sarvari koinot sayyidimiz ibratlari o‘rinli. Oila a’zolarimizni yo‘qlash, qo‘shnilar holidan xabar olishda, miskinlarni sevintirish-u, xastalar ahvolidan ogoh bo‘lishda ularning hadisi muboraklari bizga nurli yo‘l, deymiz.
Amallar ko‘p. Ularga beriladigan savoblarning darajasi amalga qarab belgilanadi. Eng savobi ko‘p amal bu farz hisoblansa, boshqalarga yaxshilik ulashish undan keyingi o‘rinda turadigan ulug‘ ibodatdir!
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam muborak hadislarida boshqalarga qilinadigan yaxshilikni farzdan keyingi o‘rinda turishini bayon qilib shunday dedilar: “Farzlarni ado qilishdan keyingi o‘rinda turadigan Allohga eng suyukli bo‘lgan amal bu musulmoning qalbiga xursandchilikni kiritishdir”.
Shuning uchun Shayx Abdulloh Hoshim rahmatullohi alayh qozilikdan kelgan maoshning teng yarmiga shirinlik sotib olib, o‘zlari bilan olib yurar va har doim uchratgan bolaga shirinlikdan berib, uni xursand qilar edilar.
Ulug‘ kunlarda turibmiz. Har damni g‘animat bilishlik, bir birimizga saxovatda ibrat bo‘lishimiz savobli amallar ekanini his qilmog‘imiz lozim. Bu kunda isrofgarchilikdan xoli dasturxonlar yozish, borimizni boshqalar bilan bo‘lishishga intilishimiz darkor. Xayrni, yaxshilikni gunohga almashtirib qo‘ymaslik uchun ham uyg‘oq ko‘ngil bo‘lish talab etiladi.
Bugun muazzam kunlar og‘ushidamiz, dedik. Vatandoshlarimiz ulug‘ safarlarni ixtiyor etganlar. Ayni fursatlarda hojilarimiz Mino, Arofat vodiylarida, Muzdalifada – duolar qabul bo‘ladigan makonlarda, zamonlarda ibodatlar qilib, elu yurtga tinchlik, osoyishtalik so‘ramoqdalar. Bu duolar barakotidan diyorimiz ahliga qancha yaxshiliklar yetishadi, inshaalloh. Ibodatlar huzurini totgan odamlarning qalbi salim, ehsonu, muruvvatda peshqadam bo‘lishlari bu eng katta yaxshilik aslida. Hojilarimiz safar odoblarini tushunib, ulug‘ dargohlardan nasibador bo‘lib qaytadilar. Diyorimizga qaytganlaridan so‘ng esa yoshlarimiz ma’naviyatiga kamarbasta bo‘ladigan, Haq va haqiqat yo‘lida sidqidil xizmat qiladigan xolis Haq xizmatchilariga aylanadilar, degan umidimiz bor. Bunday ulug‘ ziyoratlar insonni qaysi yoshda bo‘lmasin, ezguliklarga xayrixox qiladi. O‘zgalar qalbini tushunishga, vatan va xalq manfaati yo‘lida sa’y-harakatga chorlaydi.
Bu kunlarning Yaratgan dargohidagi o‘rni musharraf. Hayit kechalarida duolar qabul bo‘ladi. Qurbonlik go‘shtlaridan nasibador oilalarga xursandchilik kiradi. Bu ehsonlar ortida ham mehr-oqibat, o‘zaro bag‘rikenglik maqsadi mujassam. Biz bu makonda yasharkanmiz, turli millatlar vakillari yagona O‘zbekistonning fuqarolarimiz. O‘zaro tenglik, adolat hukm surgan yurtda birodarlik, yaxshi qo‘shnichilik an’analarini qadrlab yashamoqdamiz. Mahallalarda hamkorlik bilan obodlik sari yo‘l ochilyapti. Vatanimiz kundan- kunga farovon, xalqimiz turmushi chiroyli bo‘lib boryapti. Bu ne’matlarga shukrona qilish, to‘g‘ri yo‘lda sobitqadam bo‘lish ma’rifatimiz, ma’naviyatimiz kamolidan darak beradi.
Xalqimizga saodat va sano ayyomi – Qurbon hayiti muborak bo‘lsin! Barchamizni Yaratgan xayru xursandchiliklar ustida bardavom qilsin. Vatanimiz tinch, yurtdoshlarimizning oilalari farovon bo‘lsin.
Xolmurod MAMAJONOV,
Farg‘ona shahar “Ummul quro” masjidi imom-xatibi